Одатлар динда далил бўладими?

Савол: “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” деган қоидага биноан одатлар динда далил бўла оладими?

Жавоб: Одатлар Далили шарий бўлолмайди. Дин одатларга тобе бўлмайди. Одатлар, модалар исломиятга мос бўлиши керак. Бир ишнинг исломиятга мос бўлишини таъминлаш учун бу ишга алоқадор турли қавллар айтилган бўлса, булардан замонга ва шахсга мос бўлган қавл танланади. “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” дегани мана шу. (Бариқа) 

Савол: Урф-одатга тегишли суннатлар қайсилар? Одатга алоқадор суннатларни қилиш мустаҳаб бўлса, чап қўлни ишлатиш, яъни мустаҳабнинг тарки макруҳ эмасми?

Жавоб: Макруҳ эмас. Муборак, шарафли ва тоза ишларни қилаётганда ўнгдан бошлаш мустаҳабдир.

Батафсил

Ҳозирги кунда одат бўлган баъзи бидъатлар

Савол: Ҳозирги кунда ишланаётган бидъатлар қайсилар?

Жавоб: Ибодатларга бир нарса илова қилиш бидъатдир, катта гуноҳ бўлади. Динимиз нуқсон эмас. Астағфируллоҳ, Аллоҳу таоло ёки Жаноби Пайғамбаримиз динда бир нарсани кам қилиб қолдирган-у, ундан ҳам яхшироғини биз қила оламизми? Ибодатга бидъат аралаштириш Аллоҳу таолонинг динида нуқсонлик топиш, қўйган ҳукмларини ёқтирмаслик, динни ўзгартириш бўлади.

Масалан, шом намозининг фарзини 3 ракат ўрнига кўпроқ ибодат қилиш учун 4 ракат ўқиш бидъатдир. Ундай намоз 3 ракатнинг ўрнига ҳам ўтмайди, намози умуман қабул бўлмайди.

Батафсил

Унутилган суннат ва фарзлар

Савол: Ҳозирги пайтда унут бўлиб бораётган суннат амаллар ва аҳамият берилмай қўйган фарз амаллар қайсилар?

Жавоб: Суннатлар икки хил бўлади:

1) Суннати ҳудо (муаккад суннатлар).

2) Завоид суннатлар (одатга боғлиқ бўлган суннатлар).

Унутилган бир суннатни қайта тиклаш жуда қийматли ва қадрли амал. Бир ҳадиси шарифда: “Унутилган бир суннатимни қайта тиклаганга юз шаҳид савоби бор” деб марҳамат қилинди. (Ҳаким)

Батафсил

Закот қайси моллардан берилади?

Савол: Қайси молдан закот берилади?

Жавоб: Закотнинг қайси моллардан берилишини кўплаган мусулмонлар билишмайди. Закот сифатида бериладиган молларнинг ўрнига уларнинг қийматларини ҳам бериш жоиздир. Қиймат дейилганда фақат олтин ва кумуш тушунилади, бошқа мол, пул, акция, вексел ва чек тушунилмайди. Чунки нарсанинг баҳоси олтин ва кумуш билан билинади. (Кашфи-румуз-и гурар)

Майда (мис) пулларнинг қиймати нисобга етгач, закот сифатида бу майда пул қийматининг қирқдан бирини кумуш қилиб бериш керак. (М.Саода)

Батафсил

Закот қачон берилади?

Савол: Закот қачон берилади?

Жавоб: Закот фарз бўлганидан кейин берилади. Нисоб даражасига етган бой бўлган санасини қамарий ойга кўра бир ерга ёзиб қўяди. Масалан, 3 Ражабда бой бўлган бўлса, бир йилдан сўнг 3 Ражабда яна нисоб миқдори қадар пули ва моли бўлса, закотини беради. Рамазон ойини кутмайди. Куни келмасдан туриб, закот беришнинг ҳам ҳеч зарари йўқ, жуда яхши бўлади. Ҳатто келажак бир неча йилнинг закотини аввалдан бериш ҳам жоиз. Закотини нотўғри ҳисоблаб, бир олтин бериши керак бўлса-ю, икки олтин бериб юборса, келаси йил берадиган закотдан бир олтинни айириб ташлаши мумкин.

Закотни шошилмасдан бир йил ичида бериш керак деган олимлар бўлса ҳам, ҳамон бериш вожибдир. Узрсиз кечиктириш макруҳ бўлади. Шофий ва Моликийда закот фарз бўлиши билан бериш фарздир. Ҳадиси шарифда “Закот беришда шошилинг” деб марҳамат қилинди. (Ибн Можа)

Батафсил

Закот нисоби нима?

Савол: Закот нисоби нима? У қандай ҳисобланади?

Жавоб: Моддалар ҳолида ёзамиз: 1. Закот нисоби 20 мисқол, яъни 96 гр олтин ёки бу қийматдаги пул ва тижорат ашёларидир. Закот нисоби миқдорида моли бўлганга бой дейилади. Динимизга кўра эр ва аёлининг моллари бўлакдир. Бир-бирига қўшилмайди. Қайси бири бой бўлса, закотни шу беради.

2. Оладиган пуллари ҳам нисоб миқдорига қўшилади. Оладиган пулларини тўплаб бўлганидан кейин закотлари берилади. Олмасдан туриб ҳам бериш мумкин. Қарзлар мавжуд пул молдан чиқарилади. Қолганининг закоти берилади. 10 йилдан кейин олинадиган пул закот нисобига қўшилади. 10 йил кейин ўталадиган қарз закотдан туширилади.

Батафсил