Сулаймон алайҳиссалом Байт-ул-Мақдиснинг иншосини битиргач, Аллоҳу таолодан тақдирига муносиб ҳукм билан ҳукмронлик насиб этишини сўради. Бу унга берилди. Ундан бошқа ҳеч кимга берилмаган мулк ва салтанат берилишини ҳам сўради. Бу ҳам унга берилди. Байт-ул-Мақдис қурилишини тугатгач, ушбу масжидга холис намоз ўқиш учунгина келган кишининг бу ердан онасидан туғилган кунидагидек гуноҳларидан пок ҳолда чиқишини сўради.
“Иршод-ус-сиддиқ” китобининг муаллифи ривоят қилади. Бир куни Расулуллоҳ “Абу Бакрнинг имони бошқа мўминларнинг имонлари билан ўлчанса, Абу Бакрнинг имони оғир келади” дея марҳамат қилгандилар. Бир ривоятда “Тушимда қиёмат қойим бўлибди. Маҳшарда тарози қурилибди. Бутун мўминларнинг имони тортилди. Абу Бакрнинг имони барча мўминларниг имонидан оғир келди” дея марҳамат қилгандилар.
****
Абу Ҳурайра айтадики: “Жаброил алайҳиссалом Расулуллоҳ жанобимизга келди. Ёнларида узоқ вақт қолди. Келтирган ваҳийсини гапирди. Шу пайт Абу Бакр Сиддиқ у ердан ўтди. Расули акрам ҳазратлари “Ё Жаброил, сиз самода Абу Бакрни биласизларми?” деб сўрадилар. Жаброил алайҳиссалом “Ҳа, сени халққа пайғамбар этиб юборган Аллоҳу таолога қасам ичаманки, Абу Бакр кўкда ердагидан анча машҳурдир. Кўклардаги исми Ҳалимдир” дея жавоб берди.”
****
Ҳузайфа ривоят қилади. Расулуллоҳ жанобимиз буюрди: “Кимки мени тушида кўрса, муҳаққақ мени кўрган бўлади. Зеро шайтон менинг суратимда кўринмайди. Кимки тушида Абу Бакрни кўрса, Абу Бакрни кўрган бўлади. Зеро шайтон Абу Бакрнинг суратида ҳам кўринмайди”.
****
Умар ибнул Хаттоб ривоят қилади. Расулуллоҳ жанобимиз “Қуйидаги беш кимсадан бошқаси учун оёққа қалқмангиз. Онага, отага, сизга Қуръон азимушшон ўргатган муаллим, олимга илмга ҳурмат учун, шарафлари учун саййидларга ва одиллиги учун адолатли султонга.” Расулуллоҳ жанобимиз бу ҳадиси шарифни айтиб бўлганларида Абу Бакр Сиддиқ келиб қолди. Пайғамбар жанобимиз унинг учун оёққа қалқди. Ҳазрати Абу Бакр ўтирмагунча, ўзлари ҳам ўтирмадилар. Умар бин Хаттоб айтдики: “Ё Расулуллоҳ! Бизга бу беш кимсадан бошқаси учун оёққа турмангиз, дедингиз. Ўзингиз эса Абу Бакр учун оёққа қалқдингиз.” Расулуллоҳ жанобимиз “Жаброил алайҳиссалом келиб, ёнимда ўтирган эди. Шу вақтда Абу Бакр мажлисга кирди. Ҳазрати Жаброил “Ё Муҳаммад! Абу Бакр келди” деди. Мен, ё Жаброил, Абу Бакрни танийсанми, дедим. Айтдики: “Ё Муҳаммад! Абу Бакр фаришталар ёнида машҳурдир. Сен ер юзида таниганинг каби, уни танийдилар.” Жаброил алайҳиссалом Абу Бакр Сиддиқ қаршисида оёққа турди. Мен ҳам турдим. Ё Умар, Жаброил алайҳиссалом оёққа турган жойда мен турмайманми! Абу Бакрга ҳурматидан ҳазрати Абу Бакр ўтирмагунча Жаброил алайҳиссалом ўтирмади. Мен ҳам ўтирмадим” деб марҳамат қилдилар.
****
Ҳазрати Умар халифа бўлгандан сўнгра шу қадар адолат билан ҳаракат қилдики, ҳеч ким бундай қилолмаган ва бундан кейин ҳам қила олмайди. Шу шаклда адолат қилдики, ҳиммати қудсиясининг қуввати билан бўрининг қўйга зарари бўлмасди. Ривоят этадиларки, ҳазрати Умар шаҳид бўлди. Бир чўпон қўйларининг ёнида турганди, бир бўри келди. Қўйларга ташланди. Чўпон фарёд кўтариб, йиғлаб, “Э воҳ Умар, Инна лиллаҳ ва...” деди. Ёнидаги чўпонлар ҳазрати Умарнинг вафот этганлигини қаердан билишини сўрадилар. Чўпон “Шундан билдимки, ҳазрати Умар ҳаётлигида бўрилар қўй отарига яқин келса ҳам зарари тегмасди. Энди эса, бўри тап тортмай қўйга ҳужум қилмоқда. Демак, ҳазрати Умар бу дунёдан кўз юмганлар” деди.
****
Расулуллоҳ жанобимиз “Қўрқинглар Умарнинг ғазабиданки, у ғазабга келганида, Аллоҳу таборака ва таоло ундан ҳам баттар ғазабга келади” дедилар.
****
Расулуллоҳ жанобимиз “Агар мендан сўнгра Аллоҳу таоло пайғамбар юборса эди, Умарни юборарди. Аллоҳу таборака ва таоло икки фаришта билан унга қувват берди. Ундан бир хато содир бўлса, уни қайтариб, тўғрисини қилдирадилар” деб марҳамат қилдилар.
****
Расулуллоҳ қизи Руқияни ҳазрати Усмонга берганидан бироз вақт ўтиб қизидан “Усмон бин Аффон қандай киши экан” деб сўради. Қизлари “Яхши, хайрли киши экан” деди. Расулуллоҳ “Эй жоним қизим! Усмонга кўп ҳурмат кўрсат. Чунки Асҳобим ичида менга аҳлоқи энг кўп ўхшагани Удир” деб марҳамат қилдилар.
****
Ҳазрати Усмон юмшоқлиги ва ҳаёси билан машҳурдир. Маърифат илмида ғоят моҳир эди. Пайғамбар жанобимиз бир марта у ҳақда “Усмондан кўкдаги фаришталар ҳаё этишади” дегандилар.
****
Расулуллоҳ жанобимиз “Агар қирқ қизим бўлганида эди, барчасини бирин-кетин ҳеч бири қолмагунча Усмонга берардим” деб марҳамат қилгандилар.
****
Ҳазрати Али ҳазрати Фотима билан уйланадиган вақти тўй харажати қилиш учун совутини сотишга бозорга жўнатди. Ҳазрати Усмон бозордан ўтиб кетаётиб ҳазрати Алининг совутини таниди. Дарров даллолни чақириб “Шу совутнинг эгаси бунга қанча пул сўраяпти” деди. Даллол “Тўрт юз дирҳам” деди. “Юр, пулини бериб, совутни олайин” деди. Уйига бордилар, совутни олиб, пулини берди. Сўнгра совутнинг ёнига тўрт юз дирҳам қўшиб, ҳазрати Алига жўнатди. Унга “Ушбу совут сендан бошқасига лойиқ эмас. Мана бу тўрт юз дирҳамни эса, тўйга сарфла, бизни маъзур тутасан” деган хабар юборди.
****
Расулуллоҳ жанобимиз “Али бин Абу Толибга бўлган севги шундай ибодатки, ҳеч бир гуноҳкорлик унга зарар беролмайди. Адоват ва душманлик эса, шундай гуноҳки, ҳеч бир ибодат унга фойда беролмайди” дедилар. Салмони Форисий ривоят қилади. Расулуллоҳ жанобимиз “Менинг сиримнинг соҳиби Али бин Абу Толибдир” деб марҳамат қилдилар.
****
Амир-ул муминин ҳазрати Алининг одати шарифлари шу эдики, намоз ўқиётганида олам остин-устун бўлиб кетса хабари бўлмасди. Ҳатто ривоят этадиларки, бир жангда муборак оёғига ўқ тегиб, темир қисми суякка қадалганди. Чиқмасдан суякда қолди.
Жарроҳга кўрсатдилар. Жарроҳ “Сенга ҳушдан кетказувчи бир дори ичириш керак. Ҳушингдан кетасан. Ундан кейин темирни чиқарса бўлади. Бўлмаса бунинг оғриғига чидай олмайсан” деди. Амир-ул муминин ҳазратлари “Дорига ҳожат йўқ. Сабр қил. Намоз вақти кирди. Намоз ўқиётганимда чиқар” деди. Намоз вақти келиб, ҳазрати Али намозга турди. Жарроҳ муборак оёғини кесиб, темирни чиқарди. Жароҳатни ўради. Ҳазрати Али намозни тугатиб, жарроҳдан “Чиқардингми” деб сўради. Жарроҳ “Ҳа, чиқардим” деди. Ҳазрати Али “Темирни чиқарганингни сезмадим” деди.
“Қурра-тул-ъуюн” китобида мазкур бир ҳадис-и шарифда марҳамат қилинадики: “Ҳеч қандай узрсиз намозини тарк этган кишига Аллоҳу таоло ўн бешта мусибат беради. Уларнинг олтитаси бу дунёда, учтаси ўлаётганида, учтаси қабрда, яна учтаси қабрдан турганида бериладиган ташвиш ва мусибатлардир.
Бу дунёда бериладиган олтита мусибат: 1) Бенамознинг умрида барака бўлмайди. 2) Аллоҳнинг суйган бандаларида бўладиган кўркамлик, гўзаллик, севимлилик ва малоҳат уни тарк этади. 3) Ҳеч қандай яхшилигига савоб берилмайди. [Бу ҳадис-и шарифдан шу маълум бўладики, фарзларни ўз вақтида адо этмаганларнинг суннатлари ҳам қабул бўлмайди. Яъни суннатларига ҳам савоб берилмайди.] 4) Дуолари қабул бўлмайди. 5) Уни ҳеч ким ёқтирмайди ва севмайди. 6) Мусулмонларнинг яхши дуолари унга кор қилмайди.
Ўлаётганда тортадиган мусибатлари: 1) Залил, хақир ва расво ҳолатда жон топширади. 2) Очлик изтиробида ўлади. 3) Тўйиб сув ичса ҳам, чанқоқлик азобида жон беради. Қабрда чекадиган мусибатлари: 1) Қабр уни шундай сиқадики, суяклари бир-бирига ботиб кетади. 2) Қабри оташга тўлиб, кечаю-кундуз уни ўртайди. 3) Аллоҳу таоло унинг қабрига дунё илонларига ўхшамайдиган улкан бир илон юборади. Ўша илон уни ҳар куни намоз вақтларида чақиб абгор қилади. Бир зум ҳам тарк этмайди.
Қиёматда бошига келадиган мусибатлари: 1) Жаҳаннамга судрайдиган азоб малаклари унинг ёнидан айрилмайди. 2) Аллоҳу таоло уни ғазабнок ҳолда кутиб олади. 3) Ҳисоби жуда қийин кечиб, оқибатда Жаҳаннамга ташланади.”
Уламои машҳурадан шайх Муҳаммад Рабҳомий “Риёд-ун-носиҳийн” нинг 15-чи саҳифасида айтадиларки:
“Зод-ул-муқвийн” китобида мазкурдир ким, Рум қайсари, еттинчи Аббосий халифаси Маъмун бин Хорунга бир хабарчи юборди. Унинг ёнида баҳайбат, ўзига бино қўйган бириси ҳам бор эди. Хабарчи: ”Бу одам динсиз, кофир. Бир яратувчининг борлигига ишонмайди. Рум роҳиблари бунга жавоб бериша олмади. Ислом олимлари буни мот қилиб, таъзирини беришса, миллионлаб насоро ва мусулминни хурсанд қилишган бўлурди”, деди халифага. Бағдод олимлари, бунга фақат Аҳмад Нишопурий жавоб берадилар дейишди. Халифа аниқ бир кун ва соат белгилаб, ўша вақтда олимларнинг барчасини саройга тўпланишга амр берди. Нишопурий мажлисга кеч қолди ва “йўлда ажойиб, кишини ҳайратга бўғадиган бир нарса кўрдим. Уни бироз томоша қилайин деб мажлисга кеч қолдим. Дижла қирғоғида кема кутаётгандим. Ердан бир ниҳол униб чиқиб дарахт бўлди, кейин тагидан кесилиб йиқилди, бўлакланди. Ундан тахталар ҳосил бўлди. Шу орада тахталар бирлашиб бир кема юзага келди. Кемачи бўлмаса ҳам у кема сувда суза бошлади” дея ҳикоя қилди олим. Рум кофири олимнинг бу сўзларини эшитиб, ўрнидан туриб кетди ва ”бу одам тентак бўлибди, шунақа бемаъни нарса ҳам бўладими? Шуни гап деб айтган кимсадан ҳам ўтадиган ёлғончи бўлмаса керак. Бунга фақат беақллар ишонади”, - деди. Шунда Нишопурий сўзга аралашиб, “арзимайдиган бир дарахт ўз-ўзидан кемага айлана олмаса, ер юзидаги шунча ҳайратланарли ҳодисалар, ўз-ўзларидан қандай қилиб пайдо бўлишди? Буларнинг яратувчиси йўқ деб даво қилган кимса яна-да аҳмоқроқ ва ундан да олчоқроқ бўлмайдими?” деди. Жавобдан карахт бўлган даҳрий: “Ҳар бир нарсанинг бир яратувчиси борлигини энди англадим ва бунга ишондим”, деб “Ла илоҳа иллаллоҳ” калималарини такрорлаб мусулмон бўлди.
Жунайд Бағдодий ҳазратларининг бошқа шаҳарда яшайдиган мухлисларидан бири ҳикоя қилади:
Бир куни бозорда бир гўзал аёлни кўриб, ўзимни ушлай олмай унга қайта-қайта қарадим. Сўнгра пушаймон бўлиб, тавба-истиғфор этдим. Кечқурун уйга келганимда аёлим “Бугун юзингиз қорайиб қолибди. Нима бўлди?” деди.
Кўзгуни олиб қарасам, ҳақиқатан юзим қорайиб қолган. Нимадан бўлганини ўйлаётиб, хаёлимга ҳалиги аёлга қараганим эсимга тушди. Бир ғорга кириб, бирнеча кун чиқмасданг кўз ёш тўкдим, гуноҳимнинг авфи учун Аллоҳга ёлвордим. Барибир кўнглим ҳузур топмади. Кейин эсимга Жунайд Бағдодий ҳазратларини бир зиёрат қилсам деган фикр келди. Шайхнинг остонасига бориб эшикни қоққанимда менга “Киргин, эй Абдуллоҳ, сен бозорда гуноҳ қилгин-да, биз Бағдодда истиғфор этайлик, шундайми” дедилар.
Ичкарига кириб муборак қўлларини ўпиб, ўтирдим. Жуда уялиб, ўзимни йўқотиб қўйган эдим. Жунайд Бағдодий ҳазратлари шундай деб давом этдилар:
- Пушаймонлик, надомат ва тавба киши учун қандай улуғ неъматдур. Қалбнинг ёрдами бўлмаса, аъзоларнинг дин амрига бўйсуниши жуда қийин. Қалбда улуғ зотларнинг севгиси бўлмаса, қалбнинг ёрдами ҳам бўлмайди. Буларни уддасидан фақат Аллоҳ одамлари - валийлар чиқа олишади. Ул зотларнинг вазифасидур бу! Улуғларни севган қалб маҳрум қолмайди.
Саййид Маҳмуд Баҳоуддин Бухорий ҳазратлари узоқ бир қишлоқдаги шогирдларидан бирининг уйига меҳмонга борди. Кечаси уйда ўтириб уй эгасига “Бор, эшикка қара, у ерда турган ким экан?” деди.
Уй эгаси чиқиб, эшикда шу қишлоқдаги Юсуф исмли бир кишининг турганини кўрди. Юсуф суҳбатга қатнашиш учун изн сўради. “Кирсин” дейилгандан кейин, ичкарига кирди.
Юсуфнинг қўлида бир товоқ нок бор эди. Нокни одоб билан Нақшбандий ҳазратларининг олдига қўйди. У зот уй эгасидан катта бир тоғора келтиришини сўради. Олиб келгач, нокларни унинг ичига тўкди. Сўнгра қўли билан нокларни аралаштириб, бирини чиқарди. Юсуфга берди, қолган нокларни тақсим этишни айтиб “Ҳеч ким қўлидаги нокни емасин” деди.
Юсуфдан нокларни қаердан олганини сўради. Юсуф нокни қаердан олганини айтганида “Олиб келган нокларингга бўлган шубҳамиз нима биласанми?” деди. Юсуф “Ҳазрат, менга қишлоғимизга бир авлиё зотнинг келганини хабар бердилар. Мен сизни имтиҳон этиш учун бир кило нок олдим ва ноклардан бирини ишоратладим. Агар ростда авлиё киши бўлса, мен ишоратлаган нокни топади деб ўйладим” деди.
Нақшбанд ҳазратлари “Бўлмаса қара, қўлингдаги нок ўша ишоратлаган нокми?” деди. Юсуф қўлидаги нок ўзи ишоратлаган нок эканлигини кўриб “Ҳа, ҳазрат, ишоратлаган нок шу” деди.
Нақшбандий ҳазратлари унга дедики:
“Бизни мажбур этдинг, Юсуф. Нокни каромат кўрсатиш учун эмас, сенинг биздан узоқлашмаслигинг учун танлаб сенга бердик. Агар биз буни билиб, сенга бермаганимизда эди, сен биз ҳақимизда ёмон ўйлардинг. Ва бу орқали кўп зарарга учрардинг. Биз ўзимиз сабабли бировнинг зарар кўришини истамаймиз. Жаноби Аллоҳнинг авлиёларини имтиҳон этишга уриниш, яхши инсонларга ярашмайди. Бизни таниб туриб, бу имтиҳонни қилганингда ҳалок бўлардинг. Танимаганинг учун авф этилдинг, бўлмаса устозини имтиҳон этган малъун бўлади деб айтилган.”
Қилган ишидан пушаймон бўлган Юсуф узр сўраб, хатосини кечиришини истади ва бундан кейин талабалари қаторига у ҳам қўшилди.
Ҳасан Басрий ҳазратларидан севганлари сўради:
- Бутун мусулмонлар сендан илмий масалаларни сўраб ўргангани ҳолда ҳузурингдан чиққандан кейин қарши гапирганлар бўлади. Бунинг сабаби нима?
- Ҳамма нарсанинг яратувчиси, ҳар яхшиликнинг ҳақиқий соҳиби Аллоҳу таоло шу азамати билан халқнинг тилидан ва эътирозидан узоқ эмас. Мен эса ожиз бир қул ва зарраман.
БОР, САБАБЛАРГА ЁПИШ
Бир киши ҳаяжон ва изтироб билан
Жаъфар Содиқ ҳазратларининг олдига келиб “Аллоҳ менга кўпроқ ризқ бериши учун
дуо этинг. Чунки жуда йўқсилман” деди.
Жаъфар Содиқ ҳазратлари деди:
- Йўқ, мен сенга дуо қилмайман.
- Нимага?
- Зеро Аллоҳу таоло бу иш учун бир
йўл тайин этган. Сабабларга ёпишинг, ризқ ортидан қувинг ва уни қўлга киритинг
деб амр ҳам этган. Ҳолбуки сен уйингда ўтириб, дуо этиш билан ризқнинг ўзи
келишини истамоқдасан. Яъни одати илоҳияга мухолиф ҳаракат қилишимни истаяпсан.
Ҳеч бундай бўладими? Бор, сабабларга ёпиш, сабабларнинг таъсир этишини Аллоҳу
таолодан сўра. Шунда мен ҳам бунинг учун дуо қиламан.
ИЧИНГИЗДА ЭНГ ГУНОҲКОРИ МЕНМАН
Аҳмад Руфаи ҳазратлари бир куни
талабаларига “Ичингизда ким менда бир айб ёки менга ярашмаган бир ҳолни
кўрса менга билдирсин” деди.
Талабаларидан бири айтдики:
- Устоз, сизда бир катта айб бор.
- Сўзла, биродарим. Қандай айбим
бор?
Талаба кўзлари ёшга тўлиб дедики:
- Биз каби гуноҳкорларнинг сизга
талаба бўлганидир.
Бу гап кўнгилларга қаттиқ таъсир
этиб, суҳбатда ўтирган барча йиғлашни бошлади. Аҳмад Руфаи ҳазратлари ҳам
йиғлади. Бироз вақт ўтгач “Мен сизларга хизмат этаман. Ичингизда энг
гуноҳкори мен. Чунки энг ёши улкани мен, кўп умр кўрганнинг хатоси, гуноҳи ҳам
кўп бўлади” деди.
ЙИГИРМА СОНИЯДА ҚИЛДИРМОҚЧИМИСАН?
Жунайд Бағдодий ҳазратларига бир
куни шайтон айтибди:
- Эй Жунайд, сен каби юксак
даражага етишган бошқа бир зотни билмайман. Йигирма йилдан бери сенга ҳеч бир
истаганимни қилдиришга муваффақ бўлмадим. Бунга қандай эришдинг?
Жунайд Бағдодий ҳазратлари дедики:
- Даф бўл, малъун! Энди мени
ўзини ёқтириш касаллигига дучор қилмоқчимисан? Йигирма йилда қилолмаганингни
йигирма сонияда қилмоқчимисан? Кўзимдан йўқол!
