Одатлар динда далил бўладими?

Савол: “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” деган қоидага биноан одатлар динда далил бўла оладими?

Жавоб: Одатлар Далили шарий бўлолмайди. Дин одатларга тобе бўлмайди. Одатлар, модалар исломиятга мос бўлиши керак. Бир ишнинг исломиятга мос бўлишини таъминлаш учун бу ишга алоқадор турли қавллар айтилган бўлса, булардан замонга ва шахсга мос бўлган қавл танланади. “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” дегани мана шу. (Бариқа) 

Савол: Урф-одатга тегишли суннатлар қайсилар? Одатга алоқадор суннатларни қилиш мустаҳаб бўлса, чап қўлни ишлатиш, яъни мустаҳабнинг тарки макруҳ эмасми?

Жавоб: Макруҳ эмас. Муборак, шарафли ва тоза ишларни қилаётганда ўнгдан бошлаш мустаҳабдир.

Батафсил

Ҳозирги кунда одат бўлган баъзи бидъатлар

Савол: Ҳозирги кунда ишланаётган бидъатлар қайсилар?

Жавоб: Ибодатларга бир нарса илова қилиш бидъатдир, катта гуноҳ бўлади. Динимиз нуқсон эмас. Астағфируллоҳ, Аллоҳу таоло ёки Жаноби Пайғамбаримиз динда бир нарсани кам қилиб қолдирган-у, ундан ҳам яхшироғини биз қила оламизми? Ибодатга бидъат аралаштириш Аллоҳу таолонинг динида нуқсонлик топиш, қўйган ҳукмларини ёқтирмаслик, динни ўзгартириш бўлади.

Масалан, шом намозининг фарзини 3 ракат ўрнига кўпроқ ибодат қилиш учун 4 ракат ўқиш бидъатдир. Ундай намоз 3 ракатнинг ўрнига ҳам ўтмайди, намози умуман қабул бўлмайди.

Батафсил

Унутилган суннат ва фарзлар

Савол: Ҳозирги пайтда унут бўлиб бораётган суннат амаллар ва аҳамият берилмай қўйган фарз амаллар қайсилар?

Жавоб: Суннатлар икки хил бўлади:

1) Суннати ҳудо (муаккад суннатлар).

2) Завоид суннатлар (одатга боғлиқ бўлган суннатлар).

Унутилган бир суннатни қайта тиклаш жуда қийматли ва қадрли амал. Бир ҳадиси шарифда: “Унутилган бир суннатимни қайта тиклаганга юз шаҳид савоби бор” деб марҳамат қилинди. (Ҳаким)

Батафсил

Рамазонда ошкора еб-ичиш

Савол: “Аллоҳнинг билганини бандасидан яшираманми” деб Рамазонда кўча-кўйда еб-ичиб юраверадиганлар кўп учрайди. Бу гуноҳ эмасми?

Жавоб: Гуноҳ ишни очиқ-ошкора ҳам, яширинча ҳам қилиш жоиз эмас. Лекин нафсига, шайтонга алданиб гуноҳга қўл уриб қўйган одам шу гуноҳини яшириш керак. Гуноҳни яшириш бир неча жиҳатдан фойдалидир:

1. Агар гуноҳларимиз ошкора бўлмаса севинишимиз керак. Жаноби Ҳақ “Гуноҳларингни яширинглар” деб буюрган. Пайғамбаримиз эса, (саллаллоҳу алайҳи васаллам) “Инсон гуноҳини бу дунёда яширса, Аллоҳ ҳам унинг бу гуноҳини қиёматда қулларидан яширади” деб марҳамат қилганлар. (Муслим)

Батафсил

Оғиз очиш (ифторлик)

Савол: Оғизни қандай таом билан очган яхши?

Жавоб: Хурмо, сув ва сут билан очиш суннатдир. Булар бўлмаса мева ёки сабзавот билан очиш ҳам мумкин. Масалан, зайтун билан очиш мумкин. Оловда пишган нарса билан, масалан, нон, чой ёки шўрва билан очмаслик керак. Бир ҳадиси шарифда “Ифторда оғизни хурмо билан очинг, зеро у баракатдир. Агар хурмо бўлмаса, сув билан очинг. Чунки у тозаловчидир” деб марҳамат қилинди. (Ибн Можа)

Батафсил

Рўза каффорати

Савол: Рўзани бузиб, каффоратни лозим қиладиган нарсалар қайсилар?

Жавоб: Булар қуйидагилар:

1. Рўзадор эканлигини билиб турган ҳолида еб-ичиш.

2. Жинсий алоқага киришиш.

Батафсил