Одатлар динда далил бўладими?

Савол: “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” деган қоидага биноан одатлар динда далил бўла оладими?

Жавоб: Одатлар Далили шарий бўлолмайди. Дин одатларга тобе бўлмайди. Одатлар, модалар исломиятга мос бўлиши керак. Бир ишнинг исломиятга мос бўлишини таъминлаш учун бу ишга алоқадор турли қавллар айтилган бўлса, булардан замонга ва шахсга мос бўлган қавл танланади. “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” дегани мана шу. (Бариқа) 

Савол: Урф-одатга тегишли суннатлар қайсилар? Одатга алоқадор суннатларни қилиш мустаҳаб бўлса, чап қўлни ишлатиш, яъни мустаҳабнинг тарки макруҳ эмасми?

Жавоб: Макруҳ эмас. Муборак, шарафли ва тоза ишларни қилаётганда ўнгдан бошлаш мустаҳабдир.

Батафсил

Ҳозирги кунда одат бўлган баъзи бидъатлар

Савол: Ҳозирги кунда ишланаётган бидъатлар қайсилар?

Жавоб: Ибодатларга бир нарса илова қилиш бидъатдир, катта гуноҳ бўлади. Динимиз нуқсон эмас. Астағфируллоҳ, Аллоҳу таоло ёки Жаноби Пайғамбаримиз динда бир нарсани кам қилиб қолдирган-у, ундан ҳам яхшироғини биз қила оламизми? Ибодатга бидъат аралаштириш Аллоҳу таолонинг динида нуқсонлик топиш, қўйган ҳукмларини ёқтирмаслик, динни ўзгартириш бўлади.

Масалан, шом намозининг фарзини 3 ракат ўрнига кўпроқ ибодат қилиш учун 4 ракат ўқиш бидъатдир. Ундай намоз 3 ракатнинг ўрнига ҳам ўтмайди, намози умуман қабул бўлмайди.

Батафсил

Унутилган суннат ва фарзлар

Савол: Ҳозирги пайтда унут бўлиб бораётган суннат амаллар ва аҳамият берилмай қўйган фарз амаллар қайсилар?

Жавоб: Суннатлар икки хил бўлади:

1) Суннати ҳудо (муаккад суннатлар).

2) Завоид суннатлар (одатга боғлиқ бўлган суннатлар).

Унутилган бир суннатни қайта тиклаш жуда қийматли ва қадрли амал. Бир ҳадиси шарифда: “Унутилган бир суннатимни қайта тиклаганга юз шаҳид савоби бор” деб марҳамат қилинди. (Ҳаким)

Батафсил

Уни фаришталар чўмилтирди

Ухуд жангида уйланганига бир кун бўлганига қарамай Пайғамбар жанобимизнинг амрига бўйсунган ҳазрати Ханзала ҳам иштирок этганди. Жанг тугагач, мусулмонлар Мадинага қайта бошладилар. Жангда иштирок этганларнинг яқинлари бизникилар қайтиб келармикан деб ҳаяжон билан йўлга чиқиб кутмоқда эдилар. Уларнинг орасида уйланганига бир кун бўлган ва Пайғамбар жанобимизнинг амрига бўйсуниб, ярим кечаси жангга чиқиб кетиб, шаҳид бўлган ҳазрати Ханзаланинг келинчаги ҳам бор эди. Барча ҳаяжон билан жангдан қайтганлардан ўзининг яқинларини сўраб-суриштирардилар. Аммо ҳеч ким буларга жавоб бермас. Саволларга фақат севгили Пайғамбар алайҳиссалом жавоб берарди.

Энг охирида савол бериш навбати Ханзаланинг келинчагига келди. Расулуллоҳ жанобимизга яқинлашиб сўради: “Эй Аллоҳнинг Расули, Ханзала қаерда?”

Севгили Пайғамбаримиз “Ханзала шаҳид бўлди” деб жавоб берди.

Шунда Ханзаланинг келинчаги ерга қараб, паст овозда: “Ё Расулуллоҳ, ҳозир гапирадиган нарсам оила сиридир. Сизларга маълумки, Ханзала билан ҳаётимизнинг илк кечаси эди. Ханзала сизнинг муборак амрингизга бўйсуниб, ғусл таҳоратини олмасдан жангга қатнашди. Шу сабабдан амр этинг, эримни топиб, уни ювсинлар” деди.

Пайғамбар жанобимиз айтдики:

“Сен Ханзала учун ҳечам хавотирланма. Мен Ханзалани фаришталар чўмилтираётганини кўрдим.”

Шунинг учун унга “Ғасилул малоика”, яъни “Фаришталар ғусл олдирган Ханзала” дейилади.

Батафсил

Улар уй ҳам қурадиларми?

Нуҳ алайҳиссалом замонида инсонларнинг умри узун бўлган экан. 800-1000 йил умр сурар эканлар. Бир аёлнинг ўғли вафот этибди. Бу аёл қаттиқ қайғуриб, йиғлабди. Қўшни аёллардан бири айтибди:

- Нимага бунча йиғлайсан. Аллоҳу таолонинг тақдири шундай экан.

- Албатта шундай. Мен унга йиғламаяпман.

- Унда нимага йиғлаяпсан?

- Болам кўп яшамади деб, оналик шафқатим билан йиғлаяпман.

- Боланг неча ёшда эди?

- 275 ёшда эди.

- Агар сен бунга йиғлайдиган бўлсанг, охир замонда келадиган уммат нима қилсин, умрлари 50-60 йил бўлади.

- Жиддий айтяпсанми?

- Албатта.

- Аллоҳ, Аллоҳ, улар уй ҳам қурадими?

- Ҳа, яна битта эмас, бир нечта уй қурар эканлар.

- Мен уларнинг ўрнида бўлсам, чодиримнинг қозиғини ҳам ўзгартирмасдим.

Батафсил

Нимангга ишониб кибрланяпсан?

Боязид Бистомий ҳазратлари бир куни тоза, янги либосларини кийиб, тор кўчадан масжидга кетаётганда йўлнинг ўртасида ётган бир хўтир итга дуч келади. Кўча шунчалик торки, икки ёнма-ён зўрға юради. Бу муборак зот тўрт мазҳабнинг шартларига ҳам риоя этгани учун ва Шофий мазҳабида ит нажс бўлгани учун бу итга тегиб, кийими ифлос бўлмаслиги учун этакларини кўтариб, унинг ёнидан ўтаётганида ит инсон тили билан “Эй Боязид, сен ким бўлибсан. Мени хўтир ит қилиб яратган ҳам, сени Боязид Бистомий қилиб яратган ҳам бир Аллоҳдир. Мени ит қилиб яратган Раббим, мени Боязид сени хўтир бир ит қилиб ярата оларди. Нимангга ишониб кибрланяпсан?” деди.

Боязид ҳазратлари бу ишидан жуда пушаймон бўлди.

Батафсил