Ру’яти ҳилол (Ҳилолни кузатиш)

     “Мароқил фалоҳ”даги ҳадиси шарифда“Ҳилолни кўришингиз билан рўза тутишни бошланг, яна ҳилолни кўришингиз билан байрам қилинг!”деб марҳамат қилинди.Бу амрга биноан Рамазон ойи, ҳилолнинг (янги ойнинг) кўриниши билан бошланади. Ҳилолни кўрмай, аввалдан қилинган ҳисоб ва тақвимга суяниб рўзага бошлашнинг жоиз эмаслигини “Ибни Обидин” қибла баҳсида ва “Ашиъат-ул-ламаот” ҳамда “Неъмати ислом” муаллифлари билдирганлар.

     Яна “Ибни Обидин”: «...Рамазон ойининг бошланганини билиш учун астрономик ҳисоблар билан иш кўрилмайди. Чунки Рамазони шариф ойи кўкда ҳилол кўриниши билан бошланади.

Батафсил

Рамазонни ҳурмат қилган қутулади

Аллоҳу таоло рамазони шариф ойини одамзотнинг дунё ва охират саодатига эришиши учун васила қилган. Бу ойни кўплаб неъматлар билан безаган. Муборак рамазон ойининг кеча-кундузида файзу барака ёмғирдек ёғмоқда. Жаноби Ҳақ оламларга раҳм қилиб юборган севгили Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссаломнинг ҳурматлари учун ушбу муборак ойда гуноҳларимизни авфу мағфират қилсин! Боши раҳмат, ўртаси мағфират, охири эса жаҳаннамдан озод (бароат) ойи бўлган Рамазони шариф ойининг файз ва баракотларидан тўйиб-тўйиб фойдаланишни барчамизга насиб этсин!

Батафсил

Рамазонда тўрт синф одамга авф йўқ!

Дин уламоларимиз кунларнинг хайрлиси жума, ойларнинг хайрлиси рамазон, амалларнинг хайрлиси эса вақтида ўқилган намоздир, деб айтганлар.

Аллоҳу таоло рамазон рўзасини тутганлар билан туҳматга учраганларнинг ажрларини ҳисобсиз беришини ваъда қилган. Марҳаматлиларнинг энг марҳаматлиси бўлган Аллоҳу таолонинг карами чексизлигига қарангки, мўмин бандаларининг ҳисобларини савоб-гуноҳ тарозисида ўлчаш билан бирга қулига фойда сифатида икки эшикни очиқ қолдирмоқда. Ҳолбуки савоблар билан гуноҳларнинг ёзилишларида ҳам қул фойдасига ҳаракат қилинади. Бунга вазифадор фаришталар банда бирон хайрли ишни мурод қилиб, уни қила олмаса ҳам савоб ёзади. Лекин ёмон амални эса фақат уни содир қилгандан кейингина ёзади.

Батафсил

Топиб олинган нарсалар

Савол: Ердан топиб олган нарсалар бизники бўладими?

Жавоб: Топиб олинган нарсалар, селда, ариқда оқиб келган ва кўчага ташлаб юборилган нарсаларнинг ҳукми фарқли.

Топиб олинган нарсалар одатда қийматли нарсалар бўлади. Эгаси уни ташлаб юбормаган, тушириб қолдирган ёки йўқотган. Топиб олиниб, эгаси маълум бўлмаган молга луқота дейилади. Эгасига қайтариб беришига амин бўлган одамнинг сақлаб қўйиши уни олиши суннатдир.

Батафсил

Қарзини инкор қилиш

Савол: Бир дўкончига қарзим бор эди. Уни тўладим. Дўкончи орадан бироз вақт ўтганидан кейин яна қарзимни тўлашимни сўради. “Тўлаганингда қарз дафтаридан ўчирардим” деди. Мен бердим деб қасам ичдим, у ҳам бермадинг дея қасам ичди. Қайси биримиз ҳақлимиз?

Жавоб: Қарзни икки гувоҳ ёнида тўлашингиз керак эди. Ёки тилхатингиз бўлса, уни қайтариб олиш керак эди. Ёхуд қарзингизни кўз ўнгингизда дафтардан ўчиртиришингиз лозим эди. Буларнинг ҳеч бирини қилмаганингизга кўра, қарзни такрор тўлашга тўғри келади. Сотувчининг қасамига эътибор берилади. (Ҳидоя)

Батафсил

Қарзни кечиктириш жазоси

Савол: Қарзни тўламай кечиктириш гуноҳми?

Жавоб: Қарзини вақтида тўламаган кимса қарз берувчига келиб яна муҳлат сўраши лозим. Қарзни тўлаш имкони бўлгани ҳолда уни кечиктириш гуноҳдир. Ҳадиси шарифларда марҳамат қилиндики:

“Ҳар қандай бир одам имкони бўлган ҳолда қарзини бермай кечиктирса [қарзини бергунча] ҳар кун амал дафтарига зулм қилиш гуноҳи ёзилади.” (Табароний)

“Қарзни қайтармаслик нияти билан олган кимса қиёматга ўғри сифатида киради.” (Ибни Можа)

Батафсил