Ғарбдан илҳом олган оқим: Қуръон мусулмонлиги

Асрлар давомида ислом динига ҳар хил эътиқод мансублари томонидан адоват ва ҳужум тўхтамаган. Лекин охирги асрнинг иккинчи ярмидан кейин ушбу ёвларнинг стратегиялари глобал миқёсда ўзгарди. Эллик йил олдин ислом ўлкаларида ҳукмрон бўлган “Ислом социализми”, “Араб социализми”, "Совет мусулмонлари", Қаддофийнинг Яшил китоби, ҳатто коммунизм идеологиясидаги “Динларни тубдан инкор қилиш” каби лойиҳалар кўзланган натижани бермади. Орқаворотдаги кучларнинг яширин мақсадлари бутунлай амалга ошмаса ҳам, исломни бузишда тер тўкадиган олдинги отрядлар учун манқуртлар етилиб улгурди.

Батафсил

Аҳли суннат ва фирқалар

Қуръони карим бутун мусулмонларни пайғамбаримиз алайҳиссалом таблиғ қилган, саҳобалари нақл этган, мужтаҳид олимлар изоҳлаган, барча мусулмонлар томонидан юз йиллардан бери татбиқ этиб келинаётган ва “ҳаблуллоҳ” дея номланган Ислом динига амал қилишимизни буюрган (Ол-и Имрон, 103). Яна бу оятда мусулмонларнинг Асҳоби киром нақл қилган ҳадиси шариф ва ижтиҳодлардан ажралиб ҳамда Қуръони каримга ботил, фосид маънолар бериб, залолат - бидъат фирқаларига айрилиш тақиқланган. 

Пайғамбаримиз (саллаллоҳу алайҳи васаллам) ҳам ҳадисларида: “Умматим етмиш уч фирқага бўлинади. Етмиш иккиси жаҳаннамга кетади, фақат биттаси қутулади. Улар менинг ва асҳобимнинг йўлидан юрадиган жамоатдир (аҳли суннат вал жамоат)” деб марҳамат қилганлар. (Абу Довуд, Суннат, 1; Термизий, Иймон, 18; Ибн Можа, Фитан, 17; Доримий, Сийар,74.)

Батафсил

Ким сунний, ким муътазила?

Аждодларимиз Хоразмшоҳлар, Салжуқийлар,Темурийлар, Бобурийлар ва Усмонийлар фақат аҳли суннат эътиқодини тамсил этишарди. Шу боис ушбу давлатлар ҳукмрон бўлган юз йиллар мобайнида, айниқса ақоид ва фиқҳда ушбу ҳақ эътиқод оламга ҳоким бўлди. Чунки бу эътиқод асослари мужтаҳидларга таянарди. Мужтаҳид олимлар Асҳоби киромдан тўғридан қабул қилиб олган Исломни, асосан Қуръони карим ва ҳадиси шарифларни турли нотўғри таъвилу талқин ва фалсафа тажовузидан ҳимоялаб, аҳли суннат вал жамоат номи билан муҳофаза остига олган эдилар. Таркибидаги илмлар эътиборида ушбу диннинг асос ва меъёрлари аниқланди. Мужтаҳид бўлмаган олимлар ҳам ушбу меъёрлар доирасида илм ва таълим фаолиятларини юритдилар. Шу тариқа мусулмонларнинг иймон, ибодат ва бошқа жиҳатлардан бирлик ва ҳамжиҳатлиги таъминланди.

Батафсил

Ваҳҳобийлик нима? (2-қисм)

Барча нарсанинг яратувчиси ягона Аллоҳу таолодир. Бир нарсани яратишда бошқа бирор махлуқини восита ва сабаб қилиши Аллоҳу таолонинг одатидир. Аллоҳу таолонинг бирон нарсани яратишини хоҳлаган одам ўша нарсанинг яратилишига сабаб бўладиган нарсага ёпишиши, мурожаат қилиши лозим. Пайғамбарлар доимо сабабларга ёпишардилар.

Аллоҳу таоло бандаларининг сабабларга талпинишларини мадҳ этган. Пайғамбарлар сабабларга мурожаат қилишни амр этган. Оламдаги воқеа-ҳодисалар ҳам, ҳар қандай истакнинг рўёбга чиқиши учун муайян бир сабабга ёпишиш кераклигини кўрсатиб турибди. Бирон тилакка эришиш учун ўша нарсанинг сабабига мурожаат қилиш керак. Шу сабабни ҳалиги тилакнинг яратилишига сабаб-восита қиладиган ва инсоннинг ўша сабабга мурожаат қилишини таъминлайдиган, сабабга тутинилгандан кейин унинг натижаси сифатида ҳалиги тилакни яратадиган қудратнинг ягона Аллоҳу таоло эканлигига ишониш шарт. Мана шундай эътиқодда бўлган киши "шу сабабга ёпишиш орқали тилагимга эришдим" деб айта олади. Унинг бу гапи тилакни яратган ҳалиги сабаб деган маънога келмайди. Аксинча "Аллоҳу таоло тилакни айнан мана шу сабаб ила яратиб берди" деган маънони англатади. Масалан: "Ичган дорим оғриқни тўхтатди", "Саййидат Нафиса ҳазратларига назр қилгандан кейин, касалимиз тузалиб кетди", "Овқат мени тўйғазди", "Сув чанқоғимни қондирди" сингари гаплар буларнинг аслида бирон восита, васила ва сабаб эканликларини кўрсатади. Мана шунга ўхшаш гапларни айтган мусулмонлар "Аллоҳ мана шу сабаблар натижасида истагимни берди" деб эътиқод қилишмоқда. Бундай эътиқодда бўлган кишига қатиъян кофир дейишга бўлмайди. Ваҳҳобийлар ҳам "Тирик ва ёнингда бўлган одамлардан бирор нарса сўраш жоиз" дейишади. Бир-бирларидан ва ҳукумат ходимларидан кўп нарсалар сўрашади. Истакларига эришиш учун ялиниб-ёлворишади. "Узоқдагидан ва қабрдагидан ёрдам сўраш ширк, лекин тирикдан сўраш ширк эмас" дейишади. Аҳли суннат олимлари эса, "махлуқ бўлган бу икки нарсанинг биридан ёрдам умид қилиш ширк бўлмаса, иккинчисидан сўраш ҳам ширк бўлмайди. Чунки ораларида ҳеч қандай фарқ йўқ" дейдилар.

Батафсил

Салафия йўли нима?

Савол: "Салафия эътиқоди", "Салафия йўли" деган ибораларни охирги пайтларда кўп эшитадиган бўлдик. Бу қанақа йўл? Салафия деган мазҳаб борми?

Жавоб: Салафиялик ваҳҳобийликнинг ниқобланган бошқача кўринишидир. Ваҳҳобийлар мана шу ном остида ўзларини яширадилар. Ҳатто ўзларини ҳақиқий аҳли суннат бизмиз деган маънода "аҳли суннати хосса" деб аташади.

Салаф - аввалги деганидир. Истилоҳда Асҳоби киром ва Тобеин даври мусулмонларига "Салаф" ёки "Салаф-и солиҳин" дейилади. Салафи солиҳин йўлида бўлган мусулмонларга "аҳли суннат" дейилади. Ўзлари аҳли суннат бўлмаган ҳолда, аҳли суннат олимларининг носсларда очиқ билдирилмаган аҳкомдаги ижтиҳодларини ёқтирмаган ва мана шу маъноси очиқча тушунилмаган носсларни нотўғри равишда таъвил қилиб, эгри маъно бериш орқали тушунганларини Салафи солиҳиннинг йўли деб даво қиладиган гумроҳларга "Салафия" дейилади.

Батафсил

Ваҳҳобийлик нима? (1-қисм)

Ваҳҳобийлик оқимини қурган Муҳаммад бин Абдулваҳҳоб, инглиз жосусларидан Хемфернинг тузоғига тушиб, инглизларнинг исломиятни йўқ қилиш ҳаракатларига беминнат хизмат қилди.

“Инглиз жосусининг эътирофлари” китобида ваҳҳобийликнинг қурилиши атрофлича билдирилган.

Муҳаммад бин Абудлваҳҳоб Ибн Таймиянинг аҳли суннат эътиқодига хилоф китобларини ўқиган ва атрофида “Шайхи Наждий” номи билан машҳур бўлганди. Бузуқ ўй-фикрлари инглиз олтинлари-ю қуроллари билан, жоҳиллар ҳамда Дария аҳолиси ва раислари Муҳаммад бин Сууд (Сауд) тарафидан қўллаб-қувватланди. Адашган дин одами Ибн Таймиянинг фикрлари ва Хемфернинг ёлғонлари аралашмасига ваҳҳобийлик дейилади.

Батафсил

Сабачилар яҳудийларга ўхшайди

Савол: Ибн Сабанинг йўлидаги шиаларда яҳудийларга ўхшаш томонлар бор экан. Улар қайсилар?

Жавоб: Авлиёнинг буюкларидан саййид ва шариф бўлган Абдулқодир Гейлоний ҳазратлари “Ғунйа” номли китобларида айтадиларки:

 72 бидъат фирқасининг асоси 9 тадир. Булардан бири бўлмиш шиалар 20 қисмга бўлинган. Диндан қайтган яҳудий Ибни Сабанинг фирқаси яҳудийларга жуда ўхшаб кетади. Бир неча мисол:

1) Яҳудийлар имомлик (бошчилик) маълум бир синфгагина махсус дейишади. Ибн Саба издошлари ҳам “Халифалик фақат имоми Алининг авлодидан бўлганларнинг ҳуқуқи. Бошқаларнинг халифа бўлиши жоиз эмас” дейдилар.

Батафсил