Бу учун ўзингизни қисқа ҳисоб-китобга тортишингиз керак. Чунки яхши одам аввало бировнинг кўнглини оғритмайди. Сўнгра навбати билан яхши инсон диннинг амр ва тақиқларига амал қилади. Динга хизмат қилади. Кўп ибодат қилса ҳам тавбани тарк этмайди. Атрофидагиларга азият бериш, ташвишга солиш кибрлилик аломатидир.
Машҳур ҳадис олимларидан Воқидий (раҳматуллоҳи алайҳ) ҳазратлари баён қилади:
“Бир гал пулим қолмай анчагина қарзланиб қолдим. Байрам ҳам яқинлашиб қолганди. Аёлим “Бизку йўқчилик ва етишмовчиликка сабр қиламиз. Лекин шу болаларимизнинг ҳоли нима кечади? Улар ҳар куни қўшни болаларни безанган ва чиройли кийимларда кўришади. Бизнинг фарзандларимиз эса, йиртиқ-ямоқ кийимлар кийишган. Ҳеч бўлмаса шуларнинг кийимларига сарфлайдиган пул топсангиз” деб йиғлаб-сиқтади.
Иймоннинг шарти олтидир, булар ишонилиши керак бўлган нарсалардир. Бу олти шартга ишондим дейиш билан ҳосил бўлган иймоннинг давомли бўлиши учун бошқа нарсалар ҳам даркор. Масалан, ибодатлар иймондан парча бўлмаса ҳам, фарз эканлигига инониш иймондандир. Бир киши, намознинг фарз эканлигига ишонмаса иймони бўлмайди.
Бундан ташқари иймоннинг тамали ва энг муҳим аломати бўлган, яна бир асосий шарти борки, ҳубб-у филлаҳ ва буғд-у филлаҳдир. Яъни Аллоҳу таолонинг севганларини севиш ва Аллоҳу таолонинг севмаганларини севмасликдир. Чунки ҳадиси шарифда, дунёда бир-бирини севганлар, охиратда ҳам бирга бўлишади деб марҳамат қилинган.
Савол: Шаробнинг, спиртли ичимликларнинг соғлиққа фойдали эканлиги, маълум миқдорда ичкилик ичишнинг гуноҳ эмаслиги айтилади. Ичкиликнинг динимиздаги ҳукми қандай?
Жавоб: Қуръони каримда, ҳадиси шарифларда "хамр" калимаси ўтган. Хамр – спиртли ичимликдир. Ичкиликнинг турли хасталикларга сабаб бўлиши, ақлни камайтириши, жигарни ишдан чиқариши, мия ва асабларни хароб қилиши, илмий жиҳатдан бир неча бор исботланган. Бир киши мусулмон бўлмаса ҳам соғлиққа бўлган зарари туфайли ичкиликдан сақланиши керак. Мусулмон эса, соғлиққа ҳеч зарари бўлмаса ҳам бир томчи ҳам ичиши керак эмас. Қуръони каримда маолан буюрилдики:
Савол: Бир киши атрофи қуршалган жойга кириб, турли гиёҳ ва ўтларни тўплаши мумкинми?
Жавоб: Атрофи қуршалган жойга рухсатсиз кирмаслик керак. Чунки “Саодати абадия” китобида бундай дейилган: “Полизда етишадиган ёввойи ўтларни ўришдан аввал ва мулкида бўлган булоқдаги, дарёдаги сувни турган жойида сотиш ботилдир. Ўзи ўсиб чиққан ўтни, ердан чиққан сувдан фойдаланиш ва биров ёққан оловда исиниш барчанинг ҳаққи бўлса ҳам бу ҳуқуқдан фойдаланиш учун бировни мулкига рухсатсиз кира олмайди.”
Савол: Хасталанганда таъсири аниқ бўлган дорилардан фойдаланмаслик гуноҳми?
Жавоб: Албатта гуноҳ. Баъзи дориларнинг, масалан антибиотиклар ва сульфамидларнинг бактерияга қарши таъсири, ноннинг очликни, сувнинг чанқашни кетказиши кабидир. Ёнғинни сув билан ўчириш ҳам шундай. Таъсири аниқ бўлган бу каби дориларни истеъмол қилмаслик таваккал эмас, аҳмоқликдир, ҳаромдир. Ҳадиси шарифда марҳамат қилиндики: “Ҳар хасталикнинг дориси бор. Фақатгина ўлимга чора йўқ.” (Табароний)
