Бир амалга ҳам "суннат", ҳам "макруҳ" дейилса...

Савол: Тўрт мазҳаб орасида фарқли ҳукмлар бўлганидек бир мазҳаб ичида ҳам фарқли ижтиҳодлар учраб туради. Баъзан бири суннат деб айтган амалга бошқа олим макруҳ ҳам деган. Бу ҳолатда қайси бирига амал қилиш керак?

Жавоб: "Фатво фалон олимнинг ҳукми бўйича берилган" деб қайси қавл танлангани кўрсатилмаган бўлса, макруҳ деган олимнинг гапига амал қилиб, бу иш қилинмайди. Масалан, таҳоратда юзини юваётганда қалб билан ният қилиш суннат. Тил билан ният қилишга ҳам "суннат", "мустаҳаб" ёки "бидъат" деб уч хил ҳукм берилгани “Ибни Обидин”да ёзилган. Суннат ёки бидъат дейилган бир ишни қилмаслик кераклиги “Бариқа”, “Ҳадиқа” ва “Ибни Обидин”да билдирилган. (Саодати абадия) 

Батафсил

Чаршаф, салла кийиш, соқол қўйиш

Савол: Кундалик урф-одатга тегишли суннатларга риоя қилмаслик гуноҳми?

Жавоб: Суннатлар урф-одат, анъанага тегишли бўлиш-бўлмаслигига қараб икки хил бўлади:

1- Суннати ҳудо: азон, иқомат айтиш каби ислом динининг шиорларидир. Бошқа динларда йўқ.

2- Суннати зоида: кўпликда "суннати завоид" дейилади. Расулуллоҳнинг юриш-туриш, кийиниш шакли, еб-ичишлари, воситага минишлари, бир ишни ўнгдан бошлаши ёки чапдан бошлашлари, соч кўриниши, салла ўраш шакли каби одатлардир.(Ҳадиқа)

Батафсил

Махсус кунларни нишонлаш

Ота-оналар куни

Савол: Ота-оналар кунининг динимизда ўрни борми? Бу кунларда ҳадя бериладими?

Жавоб: Европадан кириб келган “Ота-оналар куни” одатдир. Бундай урф-одатдаги янгиликларга одатда бидъат дейилади. Одатда бидъат бўлганлиги ва зарарли эмаслиги, динга зид тарафи бўлмаганлиги учун ота-оналар кунини нишонлашнинг ва бу кун муносабати билан ҳадя беришнинг зарари йўқ.

Ота-онани йилда бир кун ёдга олишнинг ўрнига ҳар куни хотирлаш, уларга хизмат қилиш, вафот этган бўлишса, уларга дуо қилиш, хайр-ҳасанотда бўлиш керак. 

Батафсил

Қурбонликка мол сотиб олаётганда

Савол: Қурбонликка мол сотиб олаётганда нималарга эътибор бериш керак?

Жавоб:

1. Қурбонга сўйиладиган молни сотиб олаётганда “Ҳайит куни сўйилиши вожиб бўлган қурбонликни олишга” деб ният қилиш керак. Кейин буни сўйиш вақтида такрор ният қилиши шарт эмас. Бу сотиб олган молини қурбонга сўйиши ҳам шарт эмас. Лекин унинг ўрнига сўядиган моли бунинг нархидан кам бўлмаслиги лозим. Сотиб олаётганда ҳеч қандай ният қилмаса ҳам бўлади, лекин сўйиш вақтида ёки сўядиган одамни вакил қилаётганда ният қилиши керак бўлади.

Батафсил

Қурбон сўйиш учун ваколат қандай берилади?

Савол: Қурбон сўйиш учун ваколат қандай берилади?

Жавоб: Моддалар ҳолида билдирамиз:

1. Қурбонни бошқа одамга сўйдираётганда қалбдан ният қилиб “Аллоҳ розилиги учун ҳайит қурбонини сўйишга сени вакил қилдим” дейиш кифоя. Қурбон молини бошқаси сотиб олиб, яна бошқаси сўядиган бўлса, “Ҳайит қурбонлигини олишга, олдиришга, сўйишга ва сўйдиришга сени умумий вакил қилдим” дейди. Ёхуд қисқача “Қурбонлик ишимни ҳал қилиш учун сени умумий вакил қилдим” дейиш ҳам кифоя бўлади.

2. Бир кишига қурбон сўйиш вожиб бўлмаса ҳам вакили вожиб деб сўйса, қурбон нофила сифатида саҳиҳ бўлади. Назр, ақиқа ёки нофила қурбонлик янглишиб, вожиб деб сўйиладиган бўлса, зарари йўқ.

Батафсил

Қурбон сўйишда бойликнинг ўлчови

Савол: Қурбон сўйишда бойликнинг ўлчови қандай?

Жавоб: Динимизда бой бўлишни билдирадиган ўлчов бирлигига нисоб дейилади. Нисоб миқдори: 20 мисқол, яъни 96 гр олтин ёхуд шу қийматдаги пул ва тижорат молидир.

1. Фитр ва қурбон нисобига эга бўлган кишига бой дейилади. Унинг фитр бериши вожиб. Мукаллаф бўлса, яъни оқил-болиғ ва муқим бўлса, фақат ўзи учун қурбон сўйиши вожиб бўлади. Унинг закот олиши ҳаром ва фақир, муҳтож бўлган маҳрам аёл ҳамда эркак қариндошига ёрдамлашиши вожиб бўлади.

2. Мерос ва маҳр моллари нисоб ҳисобига қўшилади. Нисоб миқдоридаги молни қабул қилиб олганидан кейин устидан бир йил ўтгач, фақат ўша йилнинг закоти берилади.

Батафсил