Одатлар динда далил бўладими?

Савол: “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” деган қоидага биноан одатлар динда далил бўла оладими?

Жавоб: Одатлар Далили шарий бўлолмайди. Дин одатларга тобе бўлмайди. Одатлар, модалар исломиятга мос бўлиши керак. Бир ишнинг исломиятга мос бўлишини таъминлаш учун бу ишга алоқадор турли қавллар айтилган бўлса, булардан замонга ва шахсга мос бўлган қавл танланади. “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” дегани мана шу. (Бариқа) 

Савол: Урф-одатга тегишли суннатлар қайсилар? Одатга алоқадор суннатларни қилиш мустаҳаб бўлса, чап қўлни ишлатиш, яъни мустаҳабнинг тарки макруҳ эмасми?

Жавоб: Макруҳ эмас. Муборак, шарафли ва тоза ишларни қилаётганда ўнгдан бошлаш мустаҳабдир.

Батафсил

Ҳозирги кунда одат бўлган баъзи бидъатлар

Савол: Ҳозирги кунда ишланаётган бидъатлар қайсилар?

Жавоб: Ибодатларга бир нарса илова қилиш бидъатдир, катта гуноҳ бўлади. Динимиз нуқсон эмас. Астағфируллоҳ, Аллоҳу таоло ёки Жаноби Пайғамбаримиз динда бир нарсани кам қилиб қолдирган-у, ундан ҳам яхшироғини биз қила оламизми? Ибодатга бидъат аралаштириш Аллоҳу таолонинг динида нуқсонлик топиш, қўйган ҳукмларини ёқтирмаслик, динни ўзгартириш бўлади.

Масалан, шом намозининг фарзини 3 ракат ўрнига кўпроқ ибодат қилиш учун 4 ракат ўқиш бидъатдир. Ундай намоз 3 ракатнинг ўрнига ҳам ўтмайди, намози умуман қабул бўлмайди.

Батафсил

Унутилган суннат ва фарзлар

Савол: Ҳозирги пайтда унут бўлиб бораётган суннат амаллар ва аҳамият берилмай қўйган фарз амаллар қайсилар?

Жавоб: Суннатлар икки хил бўлади:

1) Суннати ҳудо (муаккад суннатлар).

2) Завоид суннатлар (одатга боғлиқ бўлган суннатлар).

Унутилган бир суннатни қайта тиклаш жуда қийматли ва қадрли амал. Бир ҳадиси шарифда: “Унутилган бир суннатимни қайта тиклаганга юз шаҳид савоби бор” деб марҳамат қилинди. (Ҳаким)

Батафсил

Имом Шофеъий

Жаннат билан суюнчиланган Аҳли суннат вал жамоатнинг тўрт буюк мазҳабидан бири бўлган Шофеъий мазҳабининг раисидир.

Исми Муҳаммад бин Идрисдир. Бобосининг бобоси Шофеъий Қурайш қабиласидан ва Асҳоби киромдан бўлгани учун Шофеъий исми билан машҳур бўлган. Шофеъийнинг бобосининг бобоси ҳам Ҳошим бин Абду Манафдир.

150 (м.767) йили Ғаззада туғилди. 204 (м.820) йили Мисрда вафот этди. Қабри Куфаро қабристонида катта мақбара ичида.

Ҳали бешикдалигида отаси вафот этди. Онаси уни икки ёшида асл ватани бўлган Маккага олиб келди. Шу ерда улғайди. Етти ёшига етганида Қуръони каримни ёд олди. Ундан кейин илм ўрганишни бошлади.

Батафсил

Имом Молик

Жаннат билан суюнчиланган Аҳли суннат вал жамоатнинг тўрт буюк мазҳабидан бири бўлган Моликий мазҳабининг раисидир.

Исми Молик бин Анасдир. 90 (м. 709) йили Мадинада туғилди. 179 (м.795) йили Мадинада вафот этди. Бобоси Абу Амр Асҳоби киромдан бўлади.

Тобеъи тобеъиндан бўлган имом Молик илм ва ҳадис ривояти билан шуғулланган бир оила ҳамда муҳитда улғайди. Бобоси Молик, отаси Анас ва амакиси Суҳайл ҳадис ривоят қилардилар. Аввал Қуръони каримни ёд олди. Ўзининг истаги ва оиласининг ташвиқлари билан илм ўрганишни бошлади. Бу хусусда унга энг кўп онаси қизиқиш кўрсатди. Онасига илм ўрганишга бормоқчи эканлигини айтганида, унга энг гўзал либосларини кийдириб, салласини ўраб “Энди бор, ўқи, ёз” деган эди. Бундан ташқари, ўғлига замонин6инг машҳур олими Робиатур Райнинг ёнига боришини, ундан илм ва одоб ўрганишини айтди.

Батафсил

Имом Аъзам Абу Ҳанифа

Аҳли суннатнинг раисидир. Фиқҳ билгиларини, аҳли суннат эътиқодини тўплади. Буларни юзларча талабасига ўргатиб, китобларга ўтказилишига сабаб бўлди. Мусулмонлар тарафида қоғоз тайёрлаш шу даврда бошланди.

Чуқур илми, закоси, ақли, тақвоси, ҳилми, салоҳи ва сахийлиги юзларча китобларда билдирилган.талабалари жуда кўп бўлиб, буюк мужтаҳидлар, олимлар етиштирди. Аҳли суннатнинг 80 фоизи Ҳанафий мазҳабидадир.

Асл исми Нўъмондир. 80 (м. 699) йили Куфада туғилиб, 150 (м.767)йили Бағдодда шаҳид этилди. Отасининг исми Собитдир. Эроннинг таниқли кишилари авлодидан бўлиб, форс ўғилларидандир. Бобоси Зута ислом динини қабул этган ва ҳазрати Алига икромда бўлган эди.

Батафсил