Тўғри йўлда бўлишнинг шартлари

Савол: Ҳозир турли жамоатлар бир неча масалада бир-бирларига зид қарашларга эга. Бирининг ҳалол деганига бошқаси ҳаром дейди. Бирининг суннат деганига иккинчиси бидъат дейди. Қайси жамоанинг айтганлари тўғри?

Жавоб: Ҳадиси шарифларда аҳли суннат вал жамоат эътиқодида бўлиш ва солиҳларни севиб улар билан бирга бўлишга ҳаракат қилиш, улардан ажралмаслик амр этилади. Тўғри йўлда бўлишнинг ўз шартлари бор. Буларнинг баъзиларини айтиб ўтайлик:

1) Ягона ҳақ дин исломиятдир.

Батафсил

Тўғридек кўринадиган хатоликлар

Савол: “Пайғамбар худо эмас-ку, у ҳам инсон” ёки “Олимлар пайғамбар эмас, улар ҳам инсон. Масалан, имоми Аъзам ҳам хато қилади” дейиш тўғрими?

Жавоб: Ёмонлаш мақсадида айтилган бундай сўзлар ҳарқанча тўғри бўлса ҳам, нотўғридир. Мана шундай замирида ҳақорат яширинган бемаъни одамларнинг гапларидан бирнеча мисоллар келтириб ўтамиз. Гумроҳлар:

 1) “Пайғамбар Аллоҳнинг ҳалол қилганини ҳаром қила олмайди” дейишади. Бу гаплари билан гўёки икки жаҳон сарвари бўлмиш Пайғамбаримиз шундай ишларни қилаётгандек тасаввур уйғотишга уринишади.

Батафсил

Кимларга мазҳабсиз деб айтилади

Савол: Диний китоблар ёзиб, динга хизмат қилаётган инсонларга маълум бир мазҳабга тобе бўлмади,- деган сабаб билан "мазҳабсиз" деб ҳақорат ва туҳматлар қилиш инсофданми?

Жавоб: “Мазҳабсиз” таъбири - диний таъбирдир. Ҳақорат билан ҳеч қандай алоқаси йўқ. Дини бўлмаганга динсиз, ақли бўлмаганга ақлсиз, пули бўлмаганга пулсиз, мазҳаби бўлмаганга мазҳабсиз дейилади. Бу табиий  нарса. Масалан, Афғоний, Абдуҳ ва Қарзовий деган шахсларнинг ўзлари: "бизнинг мазҳабимиз йўқ",- деб ҳамиша баралла жар солишган. Уларни ўзлари фахрланиб айтиб юрган сифатлари билан таърифлаш, яъни мазҳабсиз деб айтиш ҳақорат ёки туҳмат бўлмайди. Аксинча ҳақиқатни очиқча айтиш бўлади.

Батафсил

Бидъат нима?

Савол: Бидъат нима?

Жавоб: Бидъат кейиндан чиқарилган, пайдо бўлган янгиликлар демакдир. Булар урф-одатларда ёки тоат-ибодатларда бўлиши мумкин.

Одатда бидъат - савоб қозониш илинжида эмас, балки бирон дунёлик нафи, манфаати учун қилинаётган янгича ишлардир. Одатдаги бидъатлар агар ибодатларга бирон зиён келтирмайдиган ёки динимизда тақиқланган ишлар туркумига кирмайдиган бўлса, умуман гуноҳ бўлмайди. Яъни одатлардаги бидъатлар костюм, плаш кийиш, чой-қаҳва ичишдек диннинг тақиқламаган нарсаларидан бўлса, гуноҳ бўлмайди. Пайғамбаримизнинг роҳиблар киядиган пойафзал ва Рум (византияликлар) чопони кийганликлари ҳадиси шарифларда билдирилган. (Термизий)

Батафсил

Суннатга эргашишнинг аҳамияти

Савол: Мусулмончиликда "Бирон маконга ўнг ёки чап оёқда кирилади, ўнгдан бошланади, тоқ рақам бўлишига риоя қилинади" деган қоидалар ҳақида гапирилади. Шунга ўхшаган нарсаларга аҳамият беришнинг яхши эканлиги айтилади. Уларни бажармаса гуноҳ бўладими? Нима учун уларга аҳамият берилади?

 Жавоб: Буларга урф-одатларга боғлиқ бўлган суннатлар дейилади. Буларни қилмаслик гуноҳ бўлмайди. Ҳатто макруҳ ҳам эмас. Лекин турмуш одатига тегишли хусусларда ҳам Расулуллоҳга эргашиш дунё ва охиратда инсонга кўп нарса қозонтиради, турли саодатларга йўл очади.

Батафсил

Суннат дегани нима?

Савол: "Суннат" сўзи айнан қайси маънода ишлатилади?

Жавоб: "Суннат" сўзи гапда келган ўрнига қараб ҳар хил маънога келади:

1) "Китоб ва суннат" ифодасидаги "суннат" ҳадиси шарифлар деганидир. Ҳадиси шарифда “Аллоҳнинг китобига, Пайғамбарнинг суннатига ёпишсангиз ҳеч йўлдан адашмайсиз” деб марҳамат қилинди. (Ҳаким)

2) "Фарз ва суннат" ифодасидаги "суннат" Расули акрамнинг (алайҳиссалом) қилган фарзлардан ташқари ишларидир. Ҳадиси шарифда “Умматим бузилганда, суннатимга эргашганга шаҳид савоби берилади” деб марҳамат қилинди. (Ҳаким)

Батафсил