Тўғри йўлда бўлишнинг шартлари

Савол: Ҳозир турли жамоатлар бир неча масалада бир-бирларига зид қарашларга эга. Бирининг ҳалол деганига бошқаси ҳаром дейди. Бирининг суннат деганига иккинчиси бидъат дейди. Қайси жамоанинг айтганлари тўғри?

Жавоб: Ҳадиси шарифларда аҳли суннат вал жамоат эътиқодида бўлиш ва солиҳларни севиб улар билан бирга бўлишга ҳаракат қилиш, улардан ажралмаслик амр этилади. Тўғри йўлда бўлишнинг ўз шартлари бор. Буларнинг баъзиларини айтиб ўтайлик:

1) Ягона ҳақ дин исломиятдир.

Батафсил

Тўғридек кўринадиган хатоликлар

Савол: “Пайғамбар худо эмас-ку, у ҳам инсон” ёки “Олимлар пайғамбар эмас, улар ҳам инсон. Масалан, имоми Аъзам ҳам хато қилади” дейиш тўғрими?

Жавоб: Ёмонлаш мақсадида айтилган бундай сўзлар ҳарқанча тўғри бўлса ҳам, нотўғридир. Мана шундай замирида ҳақорат яширинган бемаъни одамларнинг гапларидан бирнеча мисоллар келтириб ўтамиз. Гумроҳлар:

 1) “Пайғамбар Аллоҳнинг ҳалол қилганини ҳаром қила олмайди” дейишади. Бу гаплари билан гўёки икки жаҳон сарвари бўлмиш Пайғамбаримиз шундай ишларни қилаётгандек тасаввур уйғотишга уринишади.

Батафсил

Кимларга мазҳабсиз деб айтилади

Савол: Диний китоблар ёзиб, динга хизмат қилаётган инсонларга маълум бир мазҳабга тобе бўлмади,- деган сабаб билан "мазҳабсиз" деб ҳақорат ва туҳматлар қилиш инсофданми?

Жавоб: “Мазҳабсиз” таъбири - диний таъбирдир. Ҳақорат билан ҳеч қандай алоқаси йўқ. Дини бўлмаганга динсиз, ақли бўлмаганга ақлсиз, пули бўлмаганга пулсиз, мазҳаби бўлмаганга мазҳабсиз дейилади. Бу табиий  нарса. Масалан, Афғоний, Абдуҳ ва Қарзовий деган шахсларнинг ўзлари: "бизнинг мазҳабимиз йўқ",- деб ҳамиша баралла жар солишган. Уларни ўзлари фахрланиб айтиб юрган сифатлари билан таърифлаш, яъни мазҳабсиз деб айтиш ҳақорат ёки туҳмат бўлмайди. Аксинча ҳақиқатни очиқча айтиш бўлади.

Батафсил

Аллоҳ бизни кўриб турибди

Ҳазрати Умар халифалик даврида бир кечаси осойишталикни назорат қилиш учун Мадина шаҳри кўчаларини кезиб юрганди. Бир уйнинг олдидан ўтиб кетаётганида уйдан баланд овозда гаплашаётганларни эшитиб қолди. Онаси қизига шундай дерди:

- Қизим, эртага сотадиган сутимизга сув аралаштириб қўй.

- Ойи халифа сутга сув аралаштиришни тақиқламадими?

- Қизим ярим кечаси халифанинг бундан қандай хабари бўлади, у ҳозир ётоғида ухлаяпти.

- Она, халифа ухлаяпти, хабари йўқ дейсиз. Ҳамма нарсани биладиган, кўрадиган ва ҳамма нарсага қодир Аллоҳу таоло бизни кўриб турибди. Ҳолимизни билиб турибди. Ҳийламизни инсонлардан яширишимиз мумкин, аммо ҳамма нарсани билувчи ва кўрувчи Аллоҳдан қандай яширамиз?

Ҳазрати Умар бу қизнинг гўзал ахлоқига лол қолди. Уйга келиб, бўлган воқеани аёлига айтиб берди. Кейин бу қизни ўғли Асимга олиб берди. Асим бу аёлидан бир қиз фарзандлик бўлди. Бу қиздан эса одил халифалардан Умар бин Абдулазиз ҳазратлари туғилди.

Батафсил

Ғийбат қилмоқ

Маълум бир мўминнинг ёки зиммий (ғайри муслим ватандош)нинг айбини уни ёмонлаш учун орқасидан гапириш ғийбат бўлади. (Ёмонлаётган сўзлар тўғри бўлса, “ғийбат” бўлади. Ёлғон бўлса “туҳмат” бўлади. Ғийбат ва бўҳтон гапириш катта гуноҳ бўлгани каби, уларни тинглаш ҳам ҳаромдир. Гапирган ва тинглаган жаҳаннам оловида куяди. Гапирганни жим бўлишга ундаш керак. Жим бўлмаса у ердан туриб кетиши лозим. Ва булар учун хайрли дуо қилмоғи керак. Дўстлари, жўраларининг исмини ёзиб деворга илиб қўйиш, бу исмларни ҳар кўрганида, исм соҳибларига хайрли дуо қилиш лозим. Мозорлари устига тош ўрнатиб, маййитнинг исми ёзилади, ўтиб кетаётиб кўрганлар, бу маййитга раҳмат ва истиғфор ўқийдилар.

Батафсил

Узрини рад этиш

Мусулмоннинг узрини рад этиш макруҳдир. Ҳадиси шарифда “Мусулмон биродарининг узрини қабул қилмаслик гуноҳ бўлади” дейилади. Узрни қабул қилиш ва қусурларини кечириш Аллоҳу таолонинг сифатларидандир. Бундай бўлмаган кимсага Аллоҳу таоло азоб беради. Узр сўраш уч хил бўлади: Нега қилдим? Ёки шунинг учун қилдим. Кошки қилмасайдим дейиш ёки қилдим, бошқа қилмайман дейиш бўлади. Ёхуд қилганим йўқ дея инкор қилишдир. Қилдим, бошқа қилмайман дейиш тавба бўлади. Мўмин афв этиши учун узр қилишини кутади. Мунофиқ айбларнинг ошкор бўлишини истайди. Ҳадиси шарифда “Иффат соҳиби бўлингиз. Ифлос ишлар қилманг. Аёлларингизни ҳам тоза хулқли қилингиз”, “Иффат соҳиби бўлсангиз, аёлларингиз ҳам бокира, иффатли бўлади. Онангизга, отангизга эҳсон қилсангиз, болаларингиз ҳам сизга эҳсон қилади. Диндош биродарининг узрини қабул қилмаган кавсар ҳовузидан ичмайди” дейилади. Ушбу ҳадиси шариф диндош биродарининг ёмонлик қилганини ва узрининг ёлғонлигини билмайдиган одамлар учундир. Чунки бунинг узрини рад этиш мусулмонга суи-зан қилиш бўлади. Ёлғон гапирганини била туриб узрини қабул қилиш авфбўлади Кечириш вожиб эмас, мустаҳабдир.

Батафсил