Бу учун ўзингизни қисқа ҳисоб-китобга тортишингиз керак. Чунки яхши одам аввало бировнинг кўнглини оғритмайди. Сўнгра навбати билан яхши инсон диннинг амр ва тақиқларига амал қилади. Динга хизмат қилади. Кўп ибодат қилса ҳам тавбани тарк этмайди. Атрофидагиларга азият бериш, ташвишга солиш кибрлилик аломатидир.
Машҳур ҳадис олимларидан Воқидий (раҳматуллоҳи алайҳ) ҳазратлари баён қилади:
“Бир гал пулим қолмай анчагина қарзланиб қолдим. Байрам ҳам яқинлашиб қолганди. Аёлим “Бизку йўқчилик ва етишмовчиликка сабр қиламиз. Лекин шу болаларимизнинг ҳоли нима кечади? Улар ҳар куни қўшни болаларни безанган ва чиройли кийимларда кўришади. Бизнинг фарзандларимиз эса, йиртиқ-ямоқ кийимлар кийишган. Ҳеч бўлмаса шуларнинг кийимларига сарфлайдиган пул топсангиз” деб йиғлаб-сиқтади.
Иймоннинг шарти олтидир, булар ишонилиши керак бўлган нарсалардир. Бу олти шартга ишондим дейиш билан ҳосил бўлган иймоннинг давомли бўлиши учун бошқа нарсалар ҳам даркор. Масалан, ибодатлар иймондан парча бўлмаса ҳам, фарз эканлигига инониш иймондандир. Бир киши, намознинг фарз эканлигига ишонмаса иймони бўлмайди.
Бундан ташқари иймоннинг тамали ва энг муҳим аломати бўлган, яна бир асосий шарти борки, ҳубб-у филлаҳ ва буғд-у филлаҳдир. Яъни Аллоҳу таолонинг севганларини севиш ва Аллоҳу таолонинг севмаганларини севмасликдир. Чунки ҳадиси шарифда, дунёда бир-бирини севганлар, охиратда ҳам бирга бўлишади деб марҳамат қилинган.
Савол: Қўшни боғидаги дарахтнинг ҳовлимизга осилиб турган шохларидаги мевалардан ва ерга тўкилганларидан еса жоизми?
Жавоб: Жоиз эмас. Дарахтдан ҳамма ўтадиган кўчага тушган бўлса, ёнғоқ каби чиримайдиганларини эгаси рухсат бергани маълум бўлса, ейиш жоиздир. Гилос каби чирийдиган мева бўлса, эгаси тақиқлагани маълум бўлмагунча олиб ейиш мумкин. Териб уйига олиб кетиш жоиз эмас.
Савол: Ҳозирги болалар нима учун истаганимиздек улғаймаяпти?
Жавоб: Болани ҳалол озиқ-овқат билан парваришлаш керак. Ҳаром овқат болаларга таъсир қилади, боладан дуруст бўлмаган ишлар содир бўлади. Ҳадиси шарифда “Еб-ичадиганларингиз ҳалол, пок бўлсин! Фарзандларингиз шулардан ҳосил бўлади” деб марҳамат қилинган.
Савол: Сўйилган молнинг ичак-қорин, жигар, талоқ каби ички аъзоларини ейишга бўладими?
Жавоб: Учовини ҳам ейиш жоиздир. Қуръони каримда қон ҳаром қилингани учун ақлни ўлчов қилиб олган баъзи кимсалар ва баъзи мушриклар “Талоқ қондан иборат, жигар ҳам шундай, у ҳолда ейиш ҳаромдир” дейишади. Қуръони каримда маолан “Майта ва қон сизга ҳаром қилинди” дейилган. (Моида, 3) Майта сўйилмасдан ўлиб қолган, ўлакса ҳайвондир. Бир шарқшунос бу оятга қараб ўзича ўлган балиқнинг ҳаром эканлигини айтади. Шарқшуносга кўра, далил фақат Қуръон. Ҳолбуки Аллоҳу таоло маолан “Бир масалада келиша олмасангиз, бу ишнинг ҳукмини ўрганиш учун Қуръонга ва суннатга мурожаат қилинг!” деб буюрган.
