Намознинг ичидаги фарзларига «рукн» дейилади. Рукнлар ҳаммаси бўлиб беш донадир:
1. ҚИЁМ: Намоздаги бешта рукндан биринчиси бўлиб, оёқда тик туриш деган маънони англатади. Тик туролмайдиган хаста, намозини ўтириб ўқийди. Ўтира олмайдиганлар эса, чалқанча ётган ҳолда боши билан имо-ишора қилиб ўқишади. Бу вазиятда касалнинг юзи осмонгамас, Қиблага қараб туриши учун, бошининг тагига ёстиқ қўйилади. Оёқларни Қиблага узатиб ётмаслик учун, тиззаларни букиб ётиш керак.
|
Аллоҳу акбар |
4 марта |
|
Ашҳаду анло илоҳа иллаллоҳ |
2 марта |
|
Ашҳаду анна Муҳаммадан расулуллоҳ |
2 марта |
|
Ҳайя алас-салоҳ |
2 марта |
|
Ҳайя алал-фалоҳ |
2 марта |
|
Аллоҳу акбар |
2 марта |
|
Ло илоҳа иллаллоҳ |
1 марта |
Азон - хабар бериш, халққа билдириш деганидир. Беш вақт намоз учун, қазо намозлари учун ва Жума намозларида эркакларнинг азон айтишлари - суннати муаккададир. Аёл кишиларга, азон ёки иқомат айтиш макруҳдир. Азон - бошқаларга билдирмоқ мақсадида юксакроқ жойга чиқиб, бевосита ўз жонли овози билан айтиш орқали адо этиладиган ибодатдир. Азон айтаётганда муаззиннинг, икки қўлини қулоқларига кўтариб, бармоқларининг биттаси билан қулоқ тешикларини беркитиши мустаҳабдир. Иқомат айтиш, азон айтишдан афзалроқдир. Азон ҳам, иқомат ҳам Қиблага қараб айтилади. Азон ва иқомат айтаётганда гапирмаслик ва бири салом берса, муаззин алик олмаслиги керак.
Савол: TVда баъзан баъзи спортчилар ўйналадиган матч натижасини тахмин қилишади. Баъзи кишилар буларнинг тахминига қараб, пул тикиб, қимор ўйнайди. Ҳалиги шарҳловчиларнинг тахмини қиморга сабаб бўлмоқда. “Ҳаромга сабаб бўлган одам ўша ҳаромни қилган билан бир бўлади” деган қоида бўйича, шундай тахминлар ҳам ҳаром бўлмайдими? Бир танишим “Ҳаром эмас, макруҳ бўлади” дейди. Аслида қайси бири тўғри?
Жавоб: Бизнинг қиёс қилишга ҳуқуқимиз йўқ. Дин китобларида нима дейилган бўлса, шу нақл қилинади. Шунга ўхшаш бир ҳодиса, шайхлик қиладиган бир “чаламулла”: “Узумлардан шароб тайёрлангани учун узум экиб ўстириш ҳаром бўлади” деб, узум боғларини буздирганди.
Савол: Банкдан кредит олиб, уй ва автомобиль олиш жоизми?
Жавоб: Зарурат бўлмаса ҳам уй нафақадан бўлгани учун уйи бўлмаган кишининг кредит билан уй олиши жоиз. Лекин заруратсиз автомобиль ёки тижорат учун кредит олмаслик керак. Банк томонидан ҳужжатларни расмийлаштириш учун маълум миқдор пул олиб, фоизсиз кредит берилаётган бўлса, бундай кредитни ҳам олиш жоиз.
Савол: Савдода бўлиб тўлашда муддатидан кечиктирган харидорлардан қўшимча ҳақ талаб қилиш жоизми?
Жавоб: Бир молни нақдга арзон, насияга ёки бўлиб тўлаш шарти (рассрочка) билан қимматга сотиш жоиз. Лекин тўловни маълум муддатга чўзиб бергани ёки харидор муддатидан кечиктиргани учун қўшимча учун ҳақ талаб қилиш жоиз эмас.
