Одатлар динда далил бўладими?

Савол: “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” деган қоидага биноан одатлар динда далил бўла оладими?

Жавоб: Одатлар Далили шарий бўлолмайди. Дин одатларга тобе бўлмайди. Одатлар, модалар исломиятга мос бўлиши керак. Бир ишнинг исломиятга мос бўлишини таъминлаш учун бу ишга алоқадор турли қавллар айтилган бўлса, булардан замонга ва шахсга мос бўлган қавл танланади. “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” дегани мана шу. (Бариқа) 

Савол: Урф-одатга тегишли суннатлар қайсилар? Одатга алоқадор суннатларни қилиш мустаҳаб бўлса, чап қўлни ишлатиш, яъни мустаҳабнинг тарки макруҳ эмасми?

Жавоб: Макруҳ эмас. Муборак, шарафли ва тоза ишларни қилаётганда ўнгдан бошлаш мустаҳабдир.

Батафсил

Ҳозирги кунда одат бўлган баъзи бидъатлар

Савол: Ҳозирги кунда ишланаётган бидъатлар қайсилар?

Жавоб: Ибодатларга бир нарса илова қилиш бидъатдир, катта гуноҳ бўлади. Динимиз нуқсон эмас. Астағфируллоҳ, Аллоҳу таоло ёки Жаноби Пайғамбаримиз динда бир нарсани кам қилиб қолдирган-у, ундан ҳам яхшироғини биз қила оламизми? Ибодатга бидъат аралаштириш Аллоҳу таолонинг динида нуқсонлик топиш, қўйган ҳукмларини ёқтирмаслик, динни ўзгартириш бўлади.

Масалан, шом намозининг фарзини 3 ракат ўрнига кўпроқ ибодат қилиш учун 4 ракат ўқиш бидъатдир. Ундай намоз 3 ракатнинг ўрнига ҳам ўтмайди, намози умуман қабул бўлмайди.

Батафсил

Унутилган суннат ва фарзлар

Савол: Ҳозирги пайтда унут бўлиб бораётган суннат амаллар ва аҳамият берилмай қўйган фарз амаллар қайсилар?

Жавоб: Суннатлар икки хил бўлади:

1) Суннати ҳудо (муаккад суннатлар).

2) Завоид суннатлар (одатга боғлиқ бўлган суннатлар).

Унутилган бир суннатни қайта тиклаш жуда қийматли ва қадрли амал. Бир ҳадиси шарифда: “Унутилган бир суннатимни қайта тиклаганга юз шаҳид савоби бор” деб марҳамат қилинди. (Ҳаким)

Батафсил

Ухлашга ётганда ўқиладиган дуолар

Савол: Кечқурун ётганда ўқиладиган дуоларни тартиби билан айтиб берасизми?

Жавоб: Саййид Абдулҳаким Арвосий ҳазратлари айтадики:

Ётоғингга таҳоратли ҳолда, аузу бисмиллоҳ ўқиб кир. Ўнг тарафинг билан қиблага қараб ёт. Ўнг кафтингни ўнг ёноғинг тагига қўй. Аузу бисмиллоҳ билан бир Оятал курси ўқи. Сўнгра ҳар бири учун бисмиллоҳ айтиб, уч Ихлос, бир Фотиҳа, бир Фалақ ва бир Нос сураларини ўқи. Сўнгра уч марта истиғфор дуоси, яъни “Астағфируллоҳалазим аллази ла илоҳа илла ҳу” ўқи. Учинчи ўқишда “ал-хаййул қаййума ва атубу илайҳ”ни қўшиб ўқи. Сўнгра ўн марта “Таваккалту алаллоҳ ва ла ҳавла ва ла қуввата илла биллоҳ” ўқи. Ўнинчисида “хил алиййул азим аллази ла илоҳа илла ҳу”ни қўш. Сўнгра “Аллоҳуммағфирли ва ли валидаййа ва лилмўминина вал мўминат”, бир марта “Аллоҳумма солли ала саййидина Муҳаммад”, бир марта “Аллоҳумма Раббана отина фиддунё ҳасанатан ва фил охирати ҳасанатан ва қина азабаннор би рахматика ё архамаррахимин”, 3, 10, 40 ёки 70 марта истиғфор, яъни “Астағфируллоҳилазим” ва бир калимаи тавҳид, яъни “Ла илоҳа иллаллоҳ Муҳаммадун Расулуллоҳ” ўқи! (Ислом ахлоқи)

Батафсил

Тавба-истиғфор қандай қилинади?

Савол: Тавба-истиғфор нима ва қандай қилинади?

Жавоб: Истиғфор этиш “Астағфируллоҳ” дейишдир. Тавба ҳаром ишлагандан кейин пушаймон бўлиб, Аллоҳу таолодан қўрқмоқ, бошқа қайта ишламасликка аҳд қилишдир. Ҳадиси шарифда “Тавба бу – гуноҳдан сўнг бу гуноҳни қайта ишламасликдир” деб марҳамат қилинди. (И.Аҳмад)

Гуноҳ ишлагандан кейн ҳамон тавба қилиш фарздир. Тавбани кечиктириш ҳам катта гуноҳдир. Кечиктиргани учун алоҳида тавба қилиш керак. Қуръони каримда маолан буюриладики:

Батафсил

Овозсиз дуо ва зикр қилиш мумкинми?

Савол: Дуо қилишда овозсиз, кўнглидан ўтказиб, ичидан ўқиса бўладими?

Жавоб: Ўзи эшитадиган даражада ўқиш лозим.

Савол: Оятал курсини, қисқа сураларни ёки “Ла ҳавла..., Ла илоҳа иллаллоҳ” каби зикрларни йўлда, автобусда кетаётганда лабларини қимирлатмасдан, кўнглидан ўтказиб айтиш тўғрими?

Батафсил