Сохта “шайх” лардан навбатдагиси - нафақадаги бир домла. Бу шахс, мусулмонларни ўзича “модернист (замонавий) исломчилар” ва “фиқҳий анъаналарга содиқ мусулмонлар”, қисқача “салафчи” ва “мазҳабчи” қилиб иккига ажратибди. Ўзи модернист исломчи эмиш. Модернист исломчилар Китоб ва Суннатни асос қилиб олармиш, наригилар эса фиқҳий мазҳабларни асос қилиб олармиш.
Савол: Аллоҳ ва Расулидан бошқасига итоат қилишнинг ширк ва бидъат эканлиги аниқ бўла туриб, нима учун аксар мусулмонлар олимларга ва мазҳабларга тобе бўляпти?
Жавоб: Бунинг жавоби бир китоб бўладиган даражада узун, изоҳ талаб қиладиган бир саволдир. Қисқача билдирамиз. Аллоҳ ва Расулидан бошқасига итоат қилиш диннинг амридир, ширк ва бидъат эмас. Бу хусус оятлар ва ҳадислар билан собитдир.
Савол: Мазҳабларга ишонмайдиган бир кимса “Аввалги даврларда имом Бухорий фақат Бухорий китобини биларди, бошқа муҳаддислар ҳам шундай. Ҳозирги одамлар эса барча ҳадис китобларини билишади. Шунинг учун ҳозиргилар аввалгиларга қараганда юз марта кучлироқ олим. Саҳобалар эса, жуда кам нарсани билишарди. Ҳозирги мусулмонлар дастлабки мусулмонлардан анча кўп нарсаларни билишади. Илмлари ҳам аввалги мусулмонлардан зиёда” дейди. Унинг сўзлари тўғрими?
Жавоб: Умуман тўғри эмас. Чунки ҳадиси шарифларда марҳамат қилинадики:
“Энг яхши, энг хайрли инсонлар менинг асримда бўлган мусулмонлар (Асҳоби киром)дир. Улардан кейин энг яхшилари улардан сўнг келганлар (Тобеин)дир. Улардан сўнг эса, энг яхшилари улардан кейин келганлар (Тобеиъ тобеин)дир. Улардан кейин ёлғонлар кўпаяди. Уларнинг сўзларига, ишларига ишонманглар.” (Бухорий)
Савол: Тузилган бир келишув номаълум сабабларга кўра бизнинг зараримизга бўлса, бу келишувни бир томонлама бузсак жоизми?
Жавоб: Ҳеч ким келишувни бир томонлама буза олмайди. “Зараримга бўлди, шунинг учун бир томонлама буздим” дейиш бўлмайди. Қуръони каримда маолан буюрилдики:
“Эй иймон келтирганлар, келишувларга риоя қилинглар!” (Моида, 1)
“Аллоҳ келишувни бузишдан сақланганларни севади.” (Тавба, 7)
Савол: Қандай ҳолатларда қарз олиш жоиз?
Жавоб: Қуйидаги уч ҳолатда қарз сўраш жоиз бўлади:
1. Нафақа олиш учун. Керакли озиқ-овқат каби керакли кийимлар ҳам нафақага киради.
2. Уй олиш, ижарада ўтириш, совуқдан сақланиш мақсадида кийим олиш ёки даволаниш сарф-харажатлари каби эҳтиёжлар учун.
3. Мавқеи, лавозими сабабли одатга кўра кийиниш учун.
Савол: Молия ташкилотларига даромад ва зарарга шерик бўлишга келишиб пул тикилади. Тикилган пулнинг нимага сарфланаётганини билиш ва асбоб-ускуналар, мебелларга ҳам шерик бўлиш керакми?
Жавоб: Йўқ. Ширкатнинг фақатгина даромад ва зарарига шерик бўлиш учун пул тикиш жоиз. Тикилган пулнинг қаерга сарфланаётганини билиш шарт эмас. Бундай шериклик мудораба ширкати бўлади.
Мудораба ширкатида шерикларнинг бир қисми сармоя беради, нариги қисми ишлайди. Даромад аввал келишилган миқдорда бўлинади.
