Одатлар динда далил бўладими?

Савол: “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” деган қоидага биноан одатлар динда далил бўла оладими?

Жавоб: Одатлар Далили шарий бўлолмайди. Дин одатларга тобе бўлмайди. Одатлар, модалар исломиятга мос бўлиши керак. Бир ишнинг исломиятга мос бўлишини таъминлаш учун бу ишга алоқадор турли қавллар айтилган бўлса, булардан замонга ва шахсга мос бўлган қавл танланади. “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” дегани мана шу. (Бариқа) 

Савол: Урф-одатга тегишли суннатлар қайсилар? Одатга алоқадор суннатларни қилиш мустаҳаб бўлса, чап қўлни ишлатиш, яъни мустаҳабнинг тарки макруҳ эмасми?

Жавоб: Макруҳ эмас. Муборак, шарафли ва тоза ишларни қилаётганда ўнгдан бошлаш мустаҳабдир.

Батафсил

Ҳозирги кунда одат бўлган баъзи бидъатлар

Савол: Ҳозирги кунда ишланаётган бидъатлар қайсилар?

Жавоб: Ибодатларга бир нарса илова қилиш бидъатдир, катта гуноҳ бўлади. Динимиз нуқсон эмас. Астағфируллоҳ, Аллоҳу таоло ёки Жаноби Пайғамбаримиз динда бир нарсани кам қилиб қолдирган-у, ундан ҳам яхшироғини биз қила оламизми? Ибодатга бидъат аралаштириш Аллоҳу таолонинг динида нуқсонлик топиш, қўйган ҳукмларини ёқтирмаслик, динни ўзгартириш бўлади.

Масалан, шом намозининг фарзини 3 ракат ўрнига кўпроқ ибодат қилиш учун 4 ракат ўқиш бидъатдир. Ундай намоз 3 ракатнинг ўрнига ҳам ўтмайди, намози умуман қабул бўлмайди.

Батафсил

Унутилган суннат ва фарзлар

Савол: Ҳозирги пайтда унут бўлиб бораётган суннат амаллар ва аҳамият берилмай қўйган фарз амаллар қайсилар?

Жавоб: Суннатлар икки хил бўлади:

1) Суннати ҳудо (муаккад суннатлар).

2) Завоид суннатлар (одатга боғлиқ бўлган суннатлар).

Унутилган бир суннатни қайта тиклаш жуда қийматли ва қадрли амал. Бир ҳадиси шарифда: “Унутилган бир суннатимни қайта тиклаганга юз шаҳид савоби бор” деб марҳамат қилинди. (Ҳаким)

Батафсил

Бўза

Савол: Бўза ичиш гуноҳми?

Жавоб: Тоза бўза ичиш жоиз. Агар ачиб алкоголга айланса, у ҳолда гуноҳ бўлади.

Батафсил

Чой-қаҳва фойдали, тамаки зарарлидир

Савол: Бир тасаввуф китобида “Қаҳва, тамаки ва наша шаробдан ҳам ёмонроқ. Чунки шаробдан қирқ кунда қутулиш мумкин, лекин ҳалигилардан қутулиш жуда қийин” дейилган. Қаҳва, тамаки қанақасига шаробдан ҳам ёмонроқ бўлиши мумкин?

Жавоб: Китобдаги ифодаларда бир нақл хатоси бўлиши мумкин. Истанбул университети нашриётларидан “Озиқ кимёси” китобида айтиладики: “Чойдаги теин билан авваллари алоҳида бир алкалоид сифатида қараладиган кофеиннинг бир эканлиги аниқланди. Чойда 2,5-3%, қаҳвада (кофе) 1,3% миқдорида кофеин бўлади. Кофеин зеҳнни очади, қон айланишини тезлаштириб, вужудга иссиқлик беради, чарчоқни қолдиради, ҳазм қилишни осонлаштиради. Кўпроқ миқдорда истемол қилинса, нерв системасига таъсир қилади. Юрак касалликларида, асаблари бўш инсонлар ва болаларда оз миқдор қаҳваниг ўзи ҳам ёмон таъсир қилиши мумкин.” (658-бет)

Батафсил

Дориларга қўшиладиган алкогол моддалар

Савол: Дори учун ҳозирланган ва ичида этил спирти бўлган сиропларни ичиш жоизми?

Жавоб: Нажс бўлган суюқлик, масалан, спирт дорига ўхшаган нарсаларга бир манфаат учун аралаштирилса, аралашма тоза саналади. Фақат дори учун бўлмаганларини ичиш ҳаромдир. (Ислом аҳлоқи)

Демак, дори учун қилинган аралашмалар авф этилади ва жоиз бўлади .

Савол: Синтетик йўл билан олинмайдиган, асосан, таркибида тўнғиз ва сигирдан олинадиган Анилаз, Трипсин каби моддалар бўлган дориларни қўлланиш мумкинми?

Жавоб: Қўлланилади. Қайси ҳайвондан олинганини суриштириш керакмас.

Батафсил