1. Имомнинг ва ёлғиз намозхоннинг ҳар ракъатда Фотиҳани сурасини бир дафъа ўқиши – вожибдир.
2. Фотиҳадан кейин бир сура ёки камида уч қисқа оят ўқиш.
3. Фарз намозларининг илк икки ракъатида ва бошқа бутун намозларнинг ҳар ракъатида Фотиҳадан кейин бир Замми сура ўқиш вожиб.
1. Таҳрима такбири ва Қунут такбирида эркаклар қўлларини қулоққа, аёллар эса кўкракка кўтариши суннатдир.
2. Такбирда кафтни қиблага қаратиб туриш.
3. Такбирдан кейин қўл боғлаш.
1. Қиёмда, сажда ўрнига қараб туриш.
2. Рукуъда оёқ учларига қараб туриш.
3. Саждада бурун қўйилган жойга қараб туриш.
Савол: Мен жуда тез аччиқланаман. Катта-кичиклигига қарамай, қўпол гапириб юбораман. Аччиғимни боса олишим учун нима қилишим керак?
Жавоб: Аччиғини босиш учун диннинг амрларига бўйсуниш керак, бунинг гуноҳ эканлигини билиш лозим. Инсон билиб туриб қизишиб, ғазабланмайди. Ғазабланса ҳам, аччиғини боса олади. Чунки динимиз ғазабланмасликни эмас, жаҳлини боса олишни амр этмоқда. Ҳар бир инсон аччиқланиши мумкин, фақат қизишиб, дин чегараларидан ташқарига чиқмаслиги, зарарли иш қилмаслиги керак.
Ғазабланган вақтда аузу бисмиллоҳ билан икки қул аузуни ўқиш керак. Жаҳл чиққанда ақл кетади. Исломият белгилаган чегарадан чиқиб кетади. Қуйида бунга боғлиқ бир неча ҳадиси шарифлар келтирилган:
“Ғазабланган кимса истаганини қилишга кучи етгани ҳолда юмшоқ муомалада бўлса, Аллоҳу таоло унинг қалбини ҳаловат ва имон билан тўлдиради.” (Ибни Абуд Дунё)
“Жаҳл шайтоннинг васвасасидан ҳосил бўлади. Шайтон эса оловдан яратилган. Олов сув билан ўчирилади. Шу сабабли ғазабланганингизда таҳорат олинг.” (Абу Довуд)
“Ғазабланган кимса оёқда турган бўлса, ўтирсин. Шунда ҳам жаҳли босилмаса, ётсин.” (Абу Довуд)
Оёқда тик турган кишининг интиқом олиши осон. Ўтирганда эса имконияти камаяди. Ётганда ундан ҳам камаяди. Жаҳлланиш кибрдан туғилади. Ётиш кибрнинг камайишига сабаб бўлади. Жаҳлланганда “Аллоҳуммағфирли занби ва азҳиб ғайза калби ва ажирни минашшайтон” дуосини ўқиш ҳадиси шарифда билдирилган. (Ибни Синний)
Маъноси: Ё Рабби, гуноҳимни авф эт. мени қалбимдаги ғазабдан ва шайтоннинг васвасасидан қутқар.
Савол: Қўл соатларнинг ойналари чизилиб кетмаслиги учун сапфирдан, корпусларини эса чидамли бўлиши учун титандан ясашади. Бу иккаласи ҳам олтиндек қимматбаҳо. Бу соатларни қўлланиш ҳаром эмасми?
Жавоб: Бунинг ҳеч зарари йўқ. Платина ҳам қимматбаҳо металдир. Олтиннинг ҳаром бўлиши қимматбаҳо бўлганлиги сабабли эмас. Кумуш арзон бўлишига қарамай кумуш қошиқ, кумуш пичоқ ҳам жоиз эмас. Темир эса жуда арзон, аммо темирдан узук жоиз эмас. Бир нарсанинг ҳалол ёки ҳаром эканлиги динимизнинг амри билан билинади. Ўзимизча қиёслаб, у нарса ҳаром бўлса, бунда ҳам шу хоссалар бор, демак бу ҳам ҳаром дейишимиз асло жоиз эмас.
Савол: Динимизда бойлик тўплаш учун кўпроқ ишлаш жоизми?
Жавоб: Ҳар бир мусулмонга ўзининг, бола-чақасининг нафақасига ва қарзларини узишга етадиган миқдорда пул топиб келиш учун меҳнат қилиши фарз. Шундай ният билан ишлаган кимса қарзини тўлай олмасдан вафот этиб кетса ҳам, азоб чекмайди. Ҳадиси шарифда: “Ҳар бир эркакнинг меҳнат қилиб, нафақасига етарли даражада пул топиши фарздир” деб марҳамат қилинган. Нафақасидан ортиғи учун ҳам ишлаб пул топиш жоиз. Бола-чақасининг бир йиллик нафақасига етадигандек ишлаб пул топиш мубоҳ. Мусулмонларга ёрдам бериш учун, динга хизмат қилиш учун ундан ҳам кўпроқ ишлаб пул топиш эса, мустаҳаб, яхши бўлади. Ҳадиси шарифда: “Инсонларнинг энг яхшиси ўзгаларга фойдали бўлганидир” деб марҳамат қилинди. (Дора Қутний, Худоий)
Оиласининг нафақасига етадиган даражада пул топиш учун ишлаш фарз. Ўзга эҳтиёжларини ҳам таъминлай оладиган даражада пул топиш учун кўпроқ ишлаш суннат. Кўз-кўз қилиш ва мақтаниш учун эҳтиёжидан ортиқ пул топиш таҳриман макруҳ ёки ҳаром бўлади. Бой бўлиш учун меҳнат қилиш гуноҳ эмас. Лекин бойликка кўнгил кўйиш, дунё муҳаббати гуноҳ бўлади. Зийнатга кирадиган нарсаларни ишлаб топиш мубоҳ. Эҳтиёж ва зийнат ашёсини исломиятга мос ҳолда қозониш ибодат бўлади.
Узлатга чекиниб, доим ибодатда бўлиб, уйланиш, саёҳат қилишдек мубоҳ ишларни ва ҳалолдан пул топишни тарк қилиш таҳриман макруҳдир. (Татархония)
Айниқса ўзини муҳтож аҳволга тушириш асло жоиз эмас. Бир ҳадиси шарифда: “Ишламасдан ўзини садақа сўрайдиган ҳолатга туширган одам 70 нарсага муҳтож бўлади” деб буюрилган. (Термизий)
Шундай экан, динимиз буюргандек ҳалол йўлда меҳнат қилиб, пул топиш керак. Ҳаракат қилиш ризқни орттирмайди, лекин шу орқали сабабларга мурожаат қилинган бўлади. Сабабларга ёпишиш эса суннатдир.
Савол: Кўплаган дуоларни қирқ кун ўқиш кераклигини айтадилар. Қирқ куннинг аҳамиятли томони борми?
Жавоб: Қирқ рақами кўп бажариш билдирилган ишларда энг оз қилиниши лозим бўлган миқдордир. Бир киши бир дуони кўп ўқимоқчи бўлса, камида қирқ марта ўқиши лозим. Тирноқ олишни, қўлтиқ ва қўпол аврат атрофидаги тукларни тозалашни қирқ кундан кечиктириш гуноҳ бўлади. Солиҳ қариндошини ҳам қирқ кундан ошмасдан зиёрат қилиб туриш керак. (С.Абадия)
Қирқ кун бомдод намозининг суннати ва фарзи орасида қирқ бир марта Фотиҳа ўқилади. Бисмиллоҳнинг охиридаги “Мим” ҳарфини Фотиҳадаги “Лом” ҳарфи билан қўшиб ўқиса, қилинган дуо қабул бўлади. Сувга уфланиб хастага ёки сеҳр-жоду қилинган одамга ичирилса, шифо топади ва сеҳр-жодудан қутулади. (Тафсир-и Азизий)
Қирқ рақами билан боғлиқ бўлган ҳадиси шарифлардан баъзиларини қуйида келтириб ўтамиз:
“Ҳар кеча қирқ оят ўқиган кимса ғофиллардан бўлиб ёзилмайди.” (Байҳақий)
“Қирқ киши бир жамоатдир. Улар бир майитга дуо қилсалар, Аллоҳу таоло бу майитни авф этади.” (Бухорий)
“Ширкдан узоқ бўлган қирқ мўмин бир мусулмоннинг жанозасини ўқисалар, Аллоҳу таоло, муҳаққақ, бу мўминларнинг дуоларини қабул этиб, майитни авф этади.” (Муслим, Абу Довуд)
“Қирқ кун ичида илм суҳбатида бўлмаган кимсанинг қалби қораяди. Катта гуноҳ бўлган ишларни қилишни бошлайди. Чунки илм қалбга ҳаёт беради. Илмсиз ибодат бўлмайди. Илмсиз ибодатнинг фойдаси бўлмайди!” (Ҳазанат-ур ривоят, М.Раббоний)
“Қирқ кун ихлос билан исломиятга эргашган кимсанинг қалбини Аллоҳу таоло ҳикматга тўлдиради.” (Абу Нуайм)
“Қирқ кун ҳалол луқма еган кимсанинг қалбини Аллоҳу таоло нур билан тўлдиради. Қалбига ҳикматни дарёдек оқизади. Дунё севгисини қалбидан чиқаради.” (Абу Нуайм)
“Фол очтирган киши фолчига ишонмаса ҳам, қирқ кун намози қабул бўлмайди.” (Муслим)
“Ҳақдан ботилни ёки ҳидоятдан далолатни ажратиш учун илмдан бир мавзу ўрганиш нияти билан уйидан чиққан кимса, бир обид кишининг қирқ йиллик ибодати каби ажр олади.” (Дайламий)
“Тўрт тарафидаги қирқ уй қўшни ҳисобланади.” (И.Ҳиббан)
“Аллоҳу таоло розилиги учун ҳалол ва ҳаромни англатадиган қирқ ҳадисни умматимга билдирган киши охиратда олим сифатида қайта тирилади.” (Абу Нуайм) (Олимлар шу сабабли “Қирқ ҳадис” номи билан ҳадис китоблари ёзганлар.)
“Бир кўрни қўлидан тутиб, қирқ қадам олиб юрган кишига Жаннат вожиб бўлади.” (Табароний)
“Бир хаста қирқ марта “Ла илоҳа илла анта субҳонака инни кунту миназзолимин” дуосини ўқиса, шаҳид бўлиб вафот этади. Агар шифо топса, гуноҳлари кечирилади.” (Нажот-ул мусалли)
“Қирқ ёшдан ошган кимсанинг хайрли ишлари (савоблари) ёмон ишларидан (гуноҳларидан) кўп бўлмаса, Жаҳаннамга тайёрланаверсин.” (И.Ғазолий)
“Қирқ ёшга кирган ҳолда гуноҳларига тавба этмаган кимсанинг юзини шайтон силаб “Бу ортиқ қутулолмайди” дейди.” (И.Ғазолий)
Имон билан вафот этиш учун қуйидаги дуони кунда қирқ марта ўқиш керак:
“Ё хаййу ё қаййум ё залжалоли вал икром ё ла илоҳа илла анта.”
