Одатлар динда далил бўладими?

Савол: “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” деган қоидага биноан одатлар динда далил бўла оладими?

Жавоб: Одатлар Далили шарий бўлолмайди. Дин одатларга тобе бўлмайди. Одатлар, модалар исломиятга мос бўлиши керак. Бир ишнинг исломиятга мос бўлишини таъминлаш учун бу ишга алоқадор турли қавллар айтилган бўлса, булардан замонга ва шахсга мос бўлган қавл танланади. “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” дегани мана шу. (Бариқа) 

Савол: Урф-одатга тегишли суннатлар қайсилар? Одатга алоқадор суннатларни қилиш мустаҳаб бўлса, чап қўлни ишлатиш, яъни мустаҳабнинг тарки макруҳ эмасми?

Жавоб: Макруҳ эмас. Муборак, шарафли ва тоза ишларни қилаётганда ўнгдан бошлаш мустаҳабдир.

Батафсил

Ҳозирги кунда одат бўлган баъзи бидъатлар

Савол: Ҳозирги кунда ишланаётган бидъатлар қайсилар?

Жавоб: Ибодатларга бир нарса илова қилиш бидъатдир, катта гуноҳ бўлади. Динимиз нуқсон эмас. Астағфируллоҳ, Аллоҳу таоло ёки Жаноби Пайғамбаримиз динда бир нарсани кам қилиб қолдирган-у, ундан ҳам яхшироғини биз қила оламизми? Ибодатга бидъат аралаштириш Аллоҳу таолонинг динида нуқсонлик топиш, қўйган ҳукмларини ёқтирмаслик, динни ўзгартириш бўлади.

Масалан, шом намозининг фарзини 3 ракат ўрнига кўпроқ ибодат қилиш учун 4 ракат ўқиш бидъатдир. Ундай намоз 3 ракатнинг ўрнига ҳам ўтмайди, намози умуман қабул бўлмайди.

Батафсил

Унутилган суннат ва фарзлар

Савол: Ҳозирги пайтда унут бўлиб бораётган суннат амаллар ва аҳамият берилмай қўйган фарз амаллар қайсилар?

Жавоб: Суннатлар икки хил бўлади:

1) Суннати ҳудо (муаккад суннатлар).

2) Завоид суннатлар (одатга боғлиқ бўлган суннатлар).

Унутилган бир суннатни қайта тиклаш жуда қийматли ва қадрли амал. Бир ҳадиси шарифда: “Унутилган бир суннатимни қайта тиклаганга юз шаҳид савоби бор” деб марҳамат қилинди. (Ҳаким)

Батафсил

Бойқушнинг қиссаси

“Ҳаёт-ул ҳайвон” китобида айтиладики:

Сулаймон алайҳиссалом бутун ҳайвонлар билан гаплаша оларди. Бу унинг мўъжизаларидан бири эди. Кўкда тахти билан кезарди. Бир куни бойқуш Сулаймон алайҳиссаломга салом берди. Сулаймон алайҳиссалом алик олиб, ундан сўради:

- Нимага буғдой емайсан?

- Одам алайҳиссалом у сабабли Жаннатдан чиққани учун.

- Нимага сув ичмайсан?

- Нуҳ алайҳиссаломнинг қавми сувда чўккани учун.

- Нимага фақат харобаларда юрасан?

- Харобалар Аллоҳу таолонинг меросидир.

- Нима учун уйларга келиб сайрайсан?

- Инсонларни огоҳлантириш учун. Олдиларида шиддатли таҳликалар бўла туриб, қандай ғафлатда ухлайдилар. Бундайларга ёзиқлар бўлсин!

- Кундузлари нимага чиқмайсан?

- Инсонлар менга зарар бермаслиги учун.

- Сайраётганда нима дейсан?

- Тасбиҳ ўқийман ва “Эй ғофиллар, чиқадиган узоқ сафарингиз учун озиқ ҳозирланг” дейман.

Сулаймон алайҳиссалом бойқушдан ҳам насиҳатчироқ қуш йўқ эканлигини айтди.

Батафсил

Чўкмаган кема

Абу Муслим Сафтар авлиёнинг буюкларидан эди. Бир кун кема билан йўлга чиқди. Ёнида бошқа кўп одамлар бор эди. Бирданига қаршидан бир шамол турди. Тўлқинлар катталашди. Кема чўкишининг олдини олиш учун юкларни денгизга отдилар, ёрдам истадилар.

Абу Муслим айтадики: Биз билан бирга кимлиги номаълум бир қишлоқлик ҳам бор эди. Унинг ёнида бир мусҳафи бор эди. У ўрнидан туриб, мусҳафни қўлига олиб “Ё Рабби! Агар бир кимсанинг қўлида дунё султонидан бир мактуб бўлса, ҳеч ким унга теголмайди, зарар беролмайди, балолардан узоқ бўлади” деди, сўнгра мусҳафни юқорига кўтариб “Ё Рабби, бу сенинг китобингдир, буни бизга бердинг. Қўлларида сенинг китобинг бўлган қулларингни сувда чўктириш карамингга ярашмайди. Бу таҳликадан қутқар” деб ёлвориб дуо қилди.

Шу заҳоти тўлқинлар ва денгиз тинчланди. Биз соғ-саломат йўлимизда давом этдик.

Батафсил

Мен ҳам бирга ёнайин

Иброҳим алайҳиссалом оловга отган вақт бутун фаришталар, ваҳший ҳайвонлар ва қушлар йиғладилар ва атрофида тўпланиб, Иброҳим алайҳиссалом ёрдам бериш чорасини изладилар.

Буларнинг орасида заиф бир булбул бор эди. Булбул ўзини оловга отмоқчи бўлганида Ҳақ таоло Жаброил алайҳиссаломга амр этиб, буюрдики:

- Бу қушни тут ва қандай тилаги борлигини сўра.

Жаброил алайҳиссалом қушни тутиб, қандай тилаги борлигини сўраганида, қуш:

- Халилуллоҳни оловга ташламоқчилар. Модомики қутқаришга қодир эмас эканман, ҳеч бўлмаса мен ҳам оловда ёнайин.

Ҳақ таоло буюрдики:

- Бу қушнинг мендан тилаги нима?

Булбул “Менинг дунёда Аллоҳу таолонинг исмини ёд этишдан бошқа орзуим йўқ. Минг бир исми бор эканлигини эшитдим. Юз бирини биламан. Қолган тўққиз юз исми шарифини ҳам билишни истайман” деди. Ҳақ таоло қушнинг тилагини бажарди. Ҳозирда саҳроларда нола қилаётган булбул Аллоҳу таолонинг исмини сўзламоқда.

Намруднинг ёққан олови Иброҳим алайҳиссалом учун гулистонга айланганида, булбул келиб гул шохига қўниб, сайрашни бошлади. Шу вақтдан қиёматга қадар гулга муҳаббат қўйди, ошиқ бўлди.

Батафсил