Тўғри йўлда бўлишнинг шартлари

Савол: Ҳозир турли жамоатлар бир неча масалада бир-бирларига зид қарашларга эга. Бирининг ҳалол деганига бошқаси ҳаром дейди. Бирининг суннат деганига иккинчиси бидъат дейди. Қайси жамоанинг айтганлари тўғри?

Жавоб: Ҳадиси шарифларда аҳли суннат вал жамоат эътиқодида бўлиш ва солиҳларни севиб улар билан бирга бўлишга ҳаракат қилиш, улардан ажралмаслик амр этилади. Тўғри йўлда бўлишнинг ўз шартлари бор. Буларнинг баъзиларини айтиб ўтайлик:

1) Ягона ҳақ дин исломиятдир.

Батафсил

Тўғридек кўринадиган хатоликлар

Савол: “Пайғамбар худо эмас-ку, у ҳам инсон” ёки “Олимлар пайғамбар эмас, улар ҳам инсон. Масалан, имоми Аъзам ҳам хато қилади” дейиш тўғрими?

Жавоб: Ёмонлаш мақсадида айтилган бундай сўзлар ҳарқанча тўғри бўлса ҳам, нотўғридир. Мана шундай замирида ҳақорат яширинган бемаъни одамларнинг гапларидан бирнеча мисоллар келтириб ўтамиз. Гумроҳлар:

 1) “Пайғамбар Аллоҳнинг ҳалол қилганини ҳаром қила олмайди” дейишади. Бу гаплари билан гўёки икки жаҳон сарвари бўлмиш Пайғамбаримиз шундай ишларни қилаётгандек тасаввур уйғотишга уринишади.

Батафсил

Кимларга мазҳабсиз деб айтилади

Савол: Диний китоблар ёзиб, динга хизмат қилаётган инсонларга маълум бир мазҳабга тобе бўлмади,- деган сабаб билан "мазҳабсиз" деб ҳақорат ва туҳматлар қилиш инсофданми?

Жавоб: “Мазҳабсиз” таъбири - диний таъбирдир. Ҳақорат билан ҳеч қандай алоқаси йўқ. Дини бўлмаганга динсиз, ақли бўлмаганга ақлсиз, пули бўлмаганга пулсиз, мазҳаби бўлмаганга мазҳабсиз дейилади. Бу табиий  нарса. Масалан, Афғоний, Абдуҳ ва Қарзовий деган шахсларнинг ўзлари: "бизнинг мазҳабимиз йўқ",- деб ҳамиша баралла жар солишган. Уларни ўзлари фахрланиб айтиб юрган сифатлари билан таърифлаш, яъни мазҳабсиз деб айтиш ҳақорат ёки туҳмат бўлмайди. Аксинча ҳақиқатни очиқча айтиш бўлади.

Батафсил

Иншаллоҳ дейишнинг аҳамияти

Савол: Иншаллоҳ нима дегани, унинг фойдаси нима?

Жавоб: Иншаллоҳ “Аллоҳу таоло хоҳласа бўлади” дегани, бутун ишларини Аллоҳу таолонинг хоҳишига ҳавола этишдир.

Аллоҳу таолонинг ҳузурида итоат этганлардан бўлиш учун ҳар ишда иншаллоҳ дейиш керак. Ҳадиси шарифда “Инсонлар учун иншаллоҳ дейишдан фазилатлироқ итоат этишлик йўқ” деб марҳамат қилинди.

“Шунақа қиламан”, “Эртага шу ерга бораман” деганда иншаллоҳ дейиш лозим. Бир кимса билан бир нарсага келишганда иншаллоҳ деса, сўнгра бу ишни бажаролмаса, ёлғончи бўлмайди. (Мифтаҳ-ул жанна)

Қатъий бўлган ишларда ҳам иншаллоҳ дейилади. Масжиди ҳарамга кирилишини Аллоҳу таоло билдиргани ҳолда иншаллоҳ дейишни ўргатиш учун “Масжиди ҳарамга иншаллоҳ кирасиз” деб буюрди. (Фатҳ, 27)

Исмоил алайҳиссалом “Отажон, сизга нима амр этилган бўлса, амрни бажаринг, иншаллоҳ мени сабр этувчилардан топасиз” дегани ҳам Қуръони каримда билдирилган. (Саффаот, 102)

Пайғамбар жанобимиз ҳам қабристонга борганларида ўлим муҳаққақ бўлгани ҳолда илоҳий тарбия сифатида “Иншаллоҳ биз ҳам сизларга қовушамиз” деб марҳамат қилардилар. (Муслим)

Пайғамбар жанобимиз дуоси қабул бўлишини ояти каримадан қатъий билгани ҳолда шундай марҳамат қилдилар: “Ҳар Пайғамбарнинг дуоси қабул бўлади. Ҳар Пайғамбар уммати учун дунёда дуо этди. Мен эса қиёматда умматимга шафоат изни берилиши учун дуо этаман. Дуом иншаллоҳ қабул бўлади. Мушрик бўлмаганларнинг барчасига шафоат этаман.” (Муслим)

Қуръони каримда маолан “Биз Сулаймонни имтиҳон этдик. Тахтининг устига бир жасад ташладик. Ундан кейин у яна (Раббига) қайтди” деб буюрилди. (Сод, 34)

Фахриддин Розий ҳазратлари айтадики:

Сулаймон алайҳиссалом бу кеча аёлларининг бари ҳомиладор бўлишини, улардан ўғил фарзандлар туғилишини ва улар Аллоҳ йўлида жанг қилишларини айтади. Фақат иншаллоҳ дейишни унутди. Ногирон бир фарзанд туғилди. Уни олиб келиб, отасига бердилар. Ҳадиси шарифда “Қасам ичаманки, Сулаймон алайҳиссалом иншаллоҳ деганида эди, айтганидек бўларди” деб марҳамат қилинди. (Бухорий)

Расулуллоҳ жанобимиздан Руҳ, Асҳоби Қаҳф ва Зулқарнайн ҳақида сўраганларида “Эртага келинглар, айтаман” деб жавоб бериб, иншаллоҳ дейишни унутган эди. Бу сабаб билан бир неча кун Расулуллоҳга ваҳий келмади. Сўнгра шу маолдаги ояти карима нозил бўлди: “Иншаллоҳ демасдан ҳеч нарсани эртага қиламан дема.” (Қаҳф, 23-24)

Пайғамбарлар гуноҳ ишламайди, бу каби ҳаракатларига залла дейилади.

Савол: Иншаллоҳ дейилганда “Бу иш иншаллоҳ билан, мошаллоҳ билан бўлмайди” дейиш куфрми?

Жавоб: Иншаллоҳ “Аллоҳ изн берса” деганидир. Аллоҳ изн берса ҳам бўлмайди дейиш, Аллоҳу таолонинг қудратига ишонмаслик бўлади. Мошаллоҳ маъноси – ёқтирган, чиройли ва гўзал нарсаларни кўрганда “Бу Аллоҳу таолонинг тилаган ва эҳсон этган нарсаси. Аллоҳ паноҳига олсин, Аллоҳ назардан сақласин” деганидир. Бу калималарга мазахлаш мақсадида бундай гапириш куфр бўлади.

Батафсил

Ҳар куни ўқиладиган дуолар

Савол: Тонгда ва шомда ўқиладиган дуолар қайсилар?

Жавоб: Ҳадиси шарифларда билдирилган дуолар қуйидагилар:

“Тонг ва шомда ҳар куни етти марта “Аллоҳумма ажирни минаннор” деган киши Жаҳаннамдан қутулади.” (А.Довуд)

“Тонгда ва шомда 3 марта “Бисмиллаҳиллази ла йадурру маасмиҳи шайун фил арди ва ло фиссамаи ва ҳувассамиул алим” ни ўқиган одам сеҳр-жоду ва золимдан ҳимояланган бўлади.” (Ибн Можа)

Батафсил

Уйга кириб-чиқишда ўқиладиган дуо

Савол: Уйга кириб-чиқишда қайси дуоларни ўқиш керак?

Жавоб: Уйга киришда Оятил курси ва Ихлос сурасини ўқиб кириш керак. Ҳадиси шарифда “Уйга кираётганда Ихлос сурасини ўқиган киши йўқсиллик кўрмайди” деб марҳамат қилинди. (Эй ўғил илмиҳоли)

Асҳоби киромдан Суҳайл (родиаллоҳу анҳ) бу тавсияга амал қилиб, бой-бадавлат бўлган. Уйга ўнг оёқ билан кириб, салом бериш лозим. Уйда ҳеч ким бўлмаса “Ассалому алайна ва ибодиллоҳиссолиҳин” дейиш керак. Уйдан чиқаётганда Оятил курси ўқиш керак. Бир ҳадиси шарифда “Уйдан чиқаётганда “Бисмиллоҳ таваккалту алаллоҳ ла ҳавла ва ла қуввата илла биллоҳ” деган киши таҳликалардан ҳимояланади, шайтон ундан узоқлашади” деб марҳамат қилинди. (Термизий)

Батафсил