Одатлар динда далил бўладими?

Савол: “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” деган қоидага биноан одатлар динда далил бўла оладими?

Жавоб: Одатлар Далили шарий бўлолмайди. Дин одатларга тобе бўлмайди. Одатлар, модалар исломиятга мос бўлиши керак. Бир ишнинг исломиятга мос бўлишини таъминлаш учун бу ишга алоқадор турли қавллар айтилган бўлса, булардан замонга ва шахсга мос бўлган қавл танланади. “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” дегани мана шу. (Бариқа) 

Савол: Урф-одатга тегишли суннатлар қайсилар? Одатга алоқадор суннатларни қилиш мустаҳаб бўлса, чап қўлни ишлатиш, яъни мустаҳабнинг тарки макруҳ эмасми?

Жавоб: Макруҳ эмас. Муборак, шарафли ва тоза ишларни қилаётганда ўнгдан бошлаш мустаҳабдир.

Батафсил

Ҳозирги кунда одат бўлган баъзи бидъатлар

Савол: Ҳозирги кунда ишланаётган бидъатлар қайсилар?

Жавоб: Ибодатларга бир нарса илова қилиш бидъатдир, катта гуноҳ бўлади. Динимиз нуқсон эмас. Астағфируллоҳ, Аллоҳу таоло ёки Жаноби Пайғамбаримиз динда бир нарсани кам қилиб қолдирган-у, ундан ҳам яхшироғини биз қила оламизми? Ибодатга бидъат аралаштириш Аллоҳу таолонинг динида нуқсонлик топиш, қўйган ҳукмларини ёқтирмаслик, динни ўзгартириш бўлади.

Масалан, шом намозининг фарзини 3 ракат ўрнига кўпроқ ибодат қилиш учун 4 ракат ўқиш бидъатдир. Ундай намоз 3 ракатнинг ўрнига ҳам ўтмайди, намози умуман қабул бўлмайди.

Батафсил

Унутилган суннат ва фарзлар

Савол: Ҳозирги пайтда унут бўлиб бораётган суннат амаллар ва аҳамият берилмай қўйган фарз амаллар қайсилар?

Жавоб: Суннатлар икки хил бўлади:

1) Суннати ҳудо (муаккад суннатлар).

2) Завоид суннатлар (одатга боғлиқ бўлган суннатлар).

Унутилган бир суннатни қайта тиклаш жуда қийматли ва қадрли амал. Бир ҳадиси шарифда: “Унутилган бир суннатимни қайта тиклаганга юз шаҳид савоби бор” деб марҳамат қилинди. (Ҳаким)

Батафсил

Рўзани бузадиган нарсалар

Савол: Рамазон рўзасини бузадиган нарсалар қайсилар?

Жавоб: Рамазон рўзасини бузадиган ва фақат қазосини лозим қиладиган нарсалар қуйидагилардир:

1) Қор ёки ёмғирнинг томоққа кетиб қолиши.

2) Астма спрейини қўллаш.

3) Мажбурлаб буздириш.

Батафсил

Хасталарнинг рўза тутиши

Савол: Рўза тутишга мажоли етмайдиган даражада қари ёки касал одамлар рўза тутолмаса нима қилади?

Жавоб: Жуда ҳам кексайиб, Рамазон рўзасини ва қазо рўзаларни тутишдан ожиз бўлганлар билан соғайишидан умид узилган хасталар рўза тутмайди. Агар фақир бўлишмаса, рўза ўрнига фидя беришади. Бир ҳадиси шарифда: “Рўза тута олмайдиган даражада кекса бўлган ва тузалишидан умид узилган хаста фидя беради”,- деб марҳамат қилинган. (Насоий)

Батафсил

Рўза тутмасликни мубоҳ қиладиган узрлар

Савол: Рўза тутмасликни мубоҳ қиладиган узрлар қайсилар?

Жавоб: Рўза тутмасликни мубоҳ қиладиган узрлар қуйидагилар:

1) Хасталик. Касал бўлган ёки рўза тутса, касаллиги кучайиб кетадиган кимса рўза тутмайди ёки тутса ҳам бузиши мумкин. Касал боқувчи иши асносида қийналадиган бўлса, рўза тутмаслиги мумкин.

Батафсил