Имоми Аъзам ҳазратлари аҳли суннатнинг раисидирлар. Асл исми Нуъмон. 80 (м.699) йили Куфада туғилиб, 150 (м.767) йили 6 майда Бағдодда шаҳид этилди.
Фиқҳ илмларини, аҳли суннат эътиқодини жамлаган имоми Аъзам ҳазратлари буларни юзлаб талабаларига ўргатиб, китобларга ёзилишига сабаб бўлдилар.
Теран илми, ўткир ақли, зуҳд-тақвоси, ҳилми, салоҳияти ва сахийлиги юзлаб китобларда ёзилиб, баён этилган.
Имоми Раббоний мужаддиди алфи соний Аҳмад Форуқий Сарҳандий ҳазратлари биринчи жилд 80-мактубида шундай деганлар:
Ҳадиси шарифда мусулмонларнинг етмиш уч фирқага ажралиб кетишлари билдирилган. Шу етмиш уч фирқадан ҳар бири исломга энг мос равишда яшаётган бизмиз деб даво қилиб, жаҳаннамдан қутулиши хабар берилган фирқа ўзлари эканлигини айтишмоқда. "Мўминун" сураси эллик тўртинчи ва "Рум" сурас ўттиз иккинчи оятида маолан “Ҳар бир фирқа тўғри йўлда эканлигини ўйлаб севинмоқда” дейилган.
Яҳё бин Абул-Хайр Имроний ҳазратлари шофиий фиқҳ олимидир. 489 (мил.1096) йили Ямандаги Жанадда туғилди. Шу ердаги машҳур олимлардан дарс олди. Яманнинг кўзга кўринган Шофиий олимларидан бири бўлди. Ундан ҳам бир неча олимлар дарс олди. 558 (мил.1163) йили Жанадда вафот этди. Яҳё бин Абул-Хайр Имроний ҳазратлари айтдиларки:
Диний мавзуларда билмасдан туриб гапиришнинг гуноҳи оғир.
Савол: Шаробнинг, спиртли ичимликларнинг соғлиққа фойдали эканлиги, маълум миқдорда ичкилик ичишнинг гуноҳ эмаслиги айтилади. Ичкиликнинг динимиздаги ҳукми қандай?
Жавоб: Қуръони каримда, ҳадиси шарифларда "хамр" калимаси ўтган. Хамр – спиртли ичимликдир. Ичкиликнинг турли хасталикларга сабаб бўлиши, ақлни камайтириши, жигарни ишдан чиқариши, мия ва асабларни хароб қилиши, илмий жиҳатдан бир неча бор исботланган. Бир киши мусулмон бўлмаса ҳам соғлиққа бўлган зарари туфайли ичкиликдан сақланиши керак. Мусулмон эса, соғлиққа ҳеч зарари бўлмаса ҳам бир томчи ҳам ичиши керак эмас. Қуръони каримда маолан буюрилдики:
Савол: Бир киши атрофи қуршалган жойга кириб, турли гиёҳ ва ўтларни тўплаши мумкинми?
Жавоб: Атрофи қуршалган жойга рухсатсиз кирмаслик керак. Чунки “Саодати абадия” китобида бундай дейилган: “Полизда етишадиган ёввойи ўтларни ўришдан аввал ва мулкида бўлган булоқдаги, дарёдаги сувни турган жойида сотиш ботилдир. Ўзи ўсиб чиққан ўтни, ердан чиққан сувдан фойдаланиш ва биров ёққан оловда исиниш барчанинг ҳаққи бўлса ҳам бу ҳуқуқдан фойдаланиш учун бировни мулкига рухсатсиз кира олмайди.”
Савол: Хасталанганда таъсири аниқ бўлган дорилардан фойдаланмаслик гуноҳми?
Жавоб: Албатта гуноҳ. Баъзи дориларнинг, масалан антибиотиклар ва сульфамидларнинг бактерияга қарши таъсири, ноннинг очликни, сувнинг чанқашни кетказиши кабидир. Ёнғинни сув билан ўчириш ҳам шундай. Таъсири аниқ бўлган бу каби дориларни истеъмол қилмаслик таваккал эмас, аҳмоқликдир, ҳаромдир. Ҳадиси шарифда марҳамат қилиндики: “Ҳар хасталикнинг дориси бор. Фақатгина ўлимга чора йўқ.” (Табароний)
