Бир амалга ҳам "суннат", ҳам "макруҳ" дейилса...

Савол: Тўрт мазҳаб орасида фарқли ҳукмлар бўлганидек бир мазҳаб ичида ҳам фарқли ижтиҳодлар учраб туради. Баъзан бири суннат деб айтган амалга бошқа олим макруҳ ҳам деган. Бу ҳолатда қайси бирига амал қилиш керак?

Жавоб: "Фатво фалон олимнинг ҳукми бўйича берилган" деб қайси қавл танлангани кўрсатилмаган бўлса, макруҳ деган олимнинг гапига амал қилиб, бу иш қилинмайди. Масалан, таҳоратда юзини юваётганда қалб билан ният қилиш суннат. Тил билан ният қилишга ҳам "суннат", "мустаҳаб" ёки "бидъат" деб уч хил ҳукм берилгани “Ибни Обидин”да ёзилган. Суннат ёки бидъат дейилган бир ишни қилмаслик кераклиги “Бариқа”, “Ҳадиқа” ва “Ибни Обидин”да билдирилган. (Саодати абадия) 

Батафсил

Чаршаф, салла кийиш, соқол қўйиш

Савол: Кундалик урф-одатга тегишли суннатларга риоя қилмаслик гуноҳми?

Жавоб: Суннатлар урф-одат, анъанага тегишли бўлиш-бўлмаслигига қараб икки хил бўлади:

1- Суннати ҳудо: азон, иқомат айтиш каби ислом динининг шиорларидир. Бошқа динларда йўқ.

2- Суннати зоида: кўпликда "суннати завоид" дейилади. Расулуллоҳнинг юриш-туриш, кийиниш шакли, еб-ичишлари, воситага минишлари, бир ишни ўнгдан бошлаши ёки чапдан бошлашлари, соч кўриниши, салла ўраш шакли каби одатлардир.(Ҳадиқа)

Батафсил

Махсус кунларни нишонлаш

Ота-оналар куни

Савол: Ота-оналар кунининг динимизда ўрни борми? Бу кунларда ҳадя бериладими?

Жавоб: Европадан кириб келган “Ота-оналар куни” одатдир. Бундай урф-одатдаги янгиликларга одатда бидъат дейилади. Одатда бидъат бўлганлиги ва зарарли эмаслиги, динга зид тарафи бўлмаганлиги учун ота-оналар кунини нишонлашнинг ва бу кун муносабати билан ҳадя беришнинг зарари йўқ.

Ота-онани йилда бир кун ёдга олишнинг ўрнига ҳар куни хотирлаш, уларга хизмат қилиш, вафот этган бўлишса, уларга дуо қилиш, хайр-ҳасанотда бўлиш керак. 

Батафсил

Динда реформа дегани нима?

Савол: “Европа динда реформа қилиш орқали ривожланди. Биз ҳам шундай қилишимиз керак” деган одамлар учраб турибди. Динда реформа дегани нима?

Жавоб: Реформа - ислоҳ қилиш, бузилган бир нарсани тузатиб, эски тўғри ҳолига келтириш деганидир. Христианлик бузилиб кетгани учун реформа қилинди. Мусулмонлик бузилмагани учун бундай ҳаракат уни бузиш бўлади. Шунинг учун реформа талабида юрганларининг динимизни ичкаридан йиқитишни кўзлаганликлари маълум бўлади.

Батафсил

Ҳозирги кунда одат бўлган баъзи бидъатлар

Савол: Ҳозирги кунда ишланаётган бидъатлар қайсилар?

Жавоб: Ибодатларга бир нарса илова қилиш бидъатдир, катта гуноҳ бўлади. Динимиз нуқсон эмас. Астағфируллоҳ, Аллоҳу таоло ёки Жаноби Пайғамбаримиз динда бир нарсани кам қилиб қолдирган-у, ундан ҳам яхшироғини биз қила оламизми? Ибодатга бидъат аралаштириш Аллоҳу таолонинг динида нуқсонлик топиш, қўйган ҳукмларини ёқтирмаслик, динни ўзгартириш бўлади.

Масалан, шом намозининг фарзини 3 ракат ўрнига кўпроқ ибодат қилиш учун 4 ракат ўқиш бидъатдир. Ундай намоз 3 ракатнинг ўрнига ҳам ўтмайди, намози умуман қабул бўлмайди.

Батафсил

“Саҳиҳ бўлмоқ” билан “қабул бўлмоқ” орасидаги фарқ

Савол: “Саҳиҳ бўлиш” билан “қабул бўлиш” дегани бир маънодами?

Жавоб: бир маънода эмас. Саҳиҳ бўлган бир ибодат қабул бўлмаслиги мумкин. Масалан, ўғирланган кийим билан намоз ўқиган кишининг намози саҳиҳ бўлиб, намоз қарзидан қутулади. Лекин савоби нуқсон бўлади. Бошқа бутун гуноҳлар ҳам шундай. Масалан, рўза тутган киши ифторини спиртли ичимлик билан қилса, рўзаси саҳиҳ бўлади, лекин рўзадан ҳосил бўладиган улкан савобларнинг ҳаммасига ҳам қовуша олмайди. Ҳадиси шарифларда марҳамат қилинадики:

“Ҳаромдан келган кийим кийган кишининг ибодатлари қабул бўлмайди.” (Баззор)

Батафсил