Бир амалга ҳам "суннат", ҳам "макруҳ" дейилса...

Савол: Тўрт мазҳаб орасида фарқли ҳукмлар бўлганидек бир мазҳаб ичида ҳам фарқли ижтиҳодлар учраб туради. Баъзан бири суннат деб айтган амалга бошқа олим макруҳ ҳам деган. Бу ҳолатда қайси бирига амал қилиш керак?

Жавоб: "Фатво фалон олимнинг ҳукми бўйича берилган" деб қайси қавл танлангани кўрсатилмаган бўлса, макруҳ деган олимнинг гапига амал қилиб, бу иш қилинмайди. Масалан, таҳоратда юзини юваётганда қалб билан ният қилиш суннат. Тил билан ният қилишга ҳам "суннат", "мустаҳаб" ёки "бидъат" деб уч хил ҳукм берилгани “Ибни Обидин”да ёзилган. Суннат ёки бидъат дейилган бир ишни қилмаслик кераклиги “Бариқа”, “Ҳадиқа” ва “Ибни Обидин”да билдирилган. (Саодати абадия) 

Батафсил

Чаршаф, салла кийиш, соқол қўйиш

Савол: Кундалик урф-одатга тегишли суннатларга риоя қилмаслик гуноҳми?

Жавоб: Суннатлар урф-одат, анъанага тегишли бўлиш-бўлмаслигига қараб икки хил бўлади:

1- Суннати ҳудо: азон, иқомат айтиш каби ислом динининг шиорларидир. Бошқа динларда йўқ.

2- Суннати зоида: кўпликда "суннати завоид" дейилади. Расулуллоҳнинг юриш-туриш, кийиниш шакли, еб-ичишлари, воситага минишлари, бир ишни ўнгдан бошлаши ёки чапдан бошлашлари, соч кўриниши, салла ўраш шакли каби одатлардир.(Ҳадиқа)

Батафсил

Махсус кунларни нишонлаш

Ота-оналар куни

Савол: Ота-оналар кунининг динимизда ўрни борми? Бу кунларда ҳадя бериладими?

Жавоб: Европадан кириб келган “Ота-оналар куни” одатдир. Бундай урф-одатдаги янгиликларга одатда бидъат дейилади. Одатда бидъат бўлганлиги ва зарарли эмаслиги, динга зид тарафи бўлмаганлиги учун ота-оналар кунини нишонлашнинг ва бу кун муносабати билан ҳадя беришнинг зарари йўқ.

Ота-онани йилда бир кун ёдга олишнинг ўрнига ҳар куни хотирлаш, уларга хизмат қилиш, вафот этган бўлишса, уларга дуо қилиш, хайр-ҳасанотда бўлиш керак. 

Батафсил

Назр билан назр қурбони бошқа

Савол: "Назр" билан "назр қурбони" орасидаги фарқлар, диққат қаратилиши керак бўлган хусуслар қайси?

Жавоб: Моддалар ҳолида билдирамиз:

1. Назр билан назр қурбони бошқа-бошқадир. “Хаста яқиним соғайиб кетса, Аллоҳ розилиги учун бир хўроз сўйиб, гўштини фақирга садақа қиламан” деган киши хўрозни сўйиб, гўштини бир фақирга беради. Фақирга садақа қиламан демаса ҳам назрлар фақирларга берилгани учун саҳиҳ бўлади. “Хўроз сўйишни назр қилдим” деса ҳам назр саҳиҳ бўлади. Қурбонлик моллар туя, сигир ва қўй-эчкилардир. Бу моллардан бошқаси қурбонликка назр қилинмайди. Шунинг учун хўроздан қурбонлик назр қилиш жоиз эмас.

Батафсил

Назрнинг шартларга мос бўлиши

Савол: Бир назримни бажо келтиришим учун назрнинг шартларга мос бўлиши керакми?

Жавоб: Ҳа, назр қилинган нарсанинг бажарилиши лозим бўлиши учун назрнинг шартларга мос бўлиши керак. Мисоллар билан тушунтирамиз:

1. Бир фарз-и айн ёки вожиб жинсидан бўлиши керак. Масалан, рўза, намоз, садақа каби. “Фалон ишим ҳал бўлса, юз метрга югураман” қабилида назр қилиш саҳиҳ бўлмайди.

2. Ўзи алоҳида бир ибодат бўлиши лозим. Таҳорат олиш ўзи алоҳида бир ибодат бўлмагани учун назр бўла олмайди.

Батафсил

Назр савобини авлиёга бахшида қилиш

Савол: Яқин одами хасталикдан шифо топиши учун авлиёга назр қилиш жоизми, жоиз бўлса қандай қилинади?

Жавоб: Авлиёга назр қилиш, “Фалон ишим ҳал бўлса, Аллоҳ розилиги учун бир қўй сўйиб, савобини фалон авлиёга ҳадя қиламан, бағишлайман” дейиш жоиздир.

Ҳақиқий ислом олимлари айтганларки:

Ҳеч бир авлиё ғайбни билмайди. Аллоҳу таоло кашф ва илҳом йўли билан билдирса, фақат шуни айтишлари мумкин. 

Батафсил