Савол: Ёлғон гапириш ҳақида динимизда нима дейилган?
Жавоб: Ёлғон гуноҳларнинг энг жирканчи, айбларнинг энг ёмони, қалбларни қорайтирадиган бутун ёмонликларнинг бошидир. Ҳадиси шарифларда марҳамат қилиндики:
“Ёлғон – мунофиқлик эшикларидан биридир.” (Ибн Адий)
“Имон соҳиби ҳар хил хато қилиши мумкин. Лекин хоинлик қилолмайди ва ёлғон гапиролмайди.” (Ибн Абу Шайба, Баззор)
Савол: Мен жуда тез аччиқланаман. Катта-кичиклигига қарамай, қўпол гапириб юбораман. Аччиғимни боса олишим учун нима қилишим керак?
Жавоб: Аччиғини босиш учун диннинг амрларига бўйсуниш керак, бунинг гуноҳ эканлигини билиш лозим. Инсон билиб туриб қизишиб, ғазабланмайди. Ғазабланса ҳам, аччиғини боса олади. Чунки динимиз ғазабланмасликни эмас, жаҳлини боса олишни амр этмоқда. Ҳар бир инсон аччиқланиши мумкин, фақат қизишиб, дин чегараларидан ташқарига чиқмаслиги, зарарли иш қилмаслиги керак.
Ғазабланган вақтда аузу бисмиллоҳ билан икки қул аузуни ўқиш керак. Жаҳл чиққанда ақл кетади. Исломият белгилаган чегарадан чиқиб кетади. Қуйида бунга боғлиқ бир неча ҳадиси шарифлар келтирилган:
“Ғазабланган кимса истаганини қилишга кучи етгани ҳолда юмшоқ муомалада бўлса, Аллоҳу таоло унинг қалбини ҳаловат ва имон билан тўлдиради.” (Ибни Абуд Дунё)
Савол: Динимизда бойлик тўплаш учун кўпроқ ишлаш жоизми?
Жавоб: Ҳар бир мусулмонга ўзининг, бола-чақасининг нафақасига ва қарзларини узишга етадиган миқдорда пул топиб келиш учун меҳнат қилиши фарз. Шундай ният билан ишлаган кимса қарзини тўлай олмасдан вафот этиб кетса ҳам, азоб чекмайди. Ҳадиси шарифда: “Ҳар бир эркакнинг меҳнат қилиб, нафақасига етарли даражада пул топиши фарздир” деб марҳамат қилинган. Нафақасидан ортиғи учун ҳам ишлаб пул топиш жоиз. Бола-чақасининг бир йиллик нафақасига етадигандек ишлаб пул топиш мубоҳ. Мусулмонларга ёрдам бериш учун, динга хизмат қилиш учун ундан ҳам кўпроқ ишлаб пул топиш эса, мустаҳаб, яхши бўлади. Ҳадиси шарифда: “Инсонларнинг энг яхшиси ўзгаларга фойдали бўлганидир” деб марҳамат қилинди. (Дора Қутний, Худоий)
Савол: Қандай ҳолатларда қарз олиш жоиз?
Жавоб: Қуйидаги уч ҳолатда қарз сўраш жоиз бўлади:
1. Нафақа олиш учун. Керакли озиқ-овқат каби керакли кийимлар ҳам нафақага киради.
2. Уй олиш, ижарада ўтириш, совуқдан сақланиш мақсадида кийим олиш ёки даволаниш сарф-харажатлари каби эҳтиёжлар учун.
3. Мавқеи, лавозими сабабли одатга кўра кийиниш учун.
Савол: Молия ташкилотларига даромад ва зарарга шерик бўлишга келишиб пул тикилади. Тикилган пулнинг нимага сарфланаётганини билиш ва асбоб-ускуналар, мебелларга ҳам шерик бўлиш керакми?
Жавоб: Йўқ. Ширкатнинг фақатгина даромад ва зарарига шерик бўлиш учун пул тикиш жоиз. Тикилган пулнинг қаерга сарфланаётганини билиш шарт эмас. Бундай шериклик мудораба ширкати бўлади.
Мудораба ширкатида шерикларнинг бир қисми сармоя беради, нариги қисми ишлайди. Даромад аввал келишилган миқдорда бўлинади.
Савол: Бошлиғимиз “Ҳийла ишлатмасанг, ишдан бўшайсан” деди. Ҳийла ишлатишим жоизми?
Жавоб: Ҳийла ишлатиш жоиз эмас.
Савол: Тўлов эвазига чой бераман. Меҳмонимга чойни текинга беришим мумкинми?
Жавоб: Бошлиғингиз рухсат берган бўлса, жоиз.
