Савол: Бидъат фирқасида бўлган дўстимга бузуқ йўлда эканлигини билдиришим керакми?
Жавоб: Унга “Сенинг юрган йўлинг бузуқ, нотўғри” дейиш душманликка, жанжалга сабаб бўлади. Унга фойдали бўлган бир китоб, масалан ҳақиқий ислом олимларининг китобларидан бериш керак.
Ҳозирги кунда амри маъруф қилишнинг энг яхши ва осон йўли дуруст бўлган бир китоб беришдир. Насиби бўлса, ўқиб ўрганади. Насиби йўқ бўлса, биз китоб берганимиз учун савоб қозонамиз.
Савол: Уйга ёки масжидга кирганимизда ичкарида ҳеч ким бўлмаса, салом беришимиз керакми?
Жавоб: Ҳеч ким бўлмаса “Ассалому алайна ва ала ибодиллаҳиссолиҳин” деб салом берилади. Чунки уйимизда ва масжидда фаришталар бўлади. Елкаларимизда ҳам фаришталар бор. Уларнинг барчасига салом берган бўламиз.
Савол: Бир қиз билан кўришиб-гаплашиб турамиз. Учрашганда қўл ушлашиб, сайр қиламиз. Бир-биримиз билан гаплашишимиз ва қўл ушлашиб юришимиз зино ҳисобланадими?
Жавоб: Ёлғиз “зино” дейилганда жинсий алоқа тушунилади. Қизга боқишингиз бу кўз зиносидир. Гаплашишингиз эса тил зиносидир. Ҳадиси шарифда: “Кўзларнинг зиноси боқмоқ, қулоқнинг зиноси эшитмоқ, тилнинг зиноси гаплашмоқ, қўлнинг зиноси тутмоқ, оёқларнинг зиноси юрмоқдир” деб буюрилди. (Бухорий, Муслим, Абу Довуд)
Савол: Жинлар инсонга зарар бера оладими, инсон шаклига кира оладими? Уларнинг зараридан сақланиш учун нима қилиш керак?
Жавоб: Жинларнинг мусулмони ва мусулмон бўлмагани бор. Мусулмон бўлган жинлардан инсонга бир зарар келмайди. Улар фақат ибодат билан машғул бўладилар. Аҳли суннат олимлари уларни танийди. Солиҳ инсонлар каби кўриниб, суҳбат қиладилар. Кофир бўлган жинлар инсонларга турли шаклларда зарар берадилар. Инсондан ажралмай турли шаклларга кира оладилар. Масалан, микроб шаклига кириб, инсоннинг томирларида юради. Фақат мўминларнинг юрагига кира олмаса ҳам, қалбига васваса солиши мумкин. Эчки, илон, мушук шаклига кирганлари кўп кузатилган.
Савол: Тажрибали кишилар “Уйланаётганда танлаган ёрнинг таҳсили сеники билан бирдек бўлишига ва бир жойдан бўлишига эътибор бериш керак” дейишади. Булар диний тарафдан ҳам шундайми? Бир қиз йигитдаги нималарга эътибор қаратиши керак?
Жавоб: Тинч-тотув яшашда таҳсилнинг ва айни жойда яшашнинг афзалликлари бор. Лекин булар шарт эмас. Таҳсилдаги фарқ катта бўлса, унинг савиясигача тушиб, бирон нарсани тушунтириш қийин бўлади. Бошқа-бошқа жойлардан бўлса, урф-одатлари турлича бўлиб, бир-бирларини тушуниш қийин бўлади. Бир жойдан бўлса, одатларда келишиш осонлашади. Лекин қиз ва йигитда қуйидаги уч сифат бўлишига диққат қаратиш керак:
Савол: Ёмон одам билан уйланмасликка қасам ичдим. Солиҳ бирини топиш эса жуда қийин. Бўйдоқ ҳолича, турмуш қурмасдан ўлишнинг катта гуноҳ эканлигини эшитдим. Бу тўғрими?
Жавоб: Йўқ. Турмуш қурмасдан ўлиш ҳатто кичик гуноҳ ҳам эмас. Ҳатто охирзамонда бола-чақасиз бўлиш яхшироқ. Имоми Ғазолий ҳазратлари айтдики:
Жаноби пайғамбаримиз бир ҳадиси шарифларида “Икки юз йилдан кейин сизларнинг энг яхшиларингиз ҳафифулҳоз бўлганларингиздир” деб марҳамат қилдилар. “Ҳафифулҳоз дегани нима?” деб сўрашганида “Аёли ва фарзанди бўлмаган”деб жавоб қилдилар. (Абу Яъло)
Савол: Ҳеч қандай ахлоқий ёки жисмоний камчилигим бўлмаса ҳам ёшим ўттиздан ошганига қарамай, ҳалигача турмушга чиқмаганман. Қўни-қўшнилар орқамдан “Ўтириб қолди” деб гапиришмоқда. Бу ишда менинг айбим бўлмагани ҳолда бу ҳам тақдирданми?
Жавоб: Жабрия деган бидъат фирқаси тақдирни айблайди. Мутазила фирқаси эса тақдирни инкор қилади. Тўғри эътиқод бўйича, ҳамма нарса тақдирдандир. Тақдирнинг яхшиси-ёмони, ширини-аччиғи ҳаммаси Аллоҳу таолодандир. Тақдир бу Аллоҳу таолонинг келажакдаги ишларни азалда билишидир. Қазо эса тақдирда бор нарсаларни вақти келганида яратишидир.
Уйланиш, насиби топилиши ёки топилмасилик ҳам тақдирга боғлиқ. Аллоҳу таоло тақдирига кўра сабаблар яратмоқда. Масалан, бир қиз “Ё Рабби, турмушга чиқиш менга хайрли бўлса, турмушга чиқишни насиб қилгин” деб дуо қилади.
