Одатлар динда далил бўладими?

Савол: “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” деган қоидага биноан одатлар динда далил бўла оладими?

Жавоб: Одатлар Далили шарий бўлолмайди. Дин одатларга тобе бўлмайди. Одатлар, модалар исломиятга мос бўлиши керак. Бир ишнинг исломиятга мос бўлишини таъминлаш учун бу ишга алоқадор турли қавллар айтилган бўлса, булардан замонга ва шахсга мос бўлган қавл танланади. “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” дегани мана шу. (Бариқа) 

Савол: Урф-одатга тегишли суннатлар қайсилар? Одатга алоқадор суннатларни қилиш мустаҳаб бўлса, чап қўлни ишлатиш, яъни мустаҳабнинг тарки макруҳ эмасми?

Жавоб: Макруҳ эмас. Муборак, шарафли ва тоза ишларни қилаётганда ўнгдан бошлаш мустаҳабдир.

Батафсил

Ҳозирги кунда одат бўлган баъзи бидъатлар

Савол: Ҳозирги кунда ишланаётган бидъатлар қайсилар?

Жавоб: Ибодатларга бир нарса илова қилиш бидъатдир, катта гуноҳ бўлади. Динимиз нуқсон эмас. Астағфируллоҳ, Аллоҳу таоло ёки Жаноби Пайғамбаримиз динда бир нарсани кам қилиб қолдирган-у, ундан ҳам яхшироғини биз қила оламизми? Ибодатга бидъат аралаштириш Аллоҳу таолонинг динида нуқсонлик топиш, қўйган ҳукмларини ёқтирмаслик, динни ўзгартириш бўлади.

Масалан, шом намозининг фарзини 3 ракат ўрнига кўпроқ ибодат қилиш учун 4 ракат ўқиш бидъатдир. Ундай намоз 3 ракатнинг ўрнига ҳам ўтмайди, намози умуман қабул бўлмайди.

Батафсил

Унутилган суннат ва фарзлар

Савол: Ҳозирги пайтда унут бўлиб бораётган суннат амаллар ва аҳамият берилмай қўйган фарз амаллар қайсилар?

Жавоб: Суннатлар икки хил бўлади:

1) Суннати ҳудо (муаккад суннатлар).

2) Завоид суннатлар (одатга боғлиқ бўлган суннатлар).

Унутилган бир суннатни қайта тиклаш жуда қийматли ва қадрли амал. Бир ҳадиси шарифда: “Унутилган бир суннатимни қайта тиклаганга юз шаҳид савоби бор” деб марҳамат қилинди. (Ҳаким)

Батафсил

Қурбон сўйишнинг фазилатлари

Савол: Қурбон сўйишнинг аҳаммияти ҳақида маълумот берсангиз?

Жавоб: Қурбон нисобига молик бўлган мўминнинг ҳеч қандай заруратсиз қурбон сўймаслиги гуноҳ бўлади. Қурбон сўйиши вожиб бўлиб, сўймаганларнинг уйлари инграб, соҳибига баддуо қилиб “Қурбон сўймаганинг учун Жаноби Аллоҳ сенга яхшилик қилишни ҳам насиб қилмасин” дейди. Бу уй шу йили балоларга дучор бўлади. Қурбонлик сўйганнинг уйи эгасидан мамнун бўлиб, унга хайр дуолар қилади. Шу сабабдан қурбон сўйишни ўзимиз учун неъмат деб билишимиз керак. Қурбон сўйган мусулмон ўзини Жаҳаннамдан озод этган бўлади. Ҳадиси шарифларда марҳамат қилиндики:

“Хасисларнинг энг ёмони (вожиб бўлгани ҳолда) қурбон сўймаган кимсадир.” (С.Абадия)

Батафсил

Ҳожиларга "ҳожи" дейиш

Савол: Тўрт халифага ва бошқа Асҳоби киромнинг ҳеч бирига “ҳожи” дейилмагани ҳолда ҳозирда ҳажга бориб келганларга “ҳожи” дейилиши бидъат эмасми?

Жавоб: Бир кимса аниқ, белгили бўлган лақаби билан чақирилади. Бир жамоатда ҳамма одобли бўлса, фалонча ҳам одоблидир дейилмайди. Ҳамма намоз ўқийдиган бўлса, улардан бирини “мусалли” деб чақиришга ҳожат йўқ. Бир ўлкада ҳамма ғозий бўлса, биттасини “ғозий” деб чақириш маъносиз бўлади. Бунинг каби Асҳоби киромнинг барчаси ҳожи бўлгани учун ҳар бирига алоҳида ҳожи дейиш ярашмайди. Ҳар ким белгили бўлган васфи билан чақирилади.

Ҳамма даврларда ҳожиларга “ҳожи” дейилган. Фақат илк замонларда ҳожи кўп бўлгани учун бу ном билан чақириш машҳур бўлмаганди. Шунинг учун ҳожига “ҳожи” деб айтиш бидъат эмас.

Қуйида бунга боғлиқ ҳадиси шарифлар келтирилган:

“Ҳожи оиласидан ажралиб, 3 кун йўл юрса, онасидан туғилгани каби гуноҳсиз бўлади.” (Абу Довуд)

“Бир ҳожи билан қаршилашганингда унга салом бер, у билан қўл олишиб кўриш, уйга кетишдан олдин сенга дуо ва истиғфор этишини сўра, чунки ҳожи мағфират бўлган кимсадир.” (Табароний)

“Ҳожи Аллоҳ йўлидадир. Ҳаж йўлида сарф этган мол учун бирига 700 савоб олади.” (Табароний)

“Ким бир ҳожини таъминласа, оиласини қараб турса, у билан бирдек савобга қовушади. Наригисининг савоби ҳам ҳеч камаймайди.” (Байҳақий)

“Ҳожи яқинларидан 400 кишига шафоат этади.” (Рамуз)

Ҳожига ҳожи дейишда ҳеч қандай зарар бўлмагани каби ҳожи бўлмаган бирига ҳурмат учун “Ҳожи амаки”, “Ҳожи тоға”, “Ҳожи хола” дейишнинг зарари йўқ.

Батафсил

Замзам ичиш

Ҳадиси шарифларда қуйидагича марҳамат қилинди:

“Замзам тўйдирувчи в хастага шифо берувчидир.” (Баззор)

“Замзамни балолардан ҳимояланиш мақсади билан ичганни Аллоҳу таоло муҳофаза этади.” (Ҳаким)

Абдуллоҳ ибни Муборак ҳазратлари “Расулуллоҳ “Замзам ичилган ниятига кўра фойдали бўлади” деганлари учун мен ҳам қиёматда сувсизликдан қутулиш учун замзамни ичмоқдаман” дерди. (Ибн Можа)

Ибн Аббос ҳазратлари ҳам Замзам ичаётганида “Ё Рабби, сендан фойдали илм, мўл ризқ в ҳар турли касалликлардан шифо сўрайман” деб дуо этарди.

Замзам билан боғлиқ бўлган суннатлар:

1. Видо тавофини бажариб, тавоф намозини ўқигандан сўнгра кўп-кўп замзам ичиш.

2. Замзамни Каъбага қарши оёқда ва Байтуллоҳга қараб ичиш.

Саййид Абдулҳаким Арвосий ҳазратлари айтадики:

1. Замзамни ҳар ичишда қовурға суяклари шишгунча ичиш керак.

2. Замзам ёлғиз ўзи ичилиш керак, овқатларда қўлланмаслик лозим.

Савол: Замзам камайганда ичига сув қўшиб, кўпайтирса бўладими?

Жавоб: У ҳолда сувли замзам бўлади. Сув кўп қўшилган бўлса, замзамли сув бўлади. Замзам хусусияти камаяди. Ичига сув қўшмасдан ичиш керак.

Батафсил