Савол: Намознинг шартларидан бўлган истиқболи қибла нима дегани?
Жавоб: Намозни Каъбага қараб ўқиш деганидир. Макка шаҳридаги Каъба йўналишига қибла истиқомати дейилади.
Савол: Қибла Каъбанинг биносими?
Жавоб: Йўқ, қибла фақат Каъбанинг ўзидан иборат эмас, балки у турган майдондир. Яъни ўша майдоннинг ердан Аршгача бўлган таги ва усти қибла ҳисобланади. Шунинг учун денгиз тагида, қудуқда, баланд тоғларда ва самолётларда ўша томонга қараб намоз ўқилади.
Савол: “Саодати абадия”да “Қибла йўналишини билмаган киши уни суриштирмасдан намоз ўқиса, қиблага тўғри йўналган бўлса ҳам намози қабул бўлмайди. Лекин йўналишни тўғри топганлигини намоздан сўнгра билса, қабул бўлади” дейилган. Шу жойини тушунмадик.
Жавоб: Қиблани суриштирмасдан ўқигани учун намози қабул бўлмайди. Кейиндан қиблага тўғри йўналганини билса, намози қабул бўлади. Билмаса қабул бўлмайди. Қайси тарафга қараб ўқиганини билмагани учун қабул бўлмайди.
Таҳоратли киши таҳорати бор-йўқлигини билмаса, намоз ўқиса қабул бўлмайди. Чунки таҳорати борлигини билмайди. Лекин таҳоратли эканлигини хотирласа, намози қабул бўлади.
Савол: Ўтирганда қиблага орқасини қаратиб ўтириш ёки қиблага оёқ чўзиш жоизми? Эски масжидларда ваъз курсиси қиблага терс бўлмас эди, янги масжидларда қиблага терс қилиб ясалмоқда. Бу дурустми?
Жавоб: Мўътабар диний китобларда қуйидагича билдирилган:
1. Ётганда ва ўтирганда қиблага оёқ чўзиш макруҳдир.
2. Мусҳафга оёқ чўзиш макруҳ. Мусҳаф баланд жойда турган бўлса, макруҳ эмас.
Жаноби Пайғамбаримиз бир ҳадиси шарифда марҳамат қилдиларки: “Азон айтиш учун шошилинг, лекин имомликка талпинманг!”
Сайфаддин бин Қутлубуға ҳазратлари Ҳанафий мазҳаби фиқҳ олимларидандир. Асли туркман бўлиб, ҳ.798 (м.1396) йили туғилди. Тафсир, калом ва фиқҳда асрининг имоми эди. 881 (м.1477) йили Қоҳирада вафот этди. Бир дарсида айтдики:
Жамоат билан намоз ўқиш суннати ҳудо, яъни ислом шиори бўлган муҳим суннатдир. Одамлар орасидан жамоатга имом танлашда қуйидаги хусусиятларига қаралади:
1. Суннатни, яъни динни энг яхши биладиган, намозни бузадиган ва бузмайдиган сабабларни яхши билишига.
“Бир одам менга ҳар куни 500 марта саловот ўқиса, абадиян фақирлик кўрмайди, гуноҳлари авф этилади.”
Абдурраҳмон ибн-и Аттоб Қуртубий ҳазратлари моликий мазҳаби фиқҳ олими бўлиб, 433 (м.1041) йили Андалусда (Испания) Қуртуба шаҳрида (Кордоба) туғилди. 520 (м.1126) йили шу ерда вафот этди. “Шифо-ус-судур” номли китобида айтадики:
Ҳадиси шарифда: “Қиёмат куни даражаси менга энг яқин бўлганингиз энг кўп саловот ўқиганингиздир” деб марҳамат қилинди.
