Одатлар динда далил бўладими?

Савол: “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” деган қоидага биноан одатлар динда далил бўла оладими?

Жавоб: Одатлар Далили шарий бўлолмайди. Дин одатларга тобе бўлмайди. Одатлар, модалар исломиятга мос бўлиши керак. Бир ишнинг исломиятга мос бўлишини таъминлаш учун бу ишга алоқадор турли қавллар айтилган бўлса, булардан замонга ва шахсга мос бўлган қавл танланади. “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” дегани мана шу. (Бариқа) 

Савол: Урф-одатга тегишли суннатлар қайсилар? Одатга алоқадор суннатларни қилиш мустаҳаб бўлса, чап қўлни ишлатиш, яъни мустаҳабнинг тарки макруҳ эмасми?

Жавоб: Макруҳ эмас. Муборак, шарафли ва тоза ишларни қилаётганда ўнгдан бошлаш мустаҳабдир.

Батафсил

Ҳозирги кунда одат бўлган баъзи бидъатлар

Савол: Ҳозирги кунда ишланаётган бидъатлар қайсилар?

Жавоб: Ибодатларга бир нарса илова қилиш бидъатдир, катта гуноҳ бўлади. Динимиз нуқсон эмас. Астағфируллоҳ, Аллоҳу таоло ёки Жаноби Пайғамбаримиз динда бир нарсани кам қилиб қолдирган-у, ундан ҳам яхшироғини биз қила оламизми? Ибодатга бидъат аралаштириш Аллоҳу таолонинг динида нуқсонлик топиш, қўйган ҳукмларини ёқтирмаслик, динни ўзгартириш бўлади.

Масалан, шом намозининг фарзини 3 ракат ўрнига кўпроқ ибодат қилиш учун 4 ракат ўқиш бидъатдир. Ундай намоз 3 ракатнинг ўрнига ҳам ўтмайди, намози умуман қабул бўлмайди.

Батафсил

Унутилган суннат ва фарзлар

Савол: Ҳозирги пайтда унут бўлиб бораётган суннат амаллар ва аҳамият берилмай қўйган фарз амаллар қайсилар?

Жавоб: Суннатлар икки хил бўлади:

1) Суннати ҳудо (муаккад суннатлар).

2) Завоид суннатлар (одатга боғлиқ бўлган суннатлар).

Унутилган бир суннатни қайта тиклаш жуда қийматли ва қадрли амал. Бир ҳадиси шарифда: “Унутилган бир суннатимни қайта тиклаганга юз шаҳид савоби бор” деб марҳамат қилинди. (Ҳаким)

Батафсил

Никоҳ қандай ўқилади?

Савол: Келин ва куёвнинг ўзлари ҳам шу ерда бўлсалар, диний никоҳ қандай қилинади?

Жавоб: Никоҳ билан боғлиқ расмий муаммолар битгандан кейн бир мусулмон эркак икки мусулмон эркак гувоҳ ёнида уйланадиган қизига “Сени ўз никоҳимга олдим” дейди, қиз ҳам “Мен ҳам бу никоҳни қабул этдим” дейиши билан никоҳ саҳиҳ бўлса ҳам, аслида  суннатга мос никоҳ қуйидагича қилинади:

Ҳозирги вақтда динни биладиганлар камайиб кетганлиги учун никоҳ ўқийдиган киши куёв билан келинга Аллоҳу таолонинг сифатларини санаб, имоннинг ва исломнинг шартларини айтганидан кейин “Қабул этдингми?” деб сўрайди. Ҳа жавобини олгач, келин билан куёвнинг мусулмонликларини аниқ бўлгандан кейин уларнинг никоҳлари ўқилади.

Батафсил

Қош тердириш

Савол: Телекўрсатувларнинг бирида бир машҳур киши қошларни тердиришнинг гуноҳ бўлиб-бўлмаслигини сўраган бир талаба қизга “Мен сартарошга қошларимни тердираман, ҳеч зарари йўқ” деб жавоб бериб, эркак ва аёлни бирдек кўрди. Эркакка жоиз бўлган бир нарса, аёлга ҳам жоиз бўладими?

Жавоб: Эркакка жоиз бўлиб аёлга ҳаром бўлган, аёлга жоиз бўлиб, эркакка ҳаром бўлган нарсалар кўп. Бир неча мисол келтирамиз:

Эркакка жоиз бўлиб, аёлга жоиз бўлмаган нарсалар:

1. Қошларини тердириш аёлларга ҳаром, эркакнинг қошларини тузатиши жоиз. (Ҳиндия)

Батафсил

Уйда ҳайвон боқиш

Савол: Ит ва мушук боқиш гуноҳми? Қўшнимиз мушук боқади. Уйига борганимизда қизларим ва онаси қўрқади. Мушук ошхонадаги ейдиган ва ичадиган нарсаларга тегиши мумкин. Юрган жойларида намоз ўқиса бўладими? Кўп қаватли уйларда ит ва мушук боқиш тўғрими?

Жавоб: Бир эҳтиёж учун ит боқиш жоиз. Масалан, полиция ити, ов ити, чўпон ити, қоровул ити боқилади. Фақат ит уйнинг ичига киритилмайди. Алоҳида жойи ёки уйи бўлади. Ит бўлган уйга раҳмат фаришталари кирмайди.

Мушукка келадиган бўлсак, мушук боқиш жоиз. Фақат ҳозирги кўп қаватли уйларда қийинроқ. Ҳожати учун жой излайди. Қум идиши бўлса ҳам бироз қийин. Баъзи мушуклар ҳожатга ташқарига чиқиши мумкин. Мушукнинг жунлари уйга, ҳатто ейдиган нарсаларга ҳам тўкилиши мумкин. Ювиб, тозалаш керак. Синчиклаб қараш лозим. Қишлоқ жойларда сичқон бўлгани учун мушук боқиларди. Бетон уйларда сичқоннинг бўлиши қийин.

Батафсил