Одатлар динда далил бўладими?

Савол: “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” деган қоидага биноан одатлар динда далил бўла оладими?

Жавоб: Одатлар Далили шарий бўлолмайди. Дин одатларга тобе бўлмайди. Одатлар, модалар исломиятга мос бўлиши керак. Бир ишнинг исломиятга мос бўлишини таъминлаш учун бу ишга алоқадор турли қавллар айтилган бўлса, булардан замонга ва шахсга мос бўлган қавл танланади. “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” дегани мана шу. (Бариқа) 

Савол: Урф-одатга тегишли суннатлар қайсилар? Одатга алоқадор суннатларни қилиш мустаҳаб бўлса, чап қўлни ишлатиш, яъни мустаҳабнинг тарки макруҳ эмасми?

Жавоб: Макруҳ эмас. Муборак, шарафли ва тоза ишларни қилаётганда ўнгдан бошлаш мустаҳабдир.

Батафсил

Ҳозирги кунда одат бўлган баъзи бидъатлар

Савол: Ҳозирги кунда ишланаётган бидъатлар қайсилар?

Жавоб: Ибодатларга бир нарса илова қилиш бидъатдир, катта гуноҳ бўлади. Динимиз нуқсон эмас. Астағфируллоҳ, Аллоҳу таоло ёки Жаноби Пайғамбаримиз динда бир нарсани кам қилиб қолдирган-у, ундан ҳам яхшироғини биз қила оламизми? Ибодатга бидъат аралаштириш Аллоҳу таолонинг динида нуқсонлик топиш, қўйган ҳукмларини ёқтирмаслик, динни ўзгартириш бўлади.

Масалан, шом намозининг фарзини 3 ракат ўрнига кўпроқ ибодат қилиш учун 4 ракат ўқиш бидъатдир. Ундай намоз 3 ракатнинг ўрнига ҳам ўтмайди, намози умуман қабул бўлмайди.

Батафсил

Унутилган суннат ва фарзлар

Савол: Ҳозирги пайтда унут бўлиб бораётган суннат амаллар ва аҳамият берилмай қўйган фарз амаллар қайсилар?

Жавоб: Суннатлар икки хил бўлади:

1) Суннати ҳудо (муаккад суннатлар).

2) Завоид суннатлар (одатга боғлиқ бўлган суннатлар).

Унутилган бир суннатни қайта тиклаш жуда қийматли ва қадрли амал. Бир ҳадиси шарифда: “Унутилган бир суннатимни қайта тиклаганга юз шаҳид савоби бор” деб марҳамат қилинди. (Ҳаким)

Батафсил

Пластик жарроҳлик

Савол: Пластик жарроҳликнинг жоиз бўлган тури қайси?

Жавоб: Табиий шаклни гўзаллаштириш мақсадида ўзгартириш жоиз эмас. Масалан, бурни бироз каттароқ бўлган одам уни кичрайтириш мақсадида ўзгартиролмайди. Фақат барчанинг диққатини тортадиган, нохуш бир ҳис уйғотадиган ҳолат бўлса, буни пластик жарроҳлик билан ўзгартиришнинг зарари йўқ.

Савол: Дўстимнинг бир таниши кичкиналигида бурни синган ва юз кўриниш ёқимсиз ҳолга келган. У бу ҳолатни ўзи учун муаммо деб билади ва доимо мен ёқимсизман деган гапларни гапиради. Унинг пластик жарроҳлик амалиётидан фойдаланиши жоизми?

Жавоб: Бирон заҳм ейиш оқибатида кўриниши ҳунуклашган органларни эски ҳолатига келтириш ёки ёқимсизлигини йўқотиш мақсадида бундай жарроҳлик амалиётларидан фойдаланишга бўлади. Лекин катта бурунни ёки катта қулоқни кичрайтириш каби нарсалар жоиз эмас.

Батафсил

Ҳаром моддани дори сифатида ишлатиш

Савол: Хасталик учун ҳаром бўлган бир нарсани ейиш ёки қўлланиш жоиз бўладими?

Жавоб: Ибн Обидин ҳазратлари айтадики: “Ҳаром бўлган нарсаларни дори сифатида қўлланиш хастага шифо бўлса ва ҳалол бўлган дори топилмаса, жоиз бўлади. Шифо эканлиги тажрибада кўрилган моддалар дори учун ҳалол бўлади. Ҳаром бўлган бир нарсанинг хастага даво бўлиши мусулмон бўлган бир мутахассис докторнинг гапи билан белгиланади. Ҳадиси шарифда “Аллоҳу таоло ҳаром бўлган нарсаларда сизга шифо яратмади” деб марҳамат қилинди. (Бухорий)

Таъсири бўлгани тажриба билан аниқланган ҳаром моддаларни зарурат туғилганда дори сифатида ишлатиш ҳаром бўлмайди.” (Радд-ул-мухтор)

Батафсил

Байрам кунлари

Рамазон ойининг сўнгги куни ва байрамнинг илк куни орасидаги кечага Рамазон ҳайити кечаси дейилади. Ҳадиси шарифларда марҳамат қилиндики:

“Раҳмат эшиклари тўрт кечада очилади. Бу кечаларда қилинган дуолар рад қилинмайди. Улар: Рамазон ва Қурбон байрамининг биринчи кечалари, Барот ва Арафа кечасидир.” (Исфаҳоний)

“Шу беш кечада қилинган дуо рад этилмайди. Рағоиб кечаси, Барот кечаси, Жума кечаси, Рамазон ва Қурбон ҳайити кечалари.” (Ибн Асокир)

Ҳайит куни вақтли уйғониш, ғусл олиш, мисвокланиш, хушбўй ҳидлар билан суриниш, янги ва тоза кийим кийиш, қувончини маълум қилиш, узук тақиш, дуч келган мўминларга мутабассим чеҳра билан салом бериш, фақирларга кўп садақа бериш, исломиятга тўғри хизмат қилаётганларга ёрдам бериш, аразлашиб қолганларни яраштириш, қариндошларни, дин биродарларини бориб кўриш, уларга ҳадялар бериш суннат. Ҳайит кечаларини иҳё қилган (ибодат билан ўтказган) мўминлар буюк саодатга эришади.

Батафсил