Ғайримуслимларнинг овқатларини ейиш

Савол: Христиан аёллар пиширган овқатларидан бизга ҳам келтирадилар. Биз бу овқатлардан еймиз. Баъзи кишилар ғайримуслимларнинг нопок эканликларини, улар берган ҳадяларни олиш жоиз эмаслигини айтишмоқда. Бу тўғрими?

Жавоб: Ғайримуслимларнинг овқатларини ейиш, берган ҳадяларини олиб ишлатишнинг ҳеч зарари йўқ. Ислом олимларининг энг улуғларидан бўлган имоми Раббоний ҳазратлари айтадики: “Тавба сураси 28-ояти каримасида “Мушриклар албатта нопок кимсалардир” деб буюрилган.

Батафсил

Шубҳали таомларни ейиш

Савол: Таркибида чўчқа ёғи ёки спирт бўлиши гумони бўлган егуликларни ва қандай сўйилгани номаълум бўлган мол гўштларни ейишдан сақланиш тақво эмасми?

Жавоб: Тақво бўлмайди. Аксинча васваса қилган бўлиб, гуноҳ бўлади. Ҳазрати Умарнинг “Бизлар ҳаромга тушиб қолмайлик деган андиша билан ҳалолларнинг ўндан тўққизидан йироқ турардик” сўзи бу хусусларнинг ташқарисидаги ҳаромлар ҳақида айтилган.

Имоми Ғазолий ҳазратлари айтадики: Ҳаром бўлиш шубҳаси бор нарсалардан ҳам сақланиш керак, чунки ҳадиси шарифда “Шубҳалилардан сақланган киши динини, шарафини муҳофаза қилган бўлади. Шубҳали нарсаларга ўралашган киши ҳаромга тушиб қолиши мумкин” деб марҳамат қилинган.

Батафсил

Ёввойи меваларни ейиш мумкинми?

Савол: Баъзилар "Тоғдаги мевалар ҳайвонларнинг ризқи бўлгани учун бизнинг ейишимиз жоиз эмас" дейишади. Шу сабабдан дўлана, наъматак, қизил, қўзиқорин ейиш гуноҳми? Бундан ташқари, йиртқич ҳайвонларнинг ризқи бўлган ёввойи ҳайвонларни овлаб ейиш жоизми?

Жавоб: Барчаси жоиздир. Ояти карима ва ҳадиси шарифларда буларнинг ҳалол эканлиги очиқча билдирилган. Қуръони каримда маолан буюриладики: “Аллоҳнинг қуллари учун яратган (ердан чиқарган) зийнат ва тоза ризқларни ким ҳаром қила олади?” (Аъроф, 32)

“Ерда бўлган барча нарсани сизнинг эҳтиёжингиз учун яратдим.” (Бақара, 29)

“Бариқа” китобидаги ҳадиси шарифда Аллоҳу таоло “Эй Одам ўғиллари, сизларни ўзим учун яратдим. Жонли-жонсиз барча нарсаларни эса, сизлар учун яратдим”- деб марҳамат қилган.

Демак, ёввойи мевалар ҳам, ёввойи ҳайвонлар ҳам инсон учун яратилган.

Ҳеч ким Қуръони каримда ҳам айтилганидек Аллоҳу таолонинг ҳалол қилганини ҳаром қила олмайди. Кичик балиқ катта балиқларнинг насибаси бўлиши мумкин. Бир кийик ҳам арслоннинг, қуён эса бир жониворнинг насибаси бўлиши мумкин. Лекин булар инсонларнинг ҳам ризқи бўлиши мумкин. Тоғда ўсган меваларни, ўтларни ва ҳайвонларни ейишни тақиқлаш динимизга зиддир. Шунинг учун нақлни асос қилиб олмаган, ўз фикрига кўра ёзилган китобларни ўқиш дуруст эмас. Агар фалончи олимнинг китобида шундай дейилган деб нақлни асос қилиб олмаса, бундай китоб қийматсиздир.

Батафсил

Хом гўшт ва хом сабзавот ейиш

Савол: Хом гўшт ва хом сабзавотларни ейиш ҳаромми?

Жавоб: Вужудга зарар берадиган барча нарса ҳаромдир. Табиатда кўплаган зарарли сабзалар бор. Мева-сабзавот турига кирадиган маҳсулотлардан заҳарли бўлганларини масалан, заҳарли қўзиқоринни ейиш ҳаром бўлади. Сабзавот ва меваларнинг ҳам зарарли бўлганлари бор. Аллергия берадиганлари бор. Аллергияси бор одамга айнан ўша сабзавот ва мевани ейиш ҳаром бўлади. Бошқаларга ҳаром бўлмайди. Баъзи кишиларга қулупнай аллергия беради. Ундайларнинг қулупнай ейиши жоиз эмас. Бақлажон, картошка каби хом сабзавотларни ейиш баъзи кишиларга зарар беради. Зарари етадиган кишиларга зарар берадиган миқдори ҳаром бўлади. Масалан, 10 дона қулупнай бир одамга зарар берадиган бўлса ва уч дона еганида зарари бўлмаса, уч дона қулупнай унга гуноҳ бўлмайди. Вегетариан кишилар хом сабзавотларни ейишга ўрганганлари учун бу нарса уларга зарар бермайди. Зарар бермагани учун ҳам хом сабзавотларни ейиш уларга гуноҳ бўлмайди.

Хом гўшт ҳам хом сабзавотлар каби мубоҳ озиқ ҳисобланади. Ейиш зарарли эмас, лекин хом сабзавотларнинг баъзилари инсонни заҳарлаши мумкин. Шунинг учун вужудга зарар бермайдиган даражада ёки ҳолатга келтириб бориб (пишириб) ейиш лозим. Гўшт ҳам худди шундай кўп ейилса, зарар бериши мумкин. Масалан, ярим қошиқ хом қийма ейиш унча-мунча одамга зарар бермайди. Чучвара букадиганлар буни яхши билишади. Ҳаром бўлишининг бир меъёри бор. Вужудга зарар берадиган миқдори жоиз эмас. Бу зарар миқдори ҳам ҳамма учун бир хил бўлмай, одамига қараб ўзгаради.

Дорихоналарда шифо учун сотиладиган дорилар ҳам худди шундай. Бир инсонга 1-2 та таблетка зарар бермаса, ичиши мумкин. 10 донаси заҳарласа, ҳаром бўлади. Ҳалол таом ҳам шундай. Кўпи зарар бергани учун ҳар қандай овқатдан ортиқча тўйиб кетгунча ейиш ҳаром бўлади. Ҳатто сигарет ҳам шундай. Астма хастасини битта сигаретанинг ўзи комага тушириши мумкин. Лекин баъзиларга 10та сигарет ҳам зарар бермайди. Ҳар бир одамга мубоҳ маҳсулотларнинг фақат зарар берадиган миқдоригина ҳаром бўлади. Бир инсон сигарет чекмаса, лекин таркибида никотин бўлган тамакини салат қилиб еса нима бўлади? Агар зарар бермайдиган бўлса, гуноҳ бўлмайди. Зарар берадиган бўлсагина гуноҳ бўлади. Бутун ўсимлик-гиёҳларнинг ҳукми ҳам шундай.

Савол: Хом тухум ютиш, қази-қартага ўхшаш баъзи хом гўштдан тайёрланадиган таомларни ейиш гуноҳ бўладими?

Жавоб: Хом тухум ютиш, хом гўштдан тайёрланадиган озиқ маҳсулотларини ейиш гуноҳ эмас. 

Батафсил

Қош тердириш

Савол: Телекўрсатувларнинг бирида бир машҳур киши қошларни тердиришнинг гуноҳ бўлиб-бўлмаслигини сўраган бир талаба қизга “Мен сартарошга қошларимни тердираман, ҳеч зарари йўқ” деб жавоб бериб, эркак ва аёлни бирдек кўрди. Эркакка жоиз бўлган бир нарса, аёлга ҳам жоиз бўладими?

Жавоб: Эркакка жоиз бўлиб аёлга ҳаром бўлган, аёлга жоиз бўлиб, эркакка ҳаром бўлган нарсалар кўп. Бир неча мисол келтирамиз:

Эркакка жоиз бўлиб, аёлга жоиз бўлмаган нарсалар:

1. Қошларини тердириш аёлларга ҳаром, эркакнинг қошларини тузатиши жоиз. (Ҳиндия)

Батафсил

Уйда ҳайвон боқиш

Савол: Ит ва мушук боқиш гуноҳми? Қўшнимиз мушук боқади. Уйига борганимизда қизларим ва онаси қўрқади. Мушук ошхонадаги ейдиган ва ичадиган нарсаларга тегиши мумкин. Юрган жойларида намоз ўқиса бўладими? Кўп қаватли уйларда ит ва мушук боқиш тўғрими?

Жавоб: Бир эҳтиёж учун ит боқиш жоиз. Масалан, полиция ити, ов ити, чўпон ити, қоровул ити боқилади. Фақат ит уйнинг ичига киритилмайди. Алоҳида жойи ёки уйи бўлади. Ит бўлган уйга раҳмат фаришталари кирмайди.

Мушукка келадиган бўлсак, мушук боқиш жоиз. Фақат ҳозирги кўп қаватли уйларда қийинроқ. Ҳожати учун жой излайди. Қум идиши бўлса ҳам бироз қийин. Баъзи мушуклар ҳожатга ташқарига чиқиши мумкин. Мушукнинг жунлари уйга, ҳатто ейдиган нарсаларга ҳам тўкилиши мумкин. Ювиб, тозалаш керак. Синчиклаб қараш лозим. Қишлоқ жойларда сичқон бўлгани учун мушук боқиларди. Бетон уйларда сичқоннинг бўлиши қийин.

Батафсил

Чўчқанинг териси ҳам нажсдир

Савол: Баъзилар “Тўнғизнинг фақат гўшти ҳаром, ёғи, териси ва қолган нарсалари ҳаром эмас, бундан ташқари “Ҳайвон териси ошлангандан кейин пок бўлади” ҳадисига кўра, тўнғизнинг териси ошлангандан кейин тоза бўлади, ундан кийим, камар, сумка ясаш мумкин” дейдилар. Тўнғизнинг териси ошлангандан кейин тоза бўладими?

Жавоб: Шунақа ўзбошимча "мужтаҳидлик" қилинса, мана шундай бемаъни наттижалар чиқарилади. Ояти каримада “Тўнғизнинг сийдиги нажс” деган бир сўз йўқ экан деб, унинг сийдигини ҳам тоза деб қабул қилиш керакми? Бу хил иддаоларни дин душманлари қилмоқда.

Тўнғизнинг ҳамма нарсаси ҳаром. Териси ошланса ҳам тоза бўлмайди. Одатда ҳамма нарсанинг бир истисноси бор. Истиснолар қоидани бузмайди. Бир неча мисол келтирамиз:

Батафсил

Телевизор томоша қилиш

Савол: “Телевизор Ғарбдан келгани учун томоша қилиш гуноҳ. Телевизорда диннинг амрлари билдирилса ҳам, ҳатто Жаннат кўрсатилса ҳам томоша қилиш ҳаромдир” дейдилар. Телевизор томоша қилиш гуноҳми?

Жавоб: Ғарбдан келгани учун телевизорни ҳаром дейиш нотўғридир. Бугун тиббиётда, саноатда ва бошқа соҳаларда фойдаланадиган машиналарнинг кўпи Европадан келган. Ҳадиси шарифда билдирилганига кўра динимизда фан мўминнинг йўқотган моли ҳисобланади. Қаерда топса, олиши керак. Телевизор жуда яхши хабар ва тарбия воситасидир.

Батафсил

Деворга расм илиб қўйиш

Савол: Отамизнинг ва устозимизнинг расмларини деворга осиш тўғрими?

Жавоб: Яхши эмас. Уч зарари бор:

Биринчиси, инсон ва ҳайвон расмини белдан юқори жойга осиш ҳаромдир. Ўсимлик ва жонсиз нарсаларнинг расмини осиб қўйишнинг ҳеч зарари йўқ.

Иккинчиси, жонли расм илинган хонага раҳмат фаришталари кирмайди. Ҳатто расмли газета бўлса ҳам кирмайди. Газетани ўқиб бўлгандан кейин ёпиқ бир жойга қўйиш керак. Фоторасмларни альбомда сақлаш лозим. Расмлар берк, ёпиқ жойда бўлса, раҳмат фаришталари киради.

Батафсил

Пластик жарроҳлик

Савол: Пластик жарроҳликнинг жоиз бўлган тури қайси?

Жавоб: Табиий шаклни гўзаллаштириш мақсадида ўзгартириш жоиз эмас. Масалан, бурни бироз каттароқ бўлган одам уни кичрайтириш мақсадида ўзгартиролмайди. Фақат барчанинг диққатини тортадиган, нохуш бир ҳис уйғотадиган ҳолат бўлса, буни пластик жарроҳлик билан ўзгартиришнинг зарари йўқ.

Савол: Дўстимнинг бир таниши кичкиналигида бурни синган ва юз кўриниш ёқимсиз ҳолга келган. У бу ҳолатни ўзи учун муаммо деб билади ва доимо мен ёқимсизман деган гапларни гапиради. Унинг пластик жарроҳлик амалиётидан фойдаланиши жоизми?

Жавоб: Бирон заҳм ейиш оқибатида кўриниши ҳунуклашган органларни эски ҳолатига келтириш ёки ёқимсизлигини йўқотиш мақсадида бундай жарроҳлик амалиётларидан фойдаланишга бўлади. Лекин катта бурунни ёки катта қулоқни кичрайтириш каби нарсалар жоиз эмас.

Батафсил