Тўғри йўлда бўлишнинг шартлари

Савол: Ҳозир турли жамоатлар бир неча масалада бир-бирларига зид қарашларга эга. Бирининг ҳалол деганига бошқаси ҳаром дейди. Бирининг суннат деганига иккинчиси бидъат дейди. Қайси жамоанинг айтганлари тўғри?

Жавоб: Ҳадиси шарифларда аҳли суннат вал жамоат эътиқодида бўлиш ва солиҳларни севиб улар билан бирга бўлишга ҳаракат қилиш, улардан ажралмаслик амр этилади. Тўғри йўлда бўлишнинг ўз шартлари бор. Буларнинг баъзиларини айтиб ўтайлик:

1) Ягона ҳақ дин исломиятдир.

Батафсил

Тўғридек кўринадиган хатоликлар

Савол: “Пайғамбар худо эмас-ку, у ҳам инсон” ёки “Олимлар пайғамбар эмас, улар ҳам инсон. Масалан, имоми Аъзам ҳам хато қилади” дейиш тўғрими?

Жавоб: Ёмонлаш мақсадида айтилган бундай сўзлар ҳарқанча тўғри бўлса ҳам, нотўғридир. Мана шундай замирида ҳақорат яширинган бемаъни одамларнинг гапларидан бирнеча мисоллар келтириб ўтамиз. Гумроҳлар:

 1) “Пайғамбар Аллоҳнинг ҳалол қилганини ҳаром қила олмайди” дейишади. Бу гаплари билан гўёки икки жаҳон сарвари бўлмиш Пайғамбаримиз шундай ишларни қилаётгандек тасаввур уйғотишга уринишади.

Батафсил

Кимларга мазҳабсиз деб айтилади

Савол: Диний китоблар ёзиб, динга хизмат қилаётган инсонларга маълум бир мазҳабга тобе бўлмади,- деган сабаб билан "мазҳабсиз" деб ҳақорат ва туҳматлар қилиш инсофданми?

Жавоб: “Мазҳабсиз” таъбири - диний таъбирдир. Ҳақорат билан ҳеч қандай алоқаси йўқ. Дини бўлмаганга динсиз, ақли бўлмаганга ақлсиз, пули бўлмаганга пулсиз, мазҳаби бўлмаганга мазҳабсиз дейилади. Бу табиий  нарса. Масалан, Афғоний, Абдуҳ ва Қарзовий деган шахсларнинг ўзлари: "бизнинг мазҳабимиз йўқ",- деб ҳамиша баралла жар солишган. Уларни ўзлари фахрланиб айтиб юрган сифатлари билан таърифлаш, яъни мазҳабсиз деб айтиш ҳақорат ёки туҳмат бўлмайди. Аксинча ҳақиқатни очиқча айтиш бўлади.

Батафсил

Сен қўлингдан келганини қилдинг

Ўзини ичкиликдан қутқара олмаган бир мусулмон хизматчисига тўрт дирҳам бериб, ичкилик келтиришини сўрайди. Хизматчи кетаётиб Мансур бин Аммор деган кимсанинг бир фақирга ёрдам бериш учун пул йиғаётганини кўради. Мансур “Бир фақирга тўрт дирҳам берганга тўрт дуо қиламан” дерди. Хизматчи унга тўрт дирҳамни беради. Мансур айтадики:

- Нима деб дуо қилишимни истайсан?

- Хизматчиликдан озод бўлишни истайман.

- Иккинчи истагингни айт.

- Бу берган тўрт дирҳам меники эмасди. Буни мендан сўрайдилар. Тўрт дирҳам пулим бўлишини истайман.

- Учинчи истагинг нима?

- Хўжайиним тавба қилиб, ичкиликни ташлашини истайман.

- Тўртинчи истагинг нима?

- Аллоҳу таолонинг мени, хўжайинимни, сени ва қавмимизни авф этишини истайман.

Мансур бин Аммор ҳамма айтганлари учун керакли дуоларни қилади. Хизматчи уйига боргач, хўжайини нимага кеч қолганининг сабабини сўрайди. Хизматчи бўлиб ўтган воқеани айтиб беради. Хўжайини сўрайди:

- Сен нималарни истадинг?

- Хизматчиликдан, қулликдан қутулишни истадим.

- Яхши, сени озод этдим. Бошқа нима истадинг?

- Тўрт дирҳам сўрадим.

- Мана тўрт дирҳам. Яна нима истадинг?

- Тавба этиб, ичкиликни ташлашингизни сўрадим.

- Тавба қилдим. Яна нима?

- Аллоҳу таолонинг барчамизни авф этишини сўрадим.

Хўжайини жим қолади ва “Буниси энди менинг қўлимда эмас” дейди. Шу кеча тушида “Сен қўлингдан келганини қиласану, биз қўлимизда бўлганини қилмаймизми? Сени ҳам, хизматчини ҳам, Мансурни ҳам ва шу ерда бўлган барчани авфу мағфират қилдик” деган овозни эшитади.

Батафсил

Соҳибини ким билмайди

Ислом олимларининг буюкларидан Абдуллоҳ бин Муборак бир неча қўй боқиб юрган болани кўрди. Унга ачинди. “Бечора бола! Кичиклигидан қўй боқяпти. Улғайгач, Аллоҳу таолонинг ибодат ва маърифатига қандай қовушади” деб ўйлади. “Бориб, болага Аллоҳу таолони таниши учун бир масала ўргатайин” деб унинг ёнига келди. Уларнинг орасида шундай суҳбат бўлиб ўтди:

- Ўғлим, Аллоҳу таолони биласанми?

- Қул ўз соҳибини қанақасига билмаслиги мумкин...

- Аллоҳу таолони қандай танидинг?

- Мана шу қўйлар ёрдамида танидим.

- Бу қўйлар билан Уни қандай танидинг?

- Бу бир неча қўй чўпонсиз ҳеч нарса қилолмайди. Уларни ҳимоя қиладиган биттаси керак. У уларга сув ва ўт берсин, бўри ва бошқа хавфлардан сақласин. Шундан тушундимки, бу оламдаги ҳамма нарса инсонлар, жин, ҳайвонлар, жониворлар, қанотли қушлар Яратувчисиз бўла олмайдилар. Мана шундай қилиб, қўйлар орқали танидим.

- Аллоҳу таолони қандай деб биласан?

- Ҳеч нарсага ўхшатмасдан биламан.

- Бундай эканлигини қаердан билдинг?

- Яна шу қўйлардан.

- Қанақасига?

- Мен чўпонман. Уларнинг ҳимоячисиман. Улар менинг ҳимоям ва тасарруфимдалар. Улар менинг нима ўйлаётганимни ва нима қилишимни билмайдилар. Уларга диққат билан қарадим. На улар менга ўхшайди, на мен уларга ўхшайман. Демак, чўпон қўйларига ўхшамаса, Аллоҳу таоло ҳам ўзи яратган қулларига ўхшамаслиги билдим. “Унга ўхшаган ҳеч нарса йўқ, у ҳамма нарсани эшитади ва кўради.”

- Яхши нарсаларни айтдинг. Бирор илм ўрганганмисан?

- Мен бу саҳроларда қанақасига илм ўрганаман?

- Яна бундан бошқа нималарни биласан?

- Уч илм биламан. Кўнгил илми, тил илми ва бадан илми.

- Булар нима?

- Кўнгил илми шуки, менга қалб берди. Уни Ўзини таниш ва севиш жойи қилди. Бу қалб билан Уни танийман. Унинг севганларига кўнглимда ер бераман. Севмаганларига жой бермайман ва улардан узоқ бўламан.

Тил илми шуки, менга тил берди. Тилни зикр этиш, Унинг исмини сўзлаш жойи қилди. Бу билан Уни хотирлаб, исмини сўзлашни, У ҳақида бўлмаган сўзлардан сақлашни, бундай гаплардан узоқ бўлишни истади.

Бадан илми шуки, менга бадан берди. Бу билан Унга хизмат этадиган барча нарсани қиламан. Хизмат бўлмаган нарсани эса баданимдан узоқлаштираман.

- Мошаллоҳ, ўғлим. Менга айтадиган гапинг борми?

- Эй жаноб! Олим эканлигинг юзингдан билиниб турибди. Агар илмни Аллоҳ розилиги учун ўрганган бўлсанг, инсонлардан исташни йиғиштир. Йўқ, дунё учун ўрганган бўлсанг, Жаннат орзу ва истагини қалбингдан чиқар.

Батафсил

Эрталабгача намоз ўқи, хотирлайсан

Бир киши пулини сақлайдиган жойини унутиб қўйди. Қанчалик ўйламасин, бир неча кун ҳамма жойни қидиришига қарамай яширган жойини тополмади. Менинг бу дардимга бир чора топадиган бўлса, шу топади деб, тўғри имом Аъзамнинг ҳузурига борди.

Имом Аъзам айтдики: “Бу сенинг масаланг фиқҳга алоқадор эмас. Аммо сенга бир маслаҳат бераман. Сен бориб бугун тонггача намоз ўқи, умид қиламанки, пулни яширган жойингни эслайсан.”

Бу киши эрталабгача намоз ўқишга қарор қилиб, таҳорат олди. Намоз ўқишни бошлади. Кечанинг ярми бўлмасдан пулни қаерга қўйганини эслади. Намозни тўхтатиб, пулни қўйган жойидан олиб, ётди.

Тонг отгач имом Аъзамга “Аллоҳ сендан рози бўлсин, бу дардимга чора топдинг. Кечанинг ярмида пулни қўйган жойимни эсладим” деганида ҳазрати Имом “Кошкийди тонгга қадар ибодат билан машғул бўлсайдинг. Чунки шайтон тонггача ибодат этишингга чидай олмаганлиги учун кечанинг ярмидаёқ сенинг эсингга туширди. Тонггача шукр намозини ўқиганингда жуда яхши бўларди. Сен пулни топишинг билан намозни тўхтатдинг” деди.

Батафсил