Намознинг ичидаги фарзларига «рукн» дейилади. Рукнлар ҳаммаси бўлиб беш донадир:
1. ҚИЁМ: Намоздаги бешта рукндан биринчиси бўлиб, оёқда тик туриш деган маънони англатади. Тик туролмайдиган хаста, намозини ўтириб ўқийди. Ўтира олмайдиганлар эса, чалқанча ётган ҳолда боши билан имо-ишора қилиб ўқишади. Бу вазиятда касалнинг юзи осмонгамас, Қиблага қараб туриши учун, бошининг тагига ёстиқ қўйилади. Оёқларни Қиблага узатиб ётмаслик учун, тиззаларни букиб ётиш керак.
|
Аллоҳу акбар |
4 марта |
|
Ашҳаду анло илоҳа иллаллоҳ |
2 марта |
|
Ашҳаду анна Муҳаммадан расулуллоҳ |
2 марта |
|
Ҳайя алас-салоҳ |
2 марта |
|
Ҳайя алал-фалоҳ |
2 марта |
|
Аллоҳу акбар |
2 марта |
|
Ло илоҳа иллаллоҳ |
1 марта |
Азон - хабар бериш, халққа билдириш деганидир. Беш вақт намоз учун, қазо намозлари учун ва Жума намозларида эркакларнинг азон айтишлари - суннати муаккададир. Аёл кишиларга, азон ёки иқомат айтиш макруҳдир. Азон - бошқаларга билдирмоқ мақсадида юксакроқ жойга чиқиб, бевосита ўз жонли овози билан айтиш орқали адо этиладиган ибодатдир. Азон айтаётганда муаззиннинг, икки қўлини қулоқларига кўтариб, бармоқларининг биттаси билан қулоқ тешикларини беркитиши мустаҳабдир. Иқомат айтиш, азон айтишдан афзалроқдир. Азон ҳам, иқомат ҳам Қиблага қараб айтилади. Азон ва иқомат айтаётганда гапирмаслик ва бири салом берса, муаззин алик олмаслиги керак.
Саййид Абдуллоҳ Шамдиний ҳазратлари Диёри Румда (Туркия) етишиб чиққан, буюк авлиёлардан эди. Силсилаи олиянинг ўттизинчисидир. Саййид Абдулқодир Гейлоний ҳазратларининг ўнинчи невараси ва Саййид Тоҳо Хаккорий ҳазратларининг амакисидир.
Шамдинлида дунёга келган асил, тоза ва шарафли бир оилага мансуб бўлган Саййид Абдуллоҳ Шамдиний кичик ёшидан илм таҳсилини бошлади.
Савол: Транспорт воситаларида намоз ўқиладими?
Жавоб: “Соғлом кишининг кема, поезд, самолёт ва автобус каби транспорт воситаларида фарзларни ўтириб ўқиши жоиз эмас. Лекин таяммум қилиш учун зарурий узрлари бор бўлса, жоиз бўлади.” (Ҳалабий, Радд-ул мухтор)
Зарурий узрлар қуйидагилардир:
Мавлоно Холид Бағдодий ҳазратлари Ироқ ва Шомда етишиб чиққан буюк авлиёлардан. Силсилаи олиянинг йигирма тўққизинчиси. Ўз асрининг мужаддиди эдилар. Отаси ҳазрати Усмоннинг, онаси ҳазрати Алининг авлодидандир. Қабри Шом шаҳрининг шимолида Қасийун тоғининг этагидаги қабристонда жойлашган мақбарасидадир.
Ўткир зеҳнли, хотираси кучли, жуда иродали ва меҳнаткаш киши эдилар. Даврининг машҳур олимларидан илм ўрганиб, ижозат олдилар. Ўрганган бутун илмларида дин ва фан арбобларига устозлик қила оладиган даражада юқори билимга эга бўлдилар.
