Одатлар динда далил бўладими?

Савол: “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” деган қоидага биноан одатлар динда далил бўла оладими?

Жавоб: Одатлар Далили шарий бўлолмайди. Дин одатларга тобе бўлмайди. Одатлар, модалар исломиятга мос бўлиши керак. Бир ишнинг исломиятга мос бўлишини таъминлаш учун бу ишга алоқадор турли қавллар айтилган бўлса, булардан замонга ва шахсга мос бўлган қавл танланади. “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” дегани мана шу. (Бариқа) 

Савол: Урф-одатга тегишли суннатлар қайсилар? Одатга алоқадор суннатларни қилиш мустаҳаб бўлса, чап қўлни ишлатиш, яъни мустаҳабнинг тарки макруҳ эмасми?

Жавоб: Макруҳ эмас. Муборак, шарафли ва тоза ишларни қилаётганда ўнгдан бошлаш мустаҳабдир.

Батафсил

Ҳозирги кунда одат бўлган баъзи бидъатлар

Савол: Ҳозирги кунда ишланаётган бидъатлар қайсилар?

Жавоб: Ибодатларга бир нарса илова қилиш бидъатдир, катта гуноҳ бўлади. Динимиз нуқсон эмас. Астағфируллоҳ, Аллоҳу таоло ёки Жаноби Пайғамбаримиз динда бир нарсани кам қилиб қолдирган-у, ундан ҳам яхшироғини биз қила оламизми? Ибодатга бидъат аралаштириш Аллоҳу таолонинг динида нуқсонлик топиш, қўйган ҳукмларини ёқтирмаслик, динни ўзгартириш бўлади.

Масалан, шом намозининг фарзини 3 ракат ўрнига кўпроқ ибодат қилиш учун 4 ракат ўқиш бидъатдир. Ундай намоз 3 ракатнинг ўрнига ҳам ўтмайди, намози умуман қабул бўлмайди.

Батафсил

Унутилган суннат ва фарзлар

Савол: Ҳозирги пайтда унут бўлиб бораётган суннат амаллар ва аҳамият берилмай қўйган фарз амаллар қайсилар?

Жавоб: Суннатлар икки хил бўлади:

1) Суннати ҳудо (муаккад суннатлар).

2) Завоид суннатлар (одатга боғлиқ бўлган суннатлар).

Унутилган бир суннатни қайта тиклаш жуда қийматли ва қадрли амал. Бир ҳадиси шарифда: “Унутилган бир суннатимни қайта тиклаганга юз шаҳид савоби бор” деб марҳамат қилинди. (Ҳаким)

Батафсил

Чўчқанинг териси ҳам нажсдир

Савол: Баъзилар “Тўнғизнинг фақат гўшти ҳаром, ёғи, териси ва қолган нарсалари ҳаром эмас, бундан ташқари “Ҳайвон териси ошлангандан кейин пок бўлади” ҳадисига кўра, тўнғизнинг териси ошлангандан кейин тоза бўлади, ундан кийим, камар, сумка ясаш мумкин” дейдилар. Тўнғизнинг териси ошлангандан кейин тоза бўладими?

Жавоб: Шунақа ўзбошимча "мужтаҳидлик" қилинса, мана шундай бемаъни наттижалар чиқарилади. Ояти каримада “Тўнғизнинг сийдиги нажс” деган бир сўз йўқ экан деб, унинг сийдигини ҳам тоза деб қабул қилиш керакми? Бу хил иддаоларни дин душманлари қилмоқда.

Тўнғизнинг ҳамма нарсаси ҳаром. Териси ошланса ҳам тоза бўлмайди. Одатда ҳамма нарсанинг бир истисноси бор. Истиснолар қоидани бузмайди. Бир неча мисол келтирамиз:

Батафсил

Телевизор томоша қилиш

Савол: “Телевизор Ғарбдан келгани учун томоша қилиш гуноҳ. Телевизорда диннинг амрлари билдирилса ҳам, ҳатто Жаннат кўрсатилса ҳам томоша қилиш ҳаромдир” дейдилар. Телевизор томоша қилиш гуноҳми?

Жавоб: Ғарбдан келгани учун телевизорни ҳаром дейиш нотўғридир. Бугун тиббиётда, саноатда ва бошқа соҳаларда фойдаланадиган машиналарнинг кўпи Европадан келган. Ҳадиси шарифда билдирилганига кўра динимизда фан мўминнинг йўқотган моли ҳисобланади. Қаерда топса, олиши керак. Телевизор жуда яхши хабар ва тарбия воситасидир.

Батафсил

Деворга расм илиб қўйиш

Савол: Отамизнинг ва устозимизнинг расмларини деворга осиш тўғрими?

Жавоб: Яхши эмас. Уч зарари бор:

Биринчиси, инсон ва ҳайвон расмини белдан юқори жойга осиш ҳаромдир. Ўсимлик ва жонсиз нарсаларнинг расмини осиб қўйишнинг ҳеч зарари йўқ.

Иккинчиси, жонли расм илинган хонага раҳмат фаришталари кирмайди. Ҳатто расмли газета бўлса ҳам кирмайди. Газетани ўқиб бўлгандан кейин ёпиқ бир жойга қўйиш керак. Фоторасмларни альбомда сақлаш лозим. Расмлар берк, ёпиқ жойда бўлса, раҳмат фаришталари киради.

Батафсил