Имоми Аъзам ҳазратлари аҳли суннатнинг раисидирлар. Асл исми Нуъмон. 80 (м.699) йили Куфада туғилиб, 150 (м.767) йили 6 майда Бағдодда шаҳид этилди.
Фиқҳ илмларини, аҳли суннат эътиқодини жамлаган имоми Аъзам ҳазратлари буларни юзлаб талабаларига ўргатиб, китобларга ёзилишига сабаб бўлдилар.
Теран илми, ўткир ақли, зуҳд-тақвоси, ҳилми, салоҳияти ва сахийлиги юзлаб китобларда ёзилиб, баён этилган.
Имоми Раббоний мужаддиди алфи соний Аҳмад Форуқий Сарҳандий ҳазратлари биринчи жилд 80-мактубида шундай деганлар:
Ҳадиси шарифда мусулмонларнинг етмиш уч фирқага ажралиб кетишлари билдирилган. Шу етмиш уч фирқадан ҳар бири исломга энг мос равишда яшаётган бизмиз деб даво қилиб, жаҳаннамдан қутулиши хабар берилган фирқа ўзлари эканлигини айтишмоқда. "Мўминун" сураси эллик тўртинчи ва "Рум" сурас ўттиз иккинчи оятида маолан “Ҳар бир фирқа тўғри йўлда эканлигини ўйлаб севинмоқда” дейилган.
Яҳё бин Абул-Хайр Имроний ҳазратлари шофиий фиқҳ олимидир. 489 (мил.1096) йили Ямандаги Жанадда туғилди. Шу ердаги машҳур олимлардан дарс олди. Яманнинг кўзга кўринган Шофиий олимларидан бири бўлди. Ундан ҳам бир неча олимлар дарс олди. 558 (мил.1163) йили Жанадда вафот этди. Яҳё бин Абул-Хайр Имроний ҳазратлари айтдиларки:
Диний мавзуларда билмасдан туриб гапиришнинг гуноҳи оғир.
Савол: Биз Европада яшаймиз. Тўнғиз ёғидан ясалган совунлар ва шароб сиркаларидан фойдаланиш жоизми?
Жавоб: Кофир мусулмон бўлганида пок бўлгани, ҳатто гуноҳлари савобга айлангани каби шароб ҳам бутунлай сиркага айланганда пок сирка ҳолига келади. Сифатли узумдан ясалган шаробнинг сиркаси ҳам сифатли бўлади. “Ал-фиқҳу алал мазоҳиби арбаъа” китобида билдирилган ҳадиси шарифда “Энг яхши сирка шаробдан ясалган сиркадир” деб марҳамат қилинган. (Байҳақий)
Савол: Баъзи тўйларида кўнгилхушлик учун бир эркакка хотин кийими кийдирилиб, олиб қочишади. Қизларга ҳам эркак лисоби кийдиришади. Бундай ишлар дурустми?
Жавоб: Ўйин, ҳазил учун бўлса ҳам эркак киши заруратсиз аёллар либосини киймаслиги керак. Пайғамбаримиз эркак либоси кийиб найза билан қуролланган бир аёлни кўрганларида “Эркакларга ўхшаган хотинларга ва хотинларга ўхшаган эркакларга Аллоҳ лаънат қилсин!” деганлар. (Табароний)
Расулуллоҳ қўл ва оёқларига хина қўйиб хотинларга ўхшашга уринган бир кимсани сургун қилгандилар. (Абу Довуд)
Бир ҳадиси шарифда “Ота-онасига осий бўлган кимса, ўзини эркакка ўхшатмоқчи бўлган хотиг ва даюс жаннатга кира олмайди” деб марҳамат қилганлар. (Насоий)
Савол: Болаларга қўғирчоқ, ўйинчоқ айиқча олиш жоизми?
Жавоб: Ҳа, жоиз.
Савол: Қўғирчоқ хонада очиқ жойда турса, у ерга раҳмат фаришталари кирадими? Бу хонада намоз ўқиш макруҳми?
Жавоб: Қўғирчоқлар қибла тарафда бўлмаса, макруҳ эмас. Раҳмат фаришталари ҳам киради.
