Шаҳодат бармоғини кўтариш

Савол: Намоз ўқиётганда ташаҳҳудда шаҳодат бармоғини кўтариш, ишора қилиш жоизми? Баъзи кишилар бу ҳақида ҳадис бор деб, бармоқларини кўтаришади.

Жавоб: Шофиъий мазҳабида шаҳодат бармоғини кўтариш суннат, Ҳанафий мазҳабида жоиз эмас. Бармоқ кўтаришга мужтаҳид олимларнинг бир қисми макруҳ, бир қисми суннат деганлар. Динда бир қоида бор. Бир ишга олимлар томонидан ҳам суннат, ҳам макруҳ дейилган бўлса, у иш қилинмайди.

Батафсил

Стулда ўтириб намоз ўқиш

Савол: Баъзи масжидларга стуллар қўйилган. Стулда ўтириб намоз ўқийдиганлар “Динда осонлик бўлгани учун сутлда ўтириб намоз ўқиймиз” дейдилар. Бу тўғрими?

Жавоб: Тўғри эмас. Динда қийинчилик йўқ дегани “Сизга қийин бўлган ибодатни бажарманг ёки бу ибодатларни истаганингиздек ўзгартиринг” дегани эмас. Динимиз изн берган рухсатлардан фойдаланиш керак. Масжидгача келишга қурби етган одамнинг ерга ўтиришга кучи етмайдими.

Батафсил

Хасталикда намоз қандай ўқилади?

Савол: Хаста одам намозларини қандай ўқийди?

Жавоб: Хасталик турлича бўлади. Оёқда туролмайдиган касал намозни ўтирган ҳолида ўқийди. Ўтиролмайдиган эса ётган ҳолида имо билан ўқийди.

Ҳадиси шарифда: “Хаста намозини оёқда туриб ўқий олмаса, ўтирган ҳолида, бунга ҳам кучи етмаса, орқаси билан ётган ҳолида имо билан ўқийди” деб марҳамат қилинди.

Батафсил

Муддати кечиктирилган тўлов учун устама ҳақ сўраш

Савол: Савдода муддати кечиктирилган тўлов учун устама ҳақ сўраш жоизми?

Жавоб: Бир молни нақдга арзон, насияга ёки бўлиб-бўлиб тўлаш шаклида қимматга сотиш жоиз. Муддати кечиктирилган тўлов учун устама ҳақ сўраш эса жоиз эмас. Бўлиб-бўлиб тўлаш шаклида сотиш билан муддати кечиктирилган тўлов учун устама ҳақ сўраш бошқа-бошқа нарсалардир. Масалан, 10 сўмлик молни эҳсон қилиб 5 сўмга сотиш жоиз бўлганидек, бўлиб тўлаш шаклида ёки нақдга 15 сўмга ҳам сотиш жоиздир. Лекин муддати тўлгандан кейин тўлай олмаган ойлар учун устама ҳақ олмоқ жоиз бўлмайди. Лекин харидор пулни бергунча пулни қадри тушса, молнинг сотилган кундаги қийматини талаб қилиш мумкин.

Батафсил

Товон пули олиш

Савол: Икки яшар ўғлим тротуарда ўйнаб юрганида машина уриб кетиб вафот этди. Қон пули ёки товон пули дейиладиган пулни олишим жоизми? Бундан ташқари, уриб кетган автомобиль суғуртаси жабрланувчига, яъни бизга автоматик равишда пул тўлайди. Натижада суғурта компанияси бизга маълум миқдорда пул беради. Суғуртанинг берган бу пулини ҳам олишим жоизми?

Жавоб: Нафақат вафот этган, балки машина уриб жароҳат олган ҳам товон пули олади. “Саодати абадия” китобида бундай дейилган: Хатолашиб одам ўлдириш, масалан баландликдан устига қулаб ёки ухлаётган кишининг юмалаб бошқасини ўлдириб қўйиши шундайдир. Бунинг жазоси эса каффорат ва диятдир. Миниб юрган от бировни тишлаб ўлдирса [моторли воситаларнинг уриши] ҳам шундайдир.

Батафсил

Келишув

Савол: Тузилган бир келишув номаълум сабабларга кўра бизнинг зараримизга бўлса, бу келишувни бир томонлама бузсак жоизми?

Жавоб: Ҳеч ким келишувни бир томонлама буза олмайди. “Зараримга бўлди, шунинг учун бир томонлама буздим” дейиш бўлмайди. Қуръони каримда маолан буюрилдики:

“Эй иймон келтирганлар, келишувларга риоя қилинглар!” (Моида, 1)

“Аллоҳ келишувни бузишдан сақланганларни севади.” (Тавба, 7)

Батафсил