Одатлар динда далил бўладими?

Савол: “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” деган қоидага биноан одатлар динда далил бўла оладими?

Жавоб: Одатлар Далили шарий бўлолмайди. Дин одатларга тобе бўлмайди. Одатлар, модалар исломиятга мос бўлиши керак. Бир ишнинг исломиятга мос бўлишини таъминлаш учун бу ишга алоқадор турли қавллар айтилган бўлса, булардан замонга ва шахсга мос бўлган қавл танланади. “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” дегани мана шу. (Бариқа) 

Савол: Урф-одатга тегишли суннатлар қайсилар? Одатга алоқадор суннатларни қилиш мустаҳаб бўлса, чап қўлни ишлатиш, яъни мустаҳабнинг тарки макруҳ эмасми?

Жавоб: Макруҳ эмас. Муборак, шарафли ва тоза ишларни қилаётганда ўнгдан бошлаш мустаҳабдир.

Батафсил

Ҳозирги кунда одат бўлган баъзи бидъатлар

Савол: Ҳозирги кунда ишланаётган бидъатлар қайсилар?

Жавоб: Ибодатларга бир нарса илова қилиш бидъатдир, катта гуноҳ бўлади. Динимиз нуқсон эмас. Астағфируллоҳ, Аллоҳу таоло ёки Жаноби Пайғамбаримиз динда бир нарсани кам қилиб қолдирган-у, ундан ҳам яхшироғини биз қила оламизми? Ибодатга бидъат аралаштириш Аллоҳу таолонинг динида нуқсонлик топиш, қўйган ҳукмларини ёқтирмаслик, динни ўзгартириш бўлади.

Масалан, шом намозининг фарзини 3 ракат ўрнига кўпроқ ибодат қилиш учун 4 ракат ўқиш бидъатдир. Ундай намоз 3 ракатнинг ўрнига ҳам ўтмайди, намози умуман қабул бўлмайди.

Батафсил

Унутилган суннат ва фарзлар

Савол: Ҳозирги пайтда унут бўлиб бораётган суннат амаллар ва аҳамият берилмай қўйган фарз амаллар қайсилар?

Жавоб: Суннатлар икки хил бўлади:

1) Суннати ҳудо (муаккад суннатлар).

2) Завоид суннатлар (одатга боғлиқ бўлган суннатлар).

Унутилган бир суннатни қайта тиклаш жуда қийматли ва қадрли амал. Бир ҳадиси шарифда: “Унутилган бир суннатимни қайта тиклаганга юз шаҳид савоби бор” деб марҳамат қилинди. (Ҳаким)

Батафсил

Гуноҳ хасталигининг дориси

Боязид Бистомий ҳазратлари бир куни руҳий хастахона ёнидан ўтиб кетаётганида биттасининг тўқмоқ билан бир нарсаларни ўраётганини кўриб, ундан сўради:

- Нима қиляпсан?

- Телбаларга дори қиляпман.

- Менинг касалимга ҳам бир дори тавсия этасанми?

- Қандай касаллик?

- Гуноҳ ишлаш.

- Мен гуноҳ касаллигини тушунмайман... Мен телбаларга дори қиламан.

Шунда бу гапларни эшитиб турган бир телба Боязид Бистомий ҳазратларига деди:

- Сенинг касаллигинг давосини мен айтаман. Тавба ҳиди билан истиғфор баргини аралаштир. Қалб ҳовончасида тавҳид тўқмоғи билан майдала. Инсоф элагидан ўтказ. Кўз ёши билан суюлтир. Ишқ тандирида пишир... Тонг ва шомда кўп-кўп е... Шунда сенинг касалингдан асар ҳам қолмайди.

Бистомий ҳазратлари “Эҳ, олчоқ дунё! Демак сени ҳам телба деб бу ерга олиб келибдилар” деб у ердан кетди.

Батафсил

Ҳақиқий олимларнинг ҳоли

Султон Аҳмад Хон бир куни ўзига мос бўлган бир ҳадяни шайх Азиз Маҳмуд Худойи ҳазратларига юборди. Аммо шайх ҳазратлари қабул қилмади. Албатта бу қабцл қилмаслик султонга қаршилик кўрсатиш маъносига келмасди. Буюклардан кўпчилиги принципиаллик қилиб ҳадя қабул этмасдилар.

Султон Аҳмад шайхнинг қабул этмаган ҳадясини яна шу даврнинг маънавият улуғларидан Абдулмажид Сивосийга юборди. У қабул этди. Унга султони худди шу ҳадяни Азиз Маҳмуд Худойи ҳазратларига юборганини, аммо у қабул этмаганини айтдилар. Сивосий ҳазратлари буюкларга хос йўл тутди:

“Шайх Худойи бир қарға эмаски, ўлаксани қабул этадиган” деди.

Азиз Маҳмуд Худойига ҳам “Сиз қабул этмаган ҳадяни шайх Сивосий қабул этди” дедилар. Унинг жавоби шундай бўлди: “Унинг учун ҳеч бир зарари йўқ. Чунки у шундай катта уммон, катта денгизки, бир парча лойнинг ўзини ифлослантирмаслигини билади.”

Батафсил

Бисмиллоҳга ҳурмат

Бишр Ҳофий ҳазратларининг тавбаси шундай бўлган:

Ёшлигида ичкиликка мубтало бўлганди. Бир куни йўлда сархуш ҳолида кетаётиб, устига “Бисмиллоҳ” деб ёзилган қоғозни кўриб қолди. Бунга қаттиқ юраги сирқираб, қоғозни ердан олиб ўпди. Лойларини артиб, тозалагандан кейин гўзал ҳидлар суриб, уйида адеворга илиб қўяди.

Кечаси олим бир зот туш кўради. Тушида “Бор, Бишрга айт. У бизнинг исмимизни тозалади. Биз унинг қалбини тозалаймиз. У бизнинг исмимизни улуғлаб, юқорига осди. Биз ҳам унинг исмини улуғлаб, буюк қулларим орасига қўшамиз. У бизнинг исмимизга гўзал ҳидлар сурди, биз ҳам унинг шахсини қиёматгача мусулмонлар учун гўзал ҳидлар сочадиган юлдуз қилдик” дейилди. Бу туш уч марта такрорланди.

Туш кўрган зот тонг отгач, Бишр Ҳофийни излаб майхонадан топди. Бишр келган зотга дедики:

Батафсил