Иймоннинг шартлари

“Умматим етмиш уч фирқага ажралади”

Савол: Мусулмонларнинг турли фирқаларга бўлиниб кетишини Пайғамбаримиз билармидилар?

Жавоб: Жаноби Расулуллоҳ умматининг бошига келадиган ишларни билдириб “Бани Исроил етмиш икки фирқага айрилди. Умматим ҳам етмиш учун фирқага бўлинади. Булардан фақат биттаси қутулади, қолганлари жаҳаннамга кетади” деб марҳамат қилдилар.

Асҳоби киром сўради:

- У қайси фирқа, ё Расулаллоҳ?

- Менинг ва Асҳобимнинг йўлида бўлганлар, деб жавоб бердилар. Бу ҳадиси шарифни имоми Термизий ҳазратлари Абдуллоҳ бин Умар ривоят қилганини ёзган. Имоми Аҳмад ва Абу Довуднинг нақл қилишича:

 

Батафсил


Аҳли суннат эътиқоди ҳақида

Мусулмон одам аввало аҳли суннат вал жамоат олимлари билдирганидек ишониши лозим. Жаҳаннамнинг абадий азобидан қутулувчилар эътиқоди аҳли суннат бўлган кишилардир.  

“Аҳли суннат” атамаси кўпроқ изофат ҳолида, яъни “Аҳли суннат эътиқоди ёки ақидаси”, “Аҳли суннат мазҳаби”, “Аҳли суннат йўли”, “Аҳли суннат фирқаси”, “Аҳли суннат ва жамоат фирқаси” шаклида ишлатилади.

Энг улуғ олим ва авлиёлардан имоми Раббоний Мужаддид-и Алф-и Соний Аҳмад Форуқий Сарҳандий (қуддиса сирруҳ) айтдики:

Батафсил


Ҳозирги замонда оммавий тус олаётган бидъатлар

Савол: Ҳозирги кунда кўп ишланаётган бидъатлар қайсилар?

Жавоб: Ибодатларга ҳар қандай янгича бир нарса илова қилиш бидъат ва катта гуноҳ бўлади. Динимиз қатъиян нуқсон эмас. Бордию Аллоҳу таоло ва Пайғамбаримиз динда бирон масалани нуқсон қилиб қолдирган бўлсалар, биз улардан ҳам мукаммалроқ қилиб бажара оламиз ёки тамомлай оламиз деб даво қила оламизми? Астағфируллоҳ! Динимиз бенуқсон келган. Мана шуни назарда тутиб фикр қилинадиган бўлса, ибодатга бидъат аралаштириш Аллоҳу таолонинг динида гўёки камчилик топиш, ҳукмларини ёқтирмаслик, динни ўзгартиришга уриниш бўлади.

Масалан, шом намозининг фарзини 3 ракат ўрнига кўпроқ ибодат қилайлик деб 4 ракат ўқиш бидъатдир. Бу асло 3 ракатнинг ўрнига ўтмайди, намози умуман қабул бўлмайди. Тасбиҳларни 33 марта айтиш ўрнига кўпроқ савоб бўлсин деб 40 марта ёки ундан кўпроқ айтиш ҳам бидъат бўлади. Ҳолбуки умуман тасбиҳ айтмасдан туриб кетса, гуноҳ бўлмайди.

Намозлардан кейин оятал курси ўқилади, тасбиҳлар айтилади, сўнгра дуо қилинади. Дуо қилаётганида салотан тунжина ўқилади. Оятал курси ўқиладиган пайтда салотан тунжинани ўқиш суннатни ўзгартириш, яъни бидъат бўлади. Жаноби Пайғамбаримиз қандай ибодат қилган бўлсалар, мазҳабимиз буни қандай билдирган бўлса, шу шаклда ибодат қилиш керак. “Келинг манавини қўшиб кетайлик, анавини ҳам илова этайлик” деб ўзбошимча қўшилган ҳар бир иш динга ўзгартириш киритиш бўлади. Ҳадиси шарифда “Ибодатларини бизга ўхшатиб қилмаганлар биздан эмаслар” дейилган. Микрофонда азон айтиш табиий овозда айтишдан яхши бўлса, нимага Аллоҳу таоло Пайғамбарига ибодатнинг энг яхши кўринишини амр қилмади? Аллоҳ микрофонни яратишдан ожиз эдими? Минглаган мўъжизалар кўрсатган муҳтарам Пайғамбаримиз буни бажара олмасмидилар? Ҳол шундай экан, микрофонни ибодатга аралаштириш бидъат бўлади.

Бошқа бидъатлардан баъзилари қуйида келтирилган:

Юпқа пайпоққа ёки яланг оёқ устига масҳ тортиш. (Дурар)

Қуръони каримни тағанний (нағма) қилиб ўқиш. (Баззозия)

Намозни микрофон билан ўқитиш. (Мазоҳиби арбаъа, Олмали тафсири)

Суннат билан фарз намоз орасида тил билан дуо қилиш, тасбиҳ айтиш, уч ихлос ўқиш. (Ибни Обидин)

Муаззиннинг намоздан кейинги тасбиҳларни баланд овозда такрорлаш. Жума ва байрам хутбаларини арабийдан ўзга тилда ўқиш. (Ал-адилла)

Намоз ўқиб, дуо этгандан кейин шукр саждаси қилиб туриб кетиш. (Дурр-ул мухтор)

Намозлардан кейин имом билан қўлини кўксига қўйиб саломлашиш. (С.Абадия)

Масжидда ҳар бир намоздан кейин мусофаҳа (қўл бериб кўришиш) этиш. (Радд-ул мухтор)

“Астағфируллоҳалазим аллази...” деб бошланадиган истиғфорни муаззиннинг баланд овозда ўқиши. (Ал Ибдо)

Ваъздан кейин жанозада баланд овозда дуо ўқиш. (Макотиб-и шарифа)

Қабр тошига ояти карима, шеър, мадҳия ва шу кабиларни ёзиш. (С.Абадия)

Ошуро куни "ошуро ширинлиги" пиширишни ибодат деб билиш. (С.Абадия)

Майит бир қабрдан бошқа қабрга кўчирилганда такрор жаноза намозини ўқиш. (Ҳиндия)

Асҳоби киромдан дуч келган бирини ёмонлаш. (Шарҳ-и ақоид)

Аёлига бир галда уч талоқ бериб ажрашиш. (Мажмуа-и Зуҳдия)

Жаноза маросимида тобут ортидан баланд овозда такбир айтиш, илоҳийлар ўқиш. (Халабий)

Жаноза намозидан кейин гаплашиб, нутқ ўқиб туриш. (Зубдат-ул мақомат)

Ўлик чиққан уйдан ширинлик ва егулик тарқатиш. Ўлганнинг учи, еттиси, қирқи каби маъракаларини ўтказиш. (Таҳтовий)

Қабр азобига ишонмаслик. (Ақоид-и Шайбония)

Авлиёлар учун шам ёқиш. Бемазҳаб бўлиш. (Таҳтовий)

Бир киши хабар берган ҳадисларга ишонмаслик. (Татархония)

Меърож мўъжизасининг Қуддусдан кейинги давомига ишонмаслик. (Баҳр)

Калта соқолга суннат дейиш. (Ҳадиқа)

Муборак кечаларда минораларни неон чироқлар билан безатиш. (Мират-ул-ҳарамайн)

Ҳазрати Маҳди келган вақтда “Шундай замонлар келадики, суннатлар худди бидъатдек жирканч, бидъатлар эса суннатдек ёқимли кўринади” ҳадиси шарифида билдирилганидек бидъат қилишга ўрганиб кетган Мадинадаги олим бидъатларни чиройли ибодатлардан деб эътиқод қилгани туфайли ҳазрати Маҳдининг шу бидъатларга зид гапларига қарши чиқиб “Бу одам бизнинг динимизни бузгани келибди” дейди. Ҳазрати Маҳди бу мазҳабсизни ўлдиради. (Мактуботи Раббоний)

Яна баъзи оммавийлашган бидъатлар:

Жаннатда Аллоҳу таолонинг кўринишига ишонмаслик;

Аллоҳ кўкда дейиш;

Аллоҳ бобо дейиш;

Ҳазрати Алини бошқа уч халифадан устун кўриш;

Асҳоби киромга ёки ҳатто фосиқ мусулмонларга ҳам лаънат ўқиш бидъатдир.

Намозга фақат тил билан ният қилиш бидъат. Қалб билан ният қилиш шарт.

Қуръонни, зикрларни, такбирларни мусиқа ёки най чалиб ўқиш, "тасаввуф мусиқаси" деган беманилик ҳам бидъатдир.

Ҳақ олиб, пулга Қуръон ўқиш;

Хутбанинг иккинчи қисмида пастки поғонага тушиш, сўнгра такрор юқорига чиқиш;

Маҳси устига масҳ тортмаслик ва яланг оёққа масҳ тортиш;

Ваъздан кейин тўпланиб, баланд овозда дуо қилиш;

Қийматли кечаларда масжидларда ортиқча чироқларни ёқиш;

Калта соқол қўйиб шу билан суннатни бажарганлигига ишониш;

Буюк зотларнинг вафот этган саналарида мотам тутиш;

Жаноза эканлигини эълон қилиш мақсадида минораларда саловот ўқиш;

Ўлганларнинг қирқи каби маъракаларини ўтказиш;

Қабр тошларига расм қўйиш, фотиҳа ва мадҳия ёзиш;

Мақбара ва масжидлар атрофида худди тавоф этгандек айланиш бидъатдир. 

Батафсил


Аввало иймон келтириш даркор

Аллоҳу таоло, одамзотнинг ҳам дунёда роҳат ва ҳузур ичида яшашини, ҳам охиратда абадий саодатга қовушишини хоҳлайди. Шунинг учун саодатга сабаб бўлувчи, фойдали нарсаларни бажаришни амр этди. Фалокатга сабаб бўлувчи нарсаларни тақиқлади. Аллоҳу таолонинг биринчи амри, иймон келтириш бўлиб, барча инсонларга фарздир. Барча учун иймон зарурийдир. Бу зарурийлик инсоннинг ўзи учундир.
Иймон, луғатда бирор нарсага ёки бирор кишига ҳеч шубҳасиз ишониш, деганидир. Исломиятда иймон дегани: Муҳаммад алайҳиссалом, Аллоҳу таолонинг пайғамбари эканлиги, танланган хабар берувчи «Набий» эканлигини тўғри деб билмоқ ва ишониб сўзламоқдир. Ул ҳазратга Аллоҳу таоло тарафидан қисқа билдирилган нарсаларга қисқача ва кенгроқ қилиб билдирилганларга эса, атрофлича ишонмоқ ва қўлидан келгунча «калима-и шаҳодат»ни тил билан сўзламоқдир. Иймоннинг қувватли бўлишини, яъни жоҳилларнинг гапига кириб кофир бўлиб қолмасликни хоҳлайдиган инсон, илоннинг чақишига, оловнинг куйдиришига қандай ишонадиган бўлса, Аллоҳу таолога ва иймоннинг бошқа шартларига ҳам худди ўшандай ҳеч шубҳасиз ва гумонсиз ишонмоғи даркор.
Иймон Муҳаммад алайҳиссаломнинг бутун айтганларини ёқтириб, қалби билан тасдиқлаш, яъни ишониш деганидир. Ана шундай ишонадиганларга “Мўмин” ва “Мусулмон” дейилади. Ҳар бир мусулмоннинг Муҳаммад алайҳиссаломга тобе булиши, У зот кўрсатган йўлдан юриши лозим. У зотнинг йўли Қуръони карим кўрсатган йўлдир. Бу йўлга “Исломият” - дейилади. Бу йўлга кириш учун аввало иймон этиш, кейин мусулмонликни яхшилаб ўрганиш, кейин фарзларни бажариб, ҳаромларни тарк этиш, ундан кейин суннатларни ифо этиб, макруҳлардан қочиниш керак. Ундан кейин эса, мубоҳларда ҳам Пайғамбаримизга уйғун ҳаракат қилиш керак.
Динимизнинг пойдевори иймондир. Иймони бўлмаган кишининг ҳеч қайси яхшилиги ва ибодатини Аллоҳу таоло севмайди, ёқтирмайди ва қабул қилмайди. Шу боис ҳам, мусулмон бўлишни хоҳлайдиган одамга аввал иймон келтириш лозим бўлади. Ана ундан кейин ғусл, таҳорат, намоз ва зарур бўлган бошқа фарзларни ўрганиш керак.

Батафсил


Аҳли Суннат эътиқодида бўлишнинг белгилари

Аллоҳу таоло, барча мусулмонларнинг Аҳли суннат эътиқодига мувофиқ иймон келтиришларидан розидир. Бу шарафли эътиқодга мансуб бўлишнинг бир неча муҳим шартлари ва аломатлари бўлиб, Аҳли суннат олимлари буни қуйидагича изоҳ этганлар:

1. Иймоннинг олтита шартига, яъни Аллоҳу таолонинг борлиги ва бирлигига, шериги ва ўхшаши йўқлигига; Малакларига; Китобларига; Пайғамбарларига; Охират ҳаётига; Тақдирга, яъни яхши ва ёмон кунларнинг Аллоҳ тарафидан яратилганига ишониш керак. (Булар “Оманту”да билдирилган).

2. Аллоҳу таоло юборган охирги китоб бўлмиш Қуръони каримнинг Аллоҳ каломи (сўзи) эканлигига ишониш керак.

3. Мўминман деган кимса, ўз иймонидан ҳечам шубҳаланмаслиги керак.

4. Пайғамбаримизга “саллаллоҳу алайҳи ва саллам” иймон келтириб, ҳаётида уни кўрган ва бу шарафга муяссар бўлган Асҳоби киромнинг ҳаммасини севиш ва ҳурмат қилиш керак. Тўрт буюк ҳалифасига, яқин қариндошлари бўлган Аҳли байтига ва муҳтарам хонимларидан ҳеч бирига тил текказмаслик керак.

5. Ибодатларни иймоннинг шарти деб билмаслик керак. Аллоҳу таолонинг амр ва таъқиқларига ишонган ҳолда, эриниб адо этмаган мусулмонларни кофир деб билмаслик керак. Ҳаромларга аҳамият бермайдиган, менсинмайдиган ва исломиятни ҳазилга оладиганларнинг иймони кетади.

6. Аҳли қибла эканлигини, Аллоҳга ва пайғамбари Муҳаммад алайҳиссаломга ишонишини айтган кимса, бузуқ эътиқодда бўлса ҳам, унга “кофир” демаслик керак.

7. Очиқча гуноҳ қилмайдиган ва қилгани ҳам номаълум бўлган ҳар имомнинг орқасида намоз ўқиш керак. Бу ҳукм, Жума ва Байрам намозларини ўқитадиган амирлар ва ҳокимларга ҳам тааллуқлидир.

Мусулмонлар ўзларининг бошларидаги амирларига, бошлиқларига исён этмаслиги керак. Исён этиш, фитнага сабаб бўлади ва турли фалокатларга йўл очади. Ҳоким ва амирларнинг хайрли иш қилишлари учун дуо қилиш, уларни гуноҳ ва ёмон ишларидан қайтариш учун ширин гап билан насиҳат қилиш керак.

Батафсил


Аҳли Суннат эътиқоди

Аллоҳу таоло, барча мусулмонларнинг Аҳли суннат эътиқодига мувофиқ иймон келтиришларидан розидир. Бу шарафли эътиқодга мансуб бўлишнинг бир неча муҳим шартлари ва аломатлари бўлиб, Аҳли суннат олимлари буни қуйидагича изоҳ этганлар:

 1. Иймоннинг олтита шартига, яъни Аллоҳу таолонинг борлиги ва бирлигига, шериги ва ўхшаши йўқлигига; Малакларига; Китобларига; Пайғамбарларига; Охират ҳаётига; Тақдирга, яъни яхши ва ёмон кунларнинг Аллоҳ тарафидан яратилганига ишониш керак. (Булар “Оманту”да билдирилган).

2. Аллоҳу таоло юборган охирги китоб бўлмиш Қуръони каримнинг Аллоҳ каломи (сўзи) эканлигига ишониш керак.

3. Мўминман деган киши, ўз иймонидан ҳечам шубҳаланмаслиги керак.

4. Пайғамбаримизга “саллаллоҳу алайҳи ва саллам” иймон келтириб, ҳаётида уни кўрган ва бу шарафга муяссар бўлган Асҳоби киромнинг ҳаммасини севиш ва ҳурмат қилиш керак. Тўрт буюк ҳалифасига, яқин қариндошлари бўлган Аҳли байтига ва муҳтарам хонимларидан ҳеч бирига тил текказмаслик керак.

5. Ибодатларни иймоннинг шарти деб билмаслик керак. Аллоҳу таолонинг амр ва тақиқларига ишонган ҳолда, эриниб адо этмаган мусулмонларни кофир деб билмаслик керак. Ҳаромларга аҳамият бермайдиган, менсинмайдиган ва исломиятни ҳазилга оладиганларнинг иймони кетади.

6. Аҳли қибла эканлигини, Аллоҳга ва пайғамбари Муҳаммад алайҳиссаломга ишонишини айтган киши, бузуқ эътиқодда бўлса ҳам, унга “кофир” демаслик керак.

7. Очиқча гуноҳ қилмайдиган ва қилгани ҳам номаълум бўлган ҳар имомнинг орқасида намоз ўқиш керак. Бу ҳукм, Жума ва Байрам намозларини ўқитадиган амирлар ва ҳокимларга ҳам тааллуқлидир.

8. Мусулмонлар ўзларининг бошларидаги амирларига, бошлиқларига исён этмаслиги керак. Исён этиш, фитнага сабаб бўлади ва турли фалокатларга йўл очади. Ҳоким ва амирларнинг хайрли иш қилишлари учун дуо қилиш, уларни гуноҳ ва ёмон ишларидан қайтариш учун ширин гап билан насиҳат қилиш керак.

9. Таҳорат олаётганда оёқларни ювиш ўрнига ҳеч қанақа узр ва зарурат бўлмаса ҳам қўл билан маҳси устига масҳ тортиш, эркак учун ҳам, аёл учун ҳам жоиздир. Яланг оёқ ва пайпоқ устига масҳ қилинмайди.

10. Пайғамбаримизнинг “саллаллоҳу алайҳи ва саллам” меърож ҳодисалари ҳам руҳ, ҳам бадан орқали амалга ошганига ишониш лозим. Бунга ишонмайдиганлар ва “Меърож фақатгина руҳий ҳодисадир” ёки “Меърож рўёда/тушда бўлган»- дейдиганлар, Аҳли суннат эътиқодига хилоф иш қилган бўлади.

11. Жаннатда мўминлар Аллоҳу таолони кўрадилар. Қиёмат кунида пайғамбарлар, солиҳ ва авлиё зотлар шафоат қилади. Қабр саволи ҳақ бўлиб, қабр азобини руҳ ҳам, бадан ҳам тортади. Авлиёнинг каромати ҳақдир. Каромат, Аллоҳу таолонинг севгили бандаларига эҳсон ва икром этган, одатдан ташқари, яъни физика, кимё ва биология қонунлари ҳорижида ҳосил бўладиган ажойиб ҳоллардир. Кароматлар - валийларнинг ҳаётларида шунчалик кўп рўй берганки, тарихда мингларчаси қайд қилинганидан инкор қилинолмайдиган ҳодисалар қаторига кирган. [Қалби муҳрланган кимсаларгина уни кўролмайди.] Қабрдаги руҳлар тирик инсонларнинг гапирганларини эшитадилар. Қуръони карим ўқиш, садақа бериш ва ҳатто бутун ибодатларимизнинг савобини маййитларга ҳадя этиш, уларнинг қабр азобларидан қутилишига, гуноҳларининг кечирилишига, Жаннатга тезроқ киришига, қабр азобларининг бироз енгиллашишига сабаб бўлмоқда. Буларнинг ҳаммасига ишониш, Аҳли суннат эътиқодида бўлган ҳақиқий Сунний мусулмонларнинг аломатларидандир.

Батафсил


Иймон тўғри бўлиш керак

 Сезги органлари ва ақлий илмлар кўпинча иймон келтиришга кўмакчилик қилади. Фан илмлари оламдаги низомнинг, тартибнинг тасодифан эмаслигини ва бир яратувчининг борлигини, мана шундай бир мувозанатли дунёда яшаётганимизни тушуниш, билиш ва иймон келтиришга ундайди. Иймон деб, охирги пайғамбар Муҳаммад алайҳиссаломнинг Аллоҳу таолодан келтирган илмларини ўрганиб, ишонишга айтилади. Ишониш лозим бўлган бирорта ақида учун, «ақлимга тўғри келса ишонаман» – дейиш, пайғамбарларни инкор қилиш билан баравардир. Дин ақоиди, мутафаккирларнинг ёки олимларнинг ўйлаб топган нарсалари эмас, балки пайғамбарларга Аллоҳу таоло тарафидан ваҳий қилинган қоидалардир. Шунинг учун уларга, «ақлга тўғри келмайди» деб ишонмаслик, пайғамбарларга ишонмаслик бўлади. Тўғри иймонга эга бўлиш учун, севгили пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссаломнинг Аллоҳу таолодан келтирган бутун қоидаларни, Уларнинг ворислари (меросхўрлари) бўлмиш Аҳли суннат олимларининг китобларидан ўрганиб, китобдагидек ишониш керак. Тўғри ва мақбул иймон соҳиби бўлиш учун, қуйидаги хусусларга ҳам диққат қилиш керак:

1.Иймон давомли ва собит бўлиши лозим. Яъни ҳеч қачон иймондан чиқиб кетишни орзу қилмаслик керак. “Уч йилдан кейин мусулмонликдан чиқаман”- деган кишининг ўша заҳоти иймони кетади.

2.Мўминнинг иймони хавф ва ражо (умид) орасида бўлиши керак. Аллоҳнинг азобидан қўрқиши, лекин раҳматидан ҳечам умидини узмаслиги керак. Ҳар гуноҳдан тийилмоғи керак, худди гуноҳ қилса иймони кетадигандек қўрқиши керак. Шунингдек, агар қилмаган гуноҳи қолмаган бўлса ҳам, Аллоҳу таолонинг марҳаматидан умид узмаслиги лозим. Гуноҳлари учун тавба этмоғи даркор. Чунки тавба қилиб, гуноҳига пушаймон бўлган киши, ҳеч гуноҳ қилмагандек топ-тоза бўлади.

3.Жон (руҳ) ҳалқумга келмасдан аввал иймон келтирган бўлмоғи даркор. Чунки жон ҳалқумга келган вақтда, охиратдаги нарсалар ва ҳатто кетиладиган макон ҳам кўрсатилади. Буни кўрган кофирлар иймон этмоқчи бўладилар. Лекин, иймоннинг ғойибга бўлиши шарт бўлгани учун, уларнинг иймони қабул этилмайди. Кўрмасдан аввал иймон келтириш керак.

Жон ҳалқумга келганда, келтирилган иймон қабул бўлмайди, бироқ аввалдан иймон этган мўминларнинг тавбалари қабул бўлади.

4.Қуёш ғарбдан чиқмасдан аввал иймон келтириш лозим. Қиёматнинг катта аломатларидан бири, қуёшнинг ғарбдан чиқишидир. Буни кўрган бутун инсонлар иймон келтирадилар. Лекин, бу иймонлари қабул қилинмайди. Чунки, қуёш ғарбдан чиққанида тавба эшиклари ёпилади.

5.Ғойибни Аллоҳу таолодан бошқа ҳеч кимнинг билмаслигига ишониш лозим. Ғойибни фақат Аллоҳу таоло ва У билдирган инсонларгина билишади холос. Малаклар, жинлар, шайтонлар ва ҳатто пайғамбарлар ҳам ғойибни билишмайди. Лекин пайғамбарларга, солиҳ қулларга ва авлиёларга баъзан ғойибни Аллоҳу таоло билдириб туради.

6.Диннинг, иймонга ва ибодатларга тегишли ҳукмини заруратсиз қасддан рад этмаслик лозим. Исломиятнинг амр ва маън қилган нарсаларидан биттасини менсинмаслик, Қуръони каримни, малаклар ва пайғамбарлардан бирини масхара қилмоқ ва улар воситасида билдирилган нарсаларни ҳеч заруратсиз, тил билан инкор этмоқ, куфрга сабаб бўлади. Аллоҳу таолонинг борлигини ва бирлигини, малакларни, ғуслни ва намознинг фарз эканлигини ўлимдан ёки зулмдан қутулиш учун “инкор этдим” - деса, иймони кетмайди.

7.Ислом дини очиқча билдирган ҳукмларда ҳеч шубҳаланмаслик ва иккиланмаслик керак. Намознинг фарз эканлигига; шароб, спиртли ичимликлар, қимор, судхўрлик ва порахўрликнинг ҳаром эканлигига шубҳа назари билан қараш – куфрдир. Ёки машҳур бирон ҳаромга “ҳалол”- дейиш ва ҳалол нарсага “ҳаром”- дейиш инсонни диндан ва иймондан чиқаради.

8.Иймон - Ислом дини қандай билдирган бўлса, шундай бўлиши керак. Ўз ақлининг маъқуллаганига ва файласуф, фан тақлидчиларининг гапларига қараб ишонишга иймон дейилмайди. Ёлғиз, Муҳаммад алайҳиссаломнинг билдирган қоидаларига ишониш орқали ҳақиқий иймонга эришиш мумкин.

9.Иймонли киши, фақат Аллоҳ учун севмоғи ва яна Аллоҳ учун душманлик этмоғи лозим. Яъни Аллоҳнинг дўстлари бўлган бутун мусулмонларни яхши деб билиш ва уларни Аллоҳ йўлида севиш керак. Исломиятга ва мусулмонларга қўли билан, тили билан, қуроли билан, теледастури билан, қалами ёки газетаси билан душманлик қиладиганларни севмаслик керак. Бу душманлик қалбда бўлиши керак.

[Ғайри муслим ватандошларга, туристларга нисбатан мулойим,кулар юзли бўлиш ва уларга чиройли ахлоқ ва тарбиямиз билан динимизни севдиришимиз керак.]

10.Пайғамбаримиз ва Асҳоби кўрсатган тўғри йўлдаги мўминлар каби иймон этиш лозим. Ақидани Аҳли суннат эътиқодига уйғун равишда тузатиш керак. [Аҳли суннат олимлари ёзган, ҳақиқий дин китобларига тобеъ бўлган мусулмонларга, юзта шаҳид савоби берилади. Тўрт мазҳабдан бирида бўлган олимларга Аҳли суннат олими дейилади. Аҳли суннат олимларининг раиси Имоми Аъзам Абу Ҳанифа ҳазратларидир. Бу олимлар, Асҳоби Киромдан ўрганганларини китобларига ёзганлар, Асҳоби киром эса ўз навбатида, буларга Расулуллоҳдан эшитганларини ўргатганлар.]

Батафсил


Афъоли мукаллафин

 Афъоли мукаллафин ёки Аҳкоми Исломия

[Мукаллафнинг вазифалари]

 Ислом динининг амр ва таъқиқларига Аҳкоми шариа (Шариат ҳукмлари) дейилади ёки Аҳкоми Исломия (Исломият ҳукмлари) дейилади. Бунга яна Афъоли мукаллафин (Мукаллафнинг вазифалари) ҳам дейилади. Афъоли мукаллафин саккизта бўлиб: Фарз, Вожиб, Суннат, Мустаҳаб, Мубоҳ, Ҳаром, Макруҳ, Муфсиддир.

 1. ФАРЗ: Аллоҳу таоло, инсонларнинг бажо келтиришини ояти карималарда очиқча ва қатъий равишда амр қилган ҳукмларга фарз дейилади. Яъни Қуръони каримда очиқча амр қилинган бутун хусуслар фарздир. Фарзларнинг тарки ҳаромдир. Фарзга ишонмайдиган ёки менсинмайдиган ва адо этишга аҳамият бермайдиганлар Худо сақласин, кофир бўлишади. Икки турли фарз бор:

а)Фарзи ‘айн: мукаллаф бўлган ҳар бир мусулмоннинг бевосита ўзи адо этиши керак бўлган фарзлар. Яъни бирининг ўрнига бошқа бири қила олмайдиган фарз ибодатларга Фарзи айн дейилади. Масалан: Иймон келтириш, таҳорат олиш, ғусл, беш вақт намоз ўқиш, рамазонда рўза тутиш, бой бўлганда закот бериш ва ҳажга бориш каби вазифалар фарзи айнга, яъни ҳар ким ўзи адо этиши керак бўлган ибодатларга киради. [ғарб мусулмонлари орасида] Ўттиз икки ва эллик тўртта фарз атамаси [Туркистонда эса 40 фарз атамаси ] машҳурдир.

Батафсил