Савол: Қон ҳам, инсоннинг бошқа органлари ҳам бошқага берилмайди, дейишади. Зарурат бўлганда ҳам берилмайдими?
Жавоб: Қийматли дин китобларида шундай билдирилган:
“Зарурат бўлганда ҳаромлар мубоҳ ҳолга келади.” (Радд-ул мухтор)
“Заруратсиз инсоннинг бир аъзосидан фойдаланиш ҳаромдир. Қўлланиши ҳаром бўлган нарсани дори сифатида ейиш ва ичиш ҳам жоиз эмас.” (Дурр-ул мухтор)
Савол: Инсон аъзоларидан фойдаланиш ва аёл сутини ичишнинг ҳукми қандай?
Жавоб: Инсон органидан заруратсиз фойдаланиш ва аёл сутини ичиш ҳаромдир.
“Ниҳоя”, “Хония” ва “Таҳзиб” китобларида бундай дейилган:
“Табиби муслим-и ҳозиқ [мусулмон ва мутахассис шифокор] шифо беришини ва бошқа дори йўқлигини айтса, хастанинг қон ичиши, ўлакса ейиши жоиздир. Айниқса ўлимдан қутулиш учун иттифоқ билан ҳалол бўлади.” (Радд-ул мухтор, 5-жилд, 249-саҳифа)
Савол: Баъзи егуликларнинг зарар берадиганларга, аллергияси борларга ҳаром, зарар бермаганларга мубоҳ эканлигини айтмоқдасиз. Ҳалол-ҳаром одамга қараб ўзгарадими? Бировга ҳаром бўлган нарса, бошқасига ҳалол бўлиши мумкинми?
Жавоб: Истиснолар кўп. Бировга ҳалол бўлган нарса, бошқасига ҳаром бўлиши мумкин. Қуйида бунга далиллар келтирамиз:
1. "Бойга закот фарз бўлишига қарамай фақирга фарз эмас. Ҳаж ҳам ҳаммага фарз эмас. Қурбон сўйишда ҳам бой-фақир деб ажратилади. Садақа-и фитрда ҳам шундай." (Дурар)
Демак, бировга фарз бўлган ибодат бошқасига фарз эмас.
2. "Тик туриб намоз ўқиш [қиём] фарз. Лекин хасталарга фарз эмас." (Жавҳара)
Демак, бирига фарз бўлган бир хусус, бошқасига фарз бўлмаслиги мумкин.
Савол: Пайғамбаримизнинг чигирткани, идрор (сийдик) сузиш аъзоси бўлган буйракни, қонли бўлган талоқ ва жигарни емаганларидек, яна қуённи емаганлиги айтилади. Булар ҳаром бўлгани учун емаганларми?
Жавоб: Йўқ, буйрак, жигар, талоқ ҳаром эмас, ҳалолдир.
Чигиртка ҳам ҳалолдир. (Бухорий, Муслим, Термизий, Абу Довуд)
Савол: Қўшни боғидаги дарахтнинг ҳовлимизга осилиб турган шохларидаги мевалардан ва ерга тўкилганларидан еса жоизми?
Жавоб: Жоиз эмас. Дарахтдан ҳамма ўтадиган кўчага тушган бўлса, ёнғоқ каби чиримайдиганларини эгаси рухсат бергани маълум бўлса, ейиш жоиздир. Гилос каби чирийдиган мева бўлса, эгаси тақиқлагани маълум бўлмагунча олиб ейиш мумкин. Териб уйига олиб кетиш жоиз эмас.
Савол: Ҳозирги болалар нима учун истаганимиздек улғаймаяпти?
Жавоб: Болани ҳалол озиқ-овқат билан парваришлаш керак. Ҳаром овқат болаларга таъсир қилади, боладан дуруст бўлмаган ишлар содир бўлади. Ҳадиси шарифда “Еб-ичадиганларингиз ҳалол, пок бўлсин! Фарзандларингиз шулардан ҳосил бўлади” деб марҳамат қилинган.
Савол: Сўйилган молнинг ичак-қорин, жигар, талоқ каби ички аъзоларини ейишга бўладими?
Жавоб: Учовини ҳам ейиш жоиздир. Қуръони каримда қон ҳаром қилингани учун ақлни ўлчов қилиб олган баъзи кимсалар ва баъзи мушриклар “Талоқ қондан иборат, жигар ҳам шундай, у ҳолда ейиш ҳаромдир” дейишади. Қуръони каримда маолан “Майта ва қон сизга ҳаром қилинди” дейилган. (Моида, 3) Майта сўйилмасдан ўлиб қолган, ўлакса ҳайвондир. Бир шарқшунос бу оятга қараб ўзича ўлган балиқнинг ҳаром эканлигини айтади. Шарқшуносга кўра, далил фақат Қуръон. Ҳолбуки Аллоҳу таоло маолан “Бир масалада келиша олмасангиз, бу ишнинг ҳукмини ўрганиш учун Қуръонга ва суннатга мурожаат қилинг!” деб буюрган.
Савол: Христиан ўлкаларда қассобдан гўшт олиб ейиш жоизми?
Жавоб: Ҳа, жоиз. Ким сўйганлиги, қандай сўйилгани аниқ маълум бўлмагунча, мусулмон ёки аҳли китоб аралаш бўлган ҳар қандай ўлкадан гўшт сотиб олиб ейиш жоиз.
Ўз тиллари билан бўлса ҳам Аллоҳни номи айтиб сўйилса, буни ейиш жоиз. Яҳудийлар Аллоҳнинг номини айтиб сўяди, уларнинг сўйгани ейилади. Христианларнинг қандай сўйгани номаълум бўлса, номаълум бўлгани учун яна ейилади. Шофиъий мазҳабида мол сўяётганда бисмиллоҳ айтиш шарт бўлмагани учун бисмиллоҳ билан сўйилмагани аниқ бўлган жойларда Шофиъий мазҳабини тақлид қилиб гўштдан ейиш мумкин.
Савол: Ҳар ўлкада гўштли овқат ейиш жоизми?
Жавоб: Мусулмонлар, мушрик бўлмаган христианлар ва яҳудийлар сўйган мисмил ҳайвонларнинг гўштлари ейилади. "Мисмил" деб йирик ва майда қорамолга айтилади. Атеистлар, динсизлар, буддистлар, ҳиндлар ва бошқа ботил динларга мансуб кимсалар сўйган ҳайвон гўшти ейилмайди. Мушрик бўлган христианлар ва мушрик яҳудийлар сўйган мол гўшти ҳам ейилмайди. Лекин мушрикми деб суриштириш керак эмас. Христиан ёки яҳудий сифатида маълум бўлган кимсаларнинг сўйганлари ейилади. Мусулмонман дегани ҳолда муртад бўлган кимсаларнинг сўйганлари ейилмайди. Буларни ҳам сўраб-суриштириш лозим бўлмаганлиги учун қассобларда ва дўконларда сотиладиган гўштларни ейиш жоиз, яъни танзиҳан макруҳдир.
Савол: Баққолларда пиво хамиртуруши номи билан сотиладиган хамиртурушдан фойдаланиш жоизми?
Жавоб: Пиво хамиртуруши деб аталадиган хамиртуруш таркибида спирт йўқ. Пиво хамиртуруши деб аталгани билан хамир оширишда ишлатиладиган оддий хамиртурушдир. Бундан хамир оширишда ишлатишнинг зиёни йўқ. Арпалар нам тортганидан кейин ўсишни бошлайди. Униб чиққан яшилликлар юлиб ташланиб, арпани қуритиб ун қилинади. Бунга малт [солод] дейилади.
