Одатлар динда далил бўладими?

Савол: “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” деган қоидага биноан одатлар динда далил бўла оладими?

Жавоб: Одатлар Далили шарий бўлолмайди. Дин одатларга тобе бўлмайди. Одатлар, модалар исломиятга мос бўлиши керак. Бир ишнинг исломиятга мос бўлишини таъминлаш учун бу ишга алоқадор турли қавллар айтилган бўлса, булардан замонга ва шахсга мос бўлган қавл танланади. “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” дегани мана шу. (Бариқа) 

Савол: Урф-одатга тегишли суннатлар қайсилар? Одатга алоқадор суннатларни қилиш мустаҳаб бўлса, чап қўлни ишлатиш, яъни мустаҳабнинг тарки макруҳ эмасми?

Жавоб: Макруҳ эмас. Муборак, шарафли ва тоза ишларни қилаётганда ўнгдан бошлаш мустаҳабдир.

Батафсил

Ҳозирги кунда одат бўлган баъзи бидъатлар

Савол: Ҳозирги кунда ишланаётган бидъатлар қайсилар?

Жавоб: Ибодатларга бир нарса илова қилиш бидъатдир, катта гуноҳ бўлади. Динимиз нуқсон эмас. Астағфируллоҳ, Аллоҳу таоло ёки Жаноби Пайғамбаримиз динда бир нарсани кам қилиб қолдирган-у, ундан ҳам яхшироғини биз қила оламизми? Ибодатга бидъат аралаштириш Аллоҳу таолонинг динида нуқсонлик топиш, қўйган ҳукмларини ёқтирмаслик, динни ўзгартириш бўлади.

Масалан, шом намозининг фарзини 3 ракат ўрнига кўпроқ ибодат қилиш учун 4 ракат ўқиш бидъатдир. Ундай намоз 3 ракатнинг ўрнига ҳам ўтмайди, намози умуман қабул бўлмайди.

Батафсил

Унутилган суннат ва фарзлар

Савол: Ҳозирги пайтда унут бўлиб бораётган суннат амаллар ва аҳамият берилмай қўйган фарз амаллар қайсилар?

Жавоб: Суннатлар икки хил бўлади:

1) Суннати ҳудо (муаккад суннатлар).

2) Завоид суннатлар (одатга боғлиқ бўлган суннатлар).

Унутилган бир суннатни қайта тиклаш жуда қийматли ва қадрли амал. Бир ҳадиси шарифда: “Унутилган бир суннатимни қайта тиклаганга юз шаҳид савоби бор” деб марҳамат қилинди. (Ҳаким)

Батафсил

Ҳажда гуноҳ ишлаш

Савол: Бу йил Аллоҳу таоло насиб этиб, ҳажга бордим. Жуда ҳам тиқилинч бўлгани учун эркак-аёл аралашиб кетганди. Гоҳида бош ёпинғичлари очилиб, сочлари кўринарди. Аёллар йиқилиб тушмаслиги учун дуч келган эркакнинг қўлидан тутардилар. Эркаклар иҳромли бўлгани учун терисига тегарди. Буни баъзи домлалардан сўсрадим. Улар “Бу муборак ерларда гуноҳ бўлмайди. Бу ерда гуноҳ ишланса ҳам Аллоҳ авф этади” деб жавоб бердилар. Ҳажда гуноҳ бўлмайдими?

Жавоб: Ҳар қанақа бир гуноҳни ҳажда ишлаш ундан ҳам катта гуноҳ бўлади. “Гуноҳ бўлмайди” дейиш инсонни куфрга туширади. Бундай гапирган кимсалар дарҳол тавба этишлари керак.

Бир аёлнинг тавофда, саъйда, тош отишда эркакларга аралашиши ҳаромдир ва ҳажни савобини кетказгани каби катта гуноҳ ҳам бўлади.

Буюк олим Ибн Ҳажар-и Маккий ҳазратлари айтадики:

Каъбага ҳурматсизлик этишдан ва у ерда тақиқланган нарсаларни ҳалол деб ҳисоблашдан сақланиш керак. Ҳадиси шарифда “Тўққиз катта гуноҳдан бири Каъбанинг ҳурматини тарк этиб, ҳаром этилган нарсаларни ҳалол ҳисоблашдир” деб марҳамат қилинди. (Ҳаким) (Машҳур бир ҳаромни ҳалол ҳисоблаган кофир бўлади.)

Қуръони каримда маолан “Масжиди ҳарамда зулм билан илходга майл кўрсатганларга биз жуда аччиқ азоб тортдирамиз” деб буюрилди. (Ҳаж, 25)

Ибн Аббос ҳазратлари “Бу ердаги илход ҳаромни ҳалол қабул этишдир” деди. Илход зулмга мойилликдир. Ҳар гуноҳ зулмдир. Ҳақиқатан Қуръони каримда маолан “Муҳаққақки, ширк энг катта зулмдир” деб буюрилган. (Луқмон, 13)

Ширк кофирлик бўлгани учун энг катта зулмдир.

Ҳарамда қилинган яхшиликнинг мукофоти қат-қат бўлгани каби ёмонлигининг ҳам жазоси икки даражадир. Ҳарамда гуноҳ ишлаш бошқа жойларда гуноҳ ишлашдан анча чиркиндир. Ҳадиси шарифда “Ҳарамда зулмга мойиллик кўрсатган аччиқ азобларда қолади” деб марҳамат қилинди. (Баззор)

Ҳарамда бир ёмонлик қилишни ўйлаган кимса, агар у ёмонликни қилмаса ҳам гуноҳга киради. Макка ташқарисидаги кичик гуноҳлар Маккада қилинса, катта гуноҳ саналади. Ҳадиси шарифда марҳамат қилиндики: “Ҳарамда илход этган, зулмга мойил бўлган кимса жин ва инсонларнинг гуноҳлари тўпламидан ҳам ортиқ гуноҳ ишлаган бўлади.” (И.Аҳмад)

Батафсил

Ҳажнинг суннатлари

Ҳажнинг суннатлари қуйидагилардир:

1. Афаки (иҳромга кириладиган ерлардан узоқроқ мамлактлардан ҳаж ибодатини қилишга келганлар) бўлганларнинг зудлик билан Масжиди ҳарамга кириб тавофи кудумни бажаришлари. Каъба кўриниши билан такбир, тахлил ва дуо қилинади. Эркаклар Ҳажар-ул асвадга қўл ва юзларини суртади. Тавофи кудум ва икки ракат намоздан сўнг Сафо билан Марво орасида саъй этилади. Бундан кейин иҳромдан чиқмасдан Макка шаҳрида ўтириб, тарвия кунигача истаганича нофила тавоф қилиши мумкин. Муфрид ва карин бўлган ҳожилар тош отиб, соч-соқол олингунга қадар иҳромдан чиқмайдиган бўлганлари учун иҳромнинг тақиқлаган нарсаларидан ҳар кун сақланишлари лозим. Масжиди ҳарам ичида намоз ўқиётганларнинг олдидан ўтиш гуноҳ эмас.

2. Имомнинг уч жойда хутба ўқиши. Биринчиси Зулҳижжа ойининг 7 куни Маккада, иккинчиси 9 куни пешин намози кирганда пешин ва аср намозларидан олдин Арафотда, учинчиси 11 куни Минода ўқилади. Арафотда хутба битгач пешин ва дарров аср намози жамоат билан ўқилади. Имомга етиша олмаган аср намозини аср вақтида ўқийди. Намоздан сўнгра имом ва жамоат Масжиди Намрада Мавкифа қиблага қарши оёқда ёки ўтирган ҳолда вақфага турилади. Жабали Раҳма қоялари устига чиқиш ва вақфа учун ният қилиш лозим эмас.

Батафсил

Ҳажнинг вожиблари

Ҳажнинг вожиблари қуйидагилар:

1. Тавофни ҳажар-ул асвад ёки унинг қаршисидан бошлаш.

2. Иҳром тақиқларига бўйсуниш.

3. Тавофни юриб бажариш.

4. Арафа куни шом ва хуфтон намозларини хуфтон вақти киргандан кейин Муздалифада жами тахир билан қилиш ханафий мазҳабида вожибдир.

5. Умра саъйининг умра тавофидан сўнгра ҳали соқол олмай туриб. Иҳромли қилиниши вожибдир.

Батафсил