Ҳожиларга "ҳожи" дейиш

Савол: Тўрт халифага ва бошқа Асҳоби киромнинг ҳеч бирига “ҳожи” дейилмагани ҳолда ҳозирда ҳажга бориб келганларга “ҳожи” дейилиши бидъат эмасми?

Жавоб: Бир кимса аниқ, белгили бўлган лақаби билан чақирилади. Бир жамоатда ҳамма одобли бўлса, фалонча ҳам одоблидир дейилмайди. Ҳамма намоз ўқийдиган бўлса, улардан бирини “мусалли” деб чақиришга ҳожат йўқ. Бир ўлкада ҳамма ғозий бўлса, биттасини “ғозий” деб чақириш маъносиз бўлади. Бунинг каби Асҳоби киромнинг барчаси ҳожи бўлгани учун ҳар бирига алоҳида ҳожи дейиш ярашмайди. Ҳар ким белгили бўлган васфи билан чақирилади.

Ҳамма даврларда ҳожиларга “ҳожи” дейилган. Фақат илк замонларда ҳожи кўп бўлгани учун бу ном билан чақириш машҳур бўлмаганди. Шунинг учун ҳожига “ҳожи” деб айтиш бидъат эмас.

Қуйида бунга боғлиқ ҳадиси шарифлар келтирилган:

“Ҳожи оиласидан ажралиб, 3 кун йўл юрса, онасидан туғилгани каби гуноҳсиз бўлади.” (Абу Довуд)

“Бир ҳожи билан қаршилашганингда унга салом бер, у билан қўл олишиб кўриш, уйга кетишдан олдин сенга дуо ва истиғфор этишини сўра, чунки ҳожи мағфират бўлган кимсадир.” (Табароний)

“Ҳожи Аллоҳ йўлидадир. Ҳаж йўлида сарф этган мол учун бирига 700 савоб олади.” (Табароний)

“Ким бир ҳожини таъминласа, оиласини қараб турса, у билан бирдек савобга қовушади. Наригисининг савоби ҳам ҳеч камаймайди.” (Байҳақий)

“Ҳожи яқинларидан 400 кишига шафоат этади.” (Рамуз)

Ҳожига ҳожи дейишда ҳеч қандай зарар бўлмагани каби ҳожи бўлмаган бирига ҳурмат учун “Ҳожи амаки”, “Ҳожи тоға”, “Ҳожи хола” дейишнинг зарари йўқ.

Батафсил

Замзам ичиш

Ҳадиси шарифларда қуйидагича марҳамат қилинди:

“Замзам тўйдирувчи в хастага шифо берувчидир.” (Баззор)

“Замзамни балолардан ҳимояланиш мақсади билан ичганни Аллоҳу таоло муҳофаза этади.” (Ҳаким)

Абдуллоҳ ибни Муборак ҳазратлари “Расулуллоҳ “Замзам ичилган ниятига кўра фойдали бўлади” деганлари учун мен ҳам қиёматда сувсизликдан қутулиш учун замзамни ичмоқдаман” дерди. (Ибн Можа)

Ибн Аббос ҳазратлари ҳам Замзам ичаётганида “Ё Рабби, сендан фойдали илм, мўл ризқ в ҳар турли касалликлардан шифо сўрайман” деб дуо этарди.

Замзам билан боғлиқ бўлган суннатлар:

1. Видо тавофини бажариб, тавоф намозини ўқигандан сўнгра кўп-кўп замзам ичиш.

2. Замзамни Каъбага қарши оёқда ва Байтуллоҳга қараб ичиш.

Саййид Абдулҳаким Арвосий ҳазратлари айтадики:

1. Замзамни ҳар ичишда қовурға суяклари шишгунча ичиш керак.

2. Замзам ёлғиз ўзи ичилиш керак, овқатларда қўлланмаслик лозим.

Савол: Замзам камайганда ичига сув қўшиб, кўпайтирса бўладими?

Жавоб: У ҳолда сувли замзам бўлади. Сув кўп қўшилган бўлса, замзамли сув бўлади. Замзам хусусияти камаяди. Ичига сув қўшмасдан ичиш керак.

Батафсил

Ҳажда гуноҳ ишлаш

Савол: Бу йил Аллоҳу таоло насиб этиб, ҳажга бордим. Жуда ҳам тиқилинч бўлгани учун эркак-аёл аралашиб кетганди. Гоҳида бош ёпинғичлари очилиб, сочлари кўринарди. Аёллар йиқилиб тушмаслиги учун дуч келган эркакнинг қўлидан тутардилар. Эркаклар иҳромли бўлгани учун терисига тегарди. Буни баъзи домлалардан сўсрадим. Улар “Бу муборак ерларда гуноҳ бўлмайди. Бу ерда гуноҳ ишланса ҳам Аллоҳ авф этади” деб жавоб бердилар. Ҳажда гуноҳ бўлмайдими?

Жавоб: Ҳар қанақа бир гуноҳни ҳажда ишлаш ундан ҳам катта гуноҳ бўлади. “Гуноҳ бўлмайди” дейиш инсонни куфрга туширади. Бундай гапирган кимсалар дарҳол тавба этишлари керак.

Бир аёлнинг тавофда, саъйда, тош отишда эркакларга аралашиши ҳаромдир ва ҳажни савобини кетказгани каби катта гуноҳ ҳам бўлади.

Буюк олим Ибн Ҳажар-и Маккий ҳазратлари айтадики:

Каъбага ҳурматсизлик этишдан ва у ерда тақиқланган нарсаларни ҳалол деб ҳисоблашдан сақланиш керак. Ҳадиси шарифда “Тўққиз катта гуноҳдан бири Каъбанинг ҳурматини тарк этиб, ҳаром этилган нарсаларни ҳалол ҳисоблашдир” деб марҳамат қилинди. (Ҳаким) (Машҳур бир ҳаромни ҳалол ҳисоблаган кофир бўлади.)

Қуръони каримда маолан “Масжиди ҳарамда зулм билан илходга майл кўрсатганларга биз жуда аччиқ азоб тортдирамиз” деб буюрилди. (Ҳаж, 25)

Ибн Аббос ҳазратлари “Бу ердаги илход ҳаромни ҳалол қабул этишдир” деди. Илход зулмга мойилликдир. Ҳар гуноҳ зулмдир. Ҳақиқатан Қуръони каримда маолан “Муҳаққақки, ширк энг катта зулмдир” деб буюрилган. (Луқмон, 13)

Ширк кофирлик бўлгани учун энг катта зулмдир.

Ҳарамда қилинган яхшиликнинг мукофоти қат-қат бўлгани каби ёмонлигининг ҳам жазоси икки даражадир. Ҳарамда гуноҳ ишлаш бошқа жойларда гуноҳ ишлашдан анча чиркиндир. Ҳадиси шарифда “Ҳарамда зулмга мойиллик кўрсатган аччиқ азобларда қолади” деб марҳамат қилинди. (Баззор)

Ҳарамда бир ёмонлик қилишни ўйлаган кимса, агар у ёмонликни қилмаса ҳам гуноҳга киради. Макка ташқарисидаги кичик гуноҳлар Маккада қилинса, катта гуноҳ саналади. Ҳадиси шарифда марҳамат қилиндики: “Ҳарамда илход этган, зулмга мойил бўлган кимса жин ва инсонларнинг гуноҳлари тўпламидан ҳам ортиқ гуноҳ ишлаган бўлади.” (И.Аҳмад)

Батафсил

Ҳажнинг суннатлари

Ҳажнинг суннатлари қуйидагилардир:

1. Афаки (иҳромга кириладиган ерлардан узоқроқ мамлактлардан ҳаж ибодатини қилишга келганлар) бўлганларнинг зудлик билан Масжиди ҳарамга кириб тавофи кудумни бажаришлари. Каъба кўриниши билан такбир, тахлил ва дуо қилинади. Эркаклар Ҳажар-ул асвадга қўл ва юзларини суртади. Тавофи кудум ва икки ракат намоздан сўнг Сафо билан Марво орасида саъй этилади. Бундан кейин иҳромдан чиқмасдан Макка шаҳрида ўтириб, тарвия кунигача истаганича нофила тавоф қилиши мумкин. Муфрид ва карин бўлган ҳожилар тош отиб, соч-соқол олингунга қадар иҳромдан чиқмайдиган бўлганлари учун иҳромнинг тақиқлаган нарсаларидан ҳар кун сақланишлари лозим. Масжиди ҳарам ичида намоз ўқиётганларнинг олдидан ўтиш гуноҳ эмас.

2. Имомнинг уч жойда хутба ўқиши. Биринчиси Зулҳижжа ойининг 7 куни Маккада, иккинчиси 9 куни пешин намози кирганда пешин ва аср намозларидан олдин Арафотда, учинчиси 11 куни Минода ўқилади. Арафотда хутба битгач пешин ва дарров аср намози жамоат билан ўқилади. Имомга етиша олмаган аср намозини аср вақтида ўқийди. Намоздан сўнгра имом ва жамоат Масжиди Намрада Мавкифа қиблага қарши оёқда ёки ўтирган ҳолда вақфага турилади. Жабали Раҳма қоялари устига чиқиш ва вақфа учун ният қилиш лозим эмас.

Батафсил

Ҳажнинг вожиблари

Ҳажнинг вожиблари қуйидагилар:

1. Тавофни ҳажар-ул асвад ёки унинг қаршисидан бошлаш.

2. Иҳром тақиқларига бўйсуниш.

3. Тавофни юриб бажариш.

4. Арафа куни шом ва хуфтон намозларини хуфтон вақти киргандан кейин Муздалифада жами тахир билан қилиш ханафий мазҳабида вожибдир.

5. Умра саъйининг умра тавофидан сўнгра ҳали соқол олмай туриб. Иҳромли қилиниши вожибдир.

Батафсил

Ҳажнинг шартлари

Савол: Ҳажнинг қандай шартлари бор?

Жавоб: Ҳажнинг вужуб ва адо шартлари бордир.

Вужуб шартлари қуйидагилар:

1. Мусулмон бўлиш.

2. Кофир ўлкасида бўлганнинг ҳажнинг фарз эканлигини эшитиши.

3. Ақлли ва балоғатга етган бўлиши.

4. Озод бўлиши.

Батафсил

Ҳажнинг фарзлари

 Ҳажнинг учта фарзи бор. Биттаси бажарилмаса ҳам ҳаж саҳиҳ бўлмайди.

1. Ҳажни иҳром билан бажариш.

2. Вақфада туриш (Арафа куни Арафотнинг Водийи Урана дейилган жойидан бошқа ҳар қанақа бир ерида пешин ва аср намозларидан сўнгра вақфага турилади).

3. Каъбаи Муаззамани тавоф-и зиёрат этиш.

Тавоф Масжиди ҳарам ичида, Каъбаи муаззама атрофида айланиш дегани. Тўрттаси фарз, учтаси вожиб бўлиб, етти марта айланади. Замзам қудуғининг ва Мақоми Иброҳимнинг ташқарисидан айланиб тавоф этиш жоиз.

Батафсил

Ҳаж турлари

Уч турли ҳаж бордир:

1. Ифрод ҳаж: Бу ҳажга бориб-келганга муфрид ҳожи дейилади. Иҳромга кираётганда фақат ҳаж этишга ният этган кимса. Маккада ўтирганлар фақат муфрид ҳожи бўладилар.

2. Кирон ҳаж. Бу ҳажни бажарганларга карин ҳожи дейилади. Ҳаж билан умрага бирга ният этган кимсадир. Аввал умра учун тавоф ва саъй (ҳаж ибодатида Сафо ва Марво тепалари орасида етти марта бориб-келиш) этади, сўнгра иҳромини ечмасдан ва соқолини олмасдан ҳаж кунлари ҳаж учун такрор тавоф ва саъй этади.

3. Таматту ҳаж. Бу ҳажни бажарганга мутаматти ҳожи дейилади. Ҳаж ойларида, яъни Шаввол, Зилқада билан Зулҳижжанинг илк ўн кунида умра қилиш учун иҳромга кирган ва умра учун тавоф ва саъй этиб бўлгач, соқолларини олиб, иҳромни ечади. Кейин мамлакатига кетмасдан шу йили тарвия кунида ёки бироз аввал ҳаж учун иҳромга кириб, муфрид ҳожи каби ҳаж қилади. Фақат тавофи зиёратдан кейин саъй этади. Карин ва мутаматти ҳожиларнинг шукр қурбонлиги сўйиши вожибдир.

Батафсил

Ҳажнинг фазилати

Кучи етганнинг умрида бир марта Каъбага бориб, у ерда махсус ибодатларни бажариши фарздир. Ундан кейин қилинган ҳажлар нофила бўлади. Фарз бўлган ҳажга бориш керак. Бир марта фарз бўлган ҳажни бажариш 20 марта Аллоҳ йўлида жанг қилишдан ҳам савоблидир. Ҳадиси шарифда “Ҳаж, сув кирларни тозалагани каби гуноҳларни йўқ этади”деб марҳамат қилинди. (Табароний)

Қабул бўлган ҳаж намоз, рўза ва закот қарзларининг кечирилишига сабаб бўлмайди. Буларни кечиктириш гуноҳларининг авфига сабаб бўлади. Қул ҳақлари берилмагунча ёки ҳалоллашмагунча ўталган бўлмайди. Қул ва Ҳақ қарзларидан бошқа гуноҳлари кечирилади. Ҳадиси шарифда “Арафотда вакфада туриб гуноҳларининг кечирилмаганлигини ўйлаган кимса катта гуноҳ қилган бўлади” деб марҳамат қилинди. (Хатиб)

Батафсил