Намознинг ичидаги фарзларига «рукн» дейилади. Рукнлар ҳаммаси бўлиб беш донадир:
1. ҚИЁМ: Намоздаги бешта рукндан биринчиси бўлиб, оёқда тик туриш деган маънони англатади. Тик туролмайдиган хаста, намозини ўтириб ўқийди. Ўтира олмайдиганлар эса, чалқанча ётган ҳолда боши билан имо-ишора қилиб ўқишади. Бу вазиятда касалнинг юзи осмонгамас, Қиблага қараб туриши учун, бошининг тагига ёстиқ қўйилади. Оёқларни Қиблага узатиб ётмаслик учун, тиззаларни букиб ётиш керак.
|
Аллоҳу акбар |
4 марта |
|
Ашҳаду анло илоҳа иллаллоҳ |
2 марта |
|
Ашҳаду анна Муҳаммадан расулуллоҳ |
2 марта |
|
Ҳайя алас-салоҳ |
2 марта |
|
Ҳайя алал-фалоҳ |
2 марта |
|
Аллоҳу акбар |
2 марта |
|
Ло илоҳа иллаллоҳ |
1 марта |
Азон - хабар бериш, халққа билдириш деганидир. Беш вақт намоз учун, қазо намозлари учун ва Жума намозларида эркакларнинг азон айтишлари - суннати муаккададир. Аёл кишиларга, азон ёки иқомат айтиш макруҳдир. Азон - бошқаларга билдирмоқ мақсадида юксакроқ жойга чиқиб, бевосита ўз жонли овози билан айтиш орқали адо этиладиган ибодатдир. Азон айтаётганда муаззиннинг, икки қўлини қулоқларига кўтариб, бармоқларининг биттаси билан қулоқ тешикларини беркитиши мустаҳабдир. Иқомат айтиш, азон айтишдан афзалроқдир. Азон ҳам, иқомат ҳам Қиблага қараб айтилади. Азон ва иқомат айтаётганда гапирмаслик ва бири салом берса, муаззин алик олмаслиги керак.
Муташобиҳ бўлган оятлардан учтасининг маоли қуйидагича:
“Қиёмат куни бутун ер юзи Аллоҳнинг чангалидадир. Осмонлар эса, унинг ўнг қўли билан тутиб турилади. У зот мушрикларнинг ширкларидан юксак ва муназзаҳдир.” (Зумар 67)
“Яҳудийлар Аллоҳнинг қўли боғлиқ (бахил) дедилар. Йўқ, Аллоҳнинг икки қўли ҳам очиқ.” (Моида 64)
“Аллоҳнинг қўли уларнинг қўллари устидадир.” (Фатҳ 10)
Савол: Нажосатдан таҳорат дегани нима?
Жавоб: Баданда, либосда ва намоз ўқийдиган жойда нажосат, ифлослик бўлмаслигидир. Бош кийим, рўмол, салла, маҳси ва наълин ҳам либосга киради. Бўйнига ўралган шарфнинг осилиб турган қисми намоз ўқиётган киши билан бирга ҳаракат қилгани учун у ҳам либосга киради ва тоза бўлмаса, намоз қабул бўлмайди.
Жойнамознинг оёқ босиб турган ва бошини қўядиган жойи тоза бўлса, бошқа жойида нажосат бўлса ҳам намоз қабул бўлади. Чунки жойнамоз либос каби бадан билан бирга ҳаракат қилмайди. Лекин оғзи бекитилган шиша идиш ичида идрор олиб юрган кишининг намози жоиз бўлмайди. Чунки шиша бавл (идрор)нинг ҳосил бўладиган жойи эмас.
Савол: Нажосатни тозалашда нималарга эътибор бериш керак ва неча марта ювиш керак?
Жавоб: Ҳанафий мазҳабида нажосат юққан жой дирҳам миқдоридан кўп бўлса, ювиш фарз бўлади. Ювишнинг маълум бир миқдори йўқ, тоза бўлгунча ювилади.
Қаттиқ нажосат камар, сумка, маҳси, пойафзалга теккан бўлса, суртиб ташлаш билан тоза бўлади. Ўзига сингдирмайдиган, силлиқ нарсалар, масалан, шиша, ойна, суяк, тирноқ, пичоқ, ёғли бўёқ билан бўялган нарса устидаги қаттиқ ёки суюқ ҳар қандай нажосатни қўл билан, тупроқ билан ёки бошқа нарса суртиб ташлаганда унинг уч сифати (ранги, ҳиди ва таъми) кетса, тоза бўлади.
