“Замонавий исломчилар” ва фиқҳ

Сохта “шайх” лардан навбатдагиси  - нафақадаги бир домла. Бу шахс, мусулмонларни ўзича “модернист (замонавий) исломчилар” ва “фиқҳий анъаналарга содиқ мусулмонлар”, қисқача “салафчи” ва “мазҳабчи” қилиб иккига ажратибди. Ўзи модернист исломчи эмиш. Модернист исломчилар Китоб ва Суннатни асос қилиб олармиш, наригилар эса фиқҳий мазҳабларни асос қилиб олармиш.

Батафсил

Олимларга тобе бўлиш вожибдир

Савол: Аллоҳ ва Расулидан бошқасига итоат қилишнинг ширк ва бидъат эканлиги аниқ бўла туриб, нима учун аксар мусулмонлар олимларга ва мазҳабларга тобе бўляпти?

Жавоб: Бунинг жавоби бир китоб бўладиган даражада узун, изоҳ талаб қиладиган бир саволдир. Қисқача билдирамиз. Аллоҳ ва Расулидан бошқасига итоат қилиш диннинг амридир, ширк ва бидъат эмас. Бу хусус оятлар ва ҳадислар билан собитдир.

Батафсил

Аввалги ва ҳозирги олимлар

Савол: Мазҳабларга ишонмайдиган бир кимса “Аввалги даврларда имом Бухорий фақат Бухорий китобини биларди, бошқа муҳаддислар ҳам шундай. Ҳозирги одамлар эса барча ҳадис китобларини билишади. Шунинг учун ҳозиргилар аввалгиларга қараганда юз марта кучлироқ олим. Саҳобалар эса, жуда кам нарсани билишарди. Ҳозирги мусулмонлар дастлабки мусулмонлардан анча кўп нарсаларни билишади. Илмлари ҳам аввалги мусулмонлардан зиёда” дейди. Унинг сўзлари тўғрими?

Жавоб: Умуман тўғри эмас. Чунки ҳадиси шарифларда марҳамат қилинадики:

“Энг яхши, энг хайрли инсонлар менинг асримда бўлган мусулмонлар (Асҳоби киром)дир. Улардан кейин энг яхшилари улардан сўнг келганлар (Тобеин)дир. Улардан сўнг эса, энг яхшилари улардан кейин келганлар (Тобеиъ тобеин)дир. Улардан кейин ёлғонлар кўпаяди. Уларнинг сўзларига, ишларига ишонманглар.” (Бухорий)

Батафсил

Эр ва хотиннинг закоти алоҳида бўлади

Савол: Эр билан хотиннинг закотлари алоҳида ҳисобланадими?

Жавоб: Динимизга кўра, эр-хотиннинг бойликлари алоҳида бўлади. Бир-бирига қўшилмайди. Сиз бой, эрингиз фақир бўлиши ёки аксинча бўлиши мумкин. Ким бой бўлса, ўз закотини беради.

Эрингизга эмас, ўзингизга тегишли қарз бўлса, мавжуд пулингиздан буни айирасиз. Олтинларингизни тортиб, оладиган пулларингиз билан бирга ҳисоблайсиз. Барчасининг қирқдан бирини олтин билан солиҳ бир фақир мусулмонга берасиз. Уй, дўкон, автомобиль каби нарсалар закот нисобига қўшилмайди. Яъни закотлари берилмайди.

Батафсил

Муддати кечиктирилган тўлов учун устама ҳақ сўраш

Савол: Савдода муддати кечиктирилган тўлов учун устама ҳақ сўраш жоизми?

Жавоб: Бир молни нақдга арзон, насияга ёки бўлиб-бўлиб тўлаш шаклида қимматга сотиш жоиз. Муддати кечиктирилган тўлов учун устама ҳақ сўраш эса жоиз эмас. Бўлиб-бўлиб тўлаш шаклида сотиш билан муддати кечиктирилган тўлов учун устама ҳақ сўраш бошқа-бошқа нарсалардир. Масалан, 10 сўмлик молни эҳсон қилиб 5 сўмга сотиш жоиз бўлганидек, бўлиб тўлаш шаклида ёки нақдга 15 сўмга ҳам сотиш жоиздир. Лекин муддати тўлгандан кейин тўлай олмаган ойлар учун устама ҳақ олмоқ жоиз бўлмайди. Лекин харидор пулни бергунча пулни қадри тушса, молнинг сотилган кундаги қийматини талаб қилиш мумкин.

Батафсил

Товон пули олиш

Савол: Икки яшар ўғлим тротуарда ўйнаб юрганида машина уриб кетиб вафот этди. Қон пули ёки товон пули дейиладиган пулни олишим жоизми? Бундан ташқари, уриб кетган автомобиль суғуртаси жабрланувчига, яъни бизга автоматик равишда пул тўлайди. Натижада суғурта компанияси бизга маълум миқдорда пул беради. Суғуртанинг берган бу пулини ҳам олишим жоизми?

Жавоб: Нафақат вафот этган, балки машина уриб жароҳат олган ҳам товон пули олади. “Саодати абадия” китобида бундай дейилган: Хатолашиб одам ўлдириш, масалан баландликдан устига қулаб ёки ухлаётган кишининг юмалаб бошқасини ўлдириб қўйиши шундайдир. Бунинг жазоси эса каффорат ва диятдир. Миниб юрган от бировни тишлаб ўлдирса [моторли воситаларнинг уриши] ҳам шундайдир.

Батафсил