Фарзандга қандай исмларни қўйиш керак?

Савол: Фарзандга қандай исмларни қўйган маъқул?

Жавоб: Фарзандга қўйилган ёки қўядиган исмларнинг маъноларини динимизга, урф-одатимизга мос тушиш-тушмаслигига эътибор қаратиш керак. Мос бўлмаса, ўзгартириш керак. Ҳақли сабаблар билан исми ёки фамилиясини ўзгартиришни истовчилар топилиб туради. Айрим кимсалар дуч келган исмга "унақа сифат ва аниқловчилардан от бўлмайди" деб эътироз билдиради. Бу борада ёзилган китобларни дўконлардан топиш мумкин.

Батафсил


Хатна (суннат) қилишнинг динимиздаги ўрни

Савол: Ўғил болаларни хатна қилдиришга бидъат деб, динда йўқлигини даво қилаётганлар чиқмоқда. У ҳолда 1400 йилдан буён неча-неча олиму авлиёлар, мужтаҳидлар ва бутун уммат ёппасига бидъат ишламоқдами?

Жавоб: Ҳозир мазҳаб ва машраби номаълум баъзи тентаклар диндаги дуч келган ҳукмга "бидъат" тамғасини босишга киришган даврдамиз. Бу гумроҳлар, гўё дин энди келгандек, гўё ушбу диннинг пайғамбари бўлмагандек, ҳар фурсатда динимиз ва Расулуллоҳ ворислари бўлмиш ислом олимларига эътироз қилишмоқда. Булар қиёмат аломатларидандир. Чунки ҳадиси шарифда“Қиёмат яқинлашганда одамлар аввалги олимларни жоҳиллик билан айблашади” деб башорат қилинган. (Ибни Асокир)

Батафсил


Ногирон бўлиб туғилган болалар

Савол: Ота-онанинг хатоси, маст-аластлиги ёки хасталиги туфайли кўр, оқсоқ, кар, соқов ёки никоҳсиз туғилган гўдакнинг айби нима? Ота-онаси кофир бўлган ва кофир ўлкада дунёга келган боланинг исломни ўрганиши мушкиллиги назарда тутилса, булар боланинг зарарига эмасми?

Жавоб: Ҳақиқий мусулмон Аллоҳу таолонинг розилигидан бошқа нияти бўлмаган кишидир. Аллоҳу таоло амр этгани учун ризқини топишга ҳаракат қилади. Иш ҳаётида ҳам ибодатини тарк қилмайди ва ҳаромга қўл урмайди. Пул топишда ҳам, уни сарфлашда ҳам динимизга амал қилади.

Батафсил


Ота-онанинг динга зид буйруқлари

Савол: Ота-онам рўмол тақишимга қарши. Эътироз қилсам, ота-она ҳақлари ҳақида гапиришади. Нима қилишимни тавсия қиласиз?

Жавоб: Ота-онанинг динга зид бўлмаган амрлари бажарилади. “Ичкилик ич, намоз ўқима, ўранма” дейдиган бўлса, бу амрлари бажарилмайди. Бундай амрларни бажармаган фарзанд ота-онасига осий бўлмайди. Фарзандларини динга мос тарбияламаган ота-онанинг фарзанди устида ҳаққи бўлмайди. Ота-онангизни ранжитмасдан ҳал қилишга урининг. Сизнинг динга амал қилишингиздан ота-онангиз ҳузурсиз бўлса, бунинг сизга зарари бўлмайди. Ким нима деса ҳам ҳижобга риоя қилиб, намоз ўқишда давом этишга ҳаракат қилишингиз керак.

Батафсил


Қиз фарзанд бир неъмат

Савол: Хотини қиз туққанда ранжийдиганлар бор. Қиз фарзанднинг динимиздаги ўрни қандай?

Жавоб: Қиз фарзанд кўрганда хафа бўлиш, айниқса хотинини айблаш жуда нотўғри иш. Қуръони каримда маолан: “Аллоҳ истаган одамига қиз, истаганига ўғил фарзанд беради. Хоҳлаганига ўғил ҳам, қиз ҳам беради. Хоҳлаган одамини бепушт қилиб қўяди. Албатта У (барча нарсани) билгувчи ва (Ўзи истаган нарсани яратишга) қодирдир.” дейилган. (Шўро, 49-50)

Пайғамбаримиз: “Қиз фарзандларингизни хор кўрманг” деб буюрганлар. Уларни хор кўриш динни билмасликдан юзага келади. Аввало хайрли фарзанд сўраш керак. Хайрли бўлмаганидан кейин қиз ёки ўғил нима фарқи бор?

Батафсил


Отанинг масъулияти

Савол: Ота фарзандларидан қанча ёшигача масъул бўлади?

Жавоб: Ўғилларидан оқил-болиғ бўлгунича, қизларидан эса турмушга чиққунича масъул бўлади.

Савол: Ота ўғлини уйлантиришга мажбурми?

Жавоб: Ота ўғлини уйлантиришга мажбур эмас.

Батафсил


Фарзанднинг савоб ва гуноҳлари

Савол: Фарзанднинг қилган савоблари ота-онасига ҳам ёзилар экан. Гуноҳлари ҳам ёзиладими? Қобил содир қилган гуноҳлари отаси Одам алайҳиссаломга ҳам ёзилганми?

Жавоб: Ҳа, боланинг қилган савоб ишлари мусулмон ота-онасига ҳам ёзилади. Гуноҳ қилишни ўргатган ота-онага фарзанд қилган гуноҳлар ҳам ёзилади. Агар болага ибодат ўргатилган бўлса, бунинг савоби ота-онасига ёзилади. Ҳадиси шарифда “Бир мусулмоннинг фарзанди ибодат қилса, қозонган савобича отасига ҳам берилади. Киши боласига гуноҳ ўргатса, бу бола қанчалик гуноҳ қилса, ўргатган отасига ҳам шунча гуноҳ ёзилади” дейилган. (Саодати абадия)

Батафсил


Фарзанд қандай тарбияланади?

Савол: Фарзандни қандай тарбия қилиш керак?

Жавоб: Фарзанд ота-онанинг қўлидаги омонатдир. Болаларнинг соф қалблари худди жавоҳирдек бебаҳо бўлиб, уни шамдай хоҳлаган шаклга солиш мумкин. Ёшлигида ҳали ҳеч қандай шаклга кирмаган бўлади. Ҳеч нарса экилмаган бокир тупроқ каби бўлиб, нима экилса, шунинг ҳосилини олинади. Шу боис “Дарахт ёшлигида эгилади” дейилган. Шунингдек, бола қайси томонга йўналтирилса, шу томонга кетади. Агар яхши томонга майл қилдирилиб, ўргатилса, яхшилик қилувчи инсон бўлиб вояга етади. 

Батафсил


Нафақа нима?

Савол: Нафақа дегани нима? Унга нималар киради?

Жавоб: "Нафақа - одамнинг яшаши учун зарур нарсалар бўлиб, бунга "ҳавойижи аслия" дейилади. Унга егулик-ичгулик, кийим-кечак ва уй-жой киради. Яъни озиқ-овқат, уй ижара ҳақи, кийим ва уй ашёлари харажати нафақадандир. Бу харажатлар замонга, ҳолатга, урф-одатга қараб ўзгариб туради." (Ниқоя) 

Хотинга нафақа

Савол: Хотинга нафақа бериш эр киши зиммасига қачон фарз бўлади? Хотини бой бўлса ҳам барибир эри нафақа бериши керакми?

Жавоб: Ҳа, хотини бой бўлса ҳам, унинг нафақасини бериш эрнинг зиммасидаги фарздир. Нафақа, никоҳ ўқилиши билан эрга фарз бўлади.

Батафсил


Ҳурмати мусоҳара нима?

Савол: Ҳурмати мусоҳара дегани нима ва бунинг натижаси қандай бўлади?

Жавоб: Ҳар қандай бир аёл билан зино қилиш ёки у аёлнинг баданидан хоҳлаган бир жойига шаҳват билан тегиниш, унутиб ёки янглишиб ушласа ҳам Ҳанафий ва Ханбалий мазҳабларида "ҳурмати мусоҳара"га сабаб бўлади. Энди шу аёлнинг насаб ва сут орқали бўлган онаси ва қизлари билан у эркакнинг уйланиши, аёлнинг ҳам эркакнинг ўғли ва отаси билан турмуш қуриши абадий ҳаром бўлади.

Савол: Ҳурмати мусоҳара фақат шаҳват билан тегинганда ҳосил бўладими?

Жавоб: Ҳа, эркак ёки аёл бирбирига шаҳват билан тегсалар, ҳурмати мусоҳара ҳосил бўлади.

Батафсил