Намознинг ичидаги фарзларига «рукн» дейилади. Рукнлар ҳаммаси бўлиб беш донадир:
1. ҚИЁМ: Намоздаги бешта рукндан биринчиси бўлиб, оёқда тик туриш деган маънони англатади. Тик туролмайдиган хаста, намозини ўтириб ўқийди. Ўтира олмайдиганлар эса, чалқанча ётган ҳолда боши билан имо-ишора қилиб ўқишади. Бу вазиятда касалнинг юзи осмонгамас, Қиблага қараб туриши учун, бошининг тагига ёстиқ қўйилади. Оёқларни Қиблага узатиб ётмаслик учун, тиззаларни букиб ётиш керак.
|
Аллоҳу акбар |
4 марта |
|
Ашҳаду анло илоҳа иллаллоҳ |
2 марта |
|
Ашҳаду анна Муҳаммадан расулуллоҳ |
2 марта |
|
Ҳайя алас-салоҳ |
2 марта |
|
Ҳайя алал-фалоҳ |
2 марта |
|
Аллоҳу акбар |
2 марта |
|
Ло илоҳа иллаллоҳ |
1 марта |
Азон - хабар бериш, халққа билдириш деганидир. Беш вақт намоз учун, қазо намозлари учун ва Жума намозларида эркакларнинг азон айтишлари - суннати муаккададир. Аёл кишиларга, азон ёки иқомат айтиш макруҳдир. Азон - бошқаларга билдирмоқ мақсадида юксакроқ жойга чиқиб, бевосита ўз жонли овози билан айтиш орқали адо этиладиган ибодатдир. Азон айтаётганда муаззиннинг, икки қўлини қулоқларига кўтариб, бармоқларининг биттаси билан қулоқ тешикларини беркитиши мустаҳабдир. Иқомат айтиш, азон айтишдан афзалроқдир. Азон ҳам, иқомат ҳам Қиблага қараб айтилади. Азон ва иқомат айтаётганда гапирмаслик ва бири салом берса, муаззин алик олмаслиги керак.
Битта динбузар реформачи айтади: “Фазлурраҳмон (1919-1988) айтганидек Қуръон шафоат ақидасини рад қилади. Лекин сунний олимлар шафоатнинг ҳақ эканлиги иддаосидан ҳамон воз кечмадилар.”
Жавоб: “Сунний олимлар” деганига қараганда ўзининг сунний эмаслигини эътироф қилибди. Фазлурраҳмоннинг битта гапини “далил” деб келтирибди-ю имоми Аъзам, имоми Шофеъий, имоми Молик, имоми Аҳмад бин Ханбал ва бошқа аҳли суннат олимларининг ҳеч бирининг сўзларини нимага келтирмаган?
Савол: Мазҳабсиз деб кимларга айтилади?
Жавоб: Одатда тўрт мазҳабдан ҳеч бирига тобе бўлмай, ўзбошимча ҳаракат қиладиганларга "мазҳабсиз" дейилади. Шу билан бирга тўрт мазҳаб ҳукмларини аралаштириб, кўнгли тусагани бўйича амал қиладиган одамларга, яъни мазҳабларни талфиқ (қориштирган) қиладиганларга ва тўрт мазҳабни ҳақ деб билгани ҳолда эътиқодида баъзи бир аҳли суннат эътиқодига мос келмайдиган ғалатиликлар бўлган бидъат аҳлига ҳам "мазҳабсиз" дейилади.
Сохта “шайх” лардан навбатдагиси - нафақадаги бир домла. Бу шахс, мусулмонларни ўзича “модернист (замонавий) исломчилар” ва “фиқҳий анъаналарга содиқ мусулмонлар”, қисқача “салафчи” ва “мазҳабчи” қилиб иккига ажратибди. Ўзи модернист исломчи эмиш. Модернист исломчилар Китоб ва Суннатни асос қилиб олармиш, наригилар эса фиқҳий мазҳабларни асос қилиб олармиш.
