Тўғри йўлда бўлишнинг шартлари

Савол: Ҳозир турли жамоатлар бир неча масалада бир-бирларига зид қарашларга эга. Бирининг ҳалол деганига бошқаси ҳаром дейди. Бирининг суннат деганига иккинчиси бидъат дейди. Қайси жамоанинг айтганлари тўғри?

Жавоб: Ҳадиси шарифларда аҳли суннат вал жамоат эътиқодида бўлиш ва солиҳларни севиб улар билан бирга бўлишга ҳаракат қилиш, улардан ажралмаслик амр этилади. Тўғри йўлда бўлишнинг ўз шартлари бор. Буларнинг баъзиларини айтиб ўтайлик:

1) Ягона ҳақ дин исломиятдир.

Батафсил

Тўғридек кўринадиган хатоликлар

Савол: “Пайғамбар худо эмас-ку, у ҳам инсон” ёки “Олимлар пайғамбар эмас, улар ҳам инсон. Масалан, имоми Аъзам ҳам хато қилади” дейиш тўғрими?

Жавоб: Ёмонлаш мақсадида айтилган бундай сўзлар ҳарқанча тўғри бўлса ҳам, нотўғридир. Мана шундай замирида ҳақорат яширинган бемаъни одамларнинг гапларидан бирнеча мисоллар келтириб ўтамиз. Гумроҳлар:

 1) “Пайғамбар Аллоҳнинг ҳалол қилганини ҳаром қила олмайди” дейишади. Бу гаплари билан гўёки икки жаҳон сарвари бўлмиш Пайғамбаримиз шундай ишларни қилаётгандек тасаввур уйғотишга уринишади.

Батафсил

Кимларга мазҳабсиз деб айтилади

Савол: Диний китоблар ёзиб, динга хизмат қилаётган инсонларга маълум бир мазҳабга тобе бўлмади,- деган сабаб билан "мазҳабсиз" деб ҳақорат ва туҳматлар қилиш инсофданми?

Жавоб: “Мазҳабсиз” таъбири - диний таъбирдир. Ҳақорат билан ҳеч қандай алоқаси йўқ. Дини бўлмаганга динсиз, ақли бўлмаганга ақлсиз, пули бўлмаганга пулсиз, мазҳаби бўлмаганга мазҳабсиз дейилади. Бу табиий  нарса. Масалан, Афғоний, Абдуҳ ва Қарзовий деган шахсларнинг ўзлари: "бизнинг мазҳабимиз йўқ",- деб ҳамиша баралла жар солишган. Уларни ўзлари фахрланиб айтиб юрган сифатлари билан таърифлаш, яъни мазҳабсиз деб айтиш ҳақорат ёки туҳмат бўлмайди. Аксинча ҳақиқатни очиқча айтиш бўлади.

Батафсил

Шамотат

Шамотат – бошқа бировнинг бошига тушган кулфатга, зарарга севинишга айтилади. Ҳадиси шарифда “Диндош биродарингизга шамотат қилмангиз! Шамотат қилсангиз, Аллоҳу таоло кулфатни улардан олиб сизларга беради” дейилади. Золимнинг зулмидан, ёмонлигидан қутулиш учун унинг ўлимига севиниш шамотат бўлмайди. Душманнинг бошига тушган ўлимдан бошқа кулфату балоларга севиниш шамотат бўлади. Ҳали балоларнинг ёғилишига ўзининг сабаб эканини ўйлаб севиниш, масалан, дуосининг қабул бўлганини ўйлаб қувониш янада ёмондир. Ужб ёмон феълига дучор бўлишига сабаб бўлади. 

Батафсил

Ҳасад

Ҳасад – қизғаниш, кўролмасликдир. Аллоҳу таолонинг эҳсон қилган неъматининг ундан тортиб олинишини истамоқдир. Фойдаси бўлмаган, зарари бўлган бирор нарсанинг ундан соқит бўлишини хоҳлаш ҳасад бўлмайди, “Ғайрат” бўлади. Илмини, мол-давлатга, мавқега эришиш, гуноҳ қилиш учун ишлатган дин арбобларида илмнинг бўлмаслигини исташ ҳам ғайрат бўлади. Молини ҳаромда, зулм қилишда, исломиятни йўқотишда, бидъатларда ва гуноҳларда фойдаланувчининг моли йўқ бўлиб кетишини исташ ҳам ҳасад бўлмайди, дин ғайрати бўлади. Бировнинг қалбида ҳасад бўлса-ю, ўзи бундан азобланса, буни хоҳламаса – бу гуноҳ бўлмайди. Қалбда бўлган хотира, ўй-фикр гуноҳ саналмайди. Хотиранинг қалбда уйғониши одамнинг қўлида эмас. Қалбида ҳасад бўлишдан озор чекмаса ёки орзуси билан ҳасад қилса гуноҳ бўлади, ҳаром бўлади. Шу ҳасадини гаплари билан, хатти-ҳаракати билан билдирса гуноҳи тағин ҳам кўп бўлади. Ҳадиси шарифда “Инсон уч нарсадан қутулолмайди: Шубҳа, тайара, ҳасад. Суи-зан, яъни шубҳа қилсангиз, бунга хос ҳаракатда бўлманг. Омадсиз деб билганингиз нарсани Аллоҳу таолога таваккул қилиб бажаринг. Ҳасад қилган одамингизни асло ранжитманг!” деб марҳамат қилинади.

Батафсил

Кибр

Кибр деб – ўзини бошқалардан устун кўриш билан қалби роҳатланишига айтилади. Ужб (манманлик) ҳам ўзини бошқадан устун билишдир. Бу ерда бошқани ўйламайди. Ўзини ва ибодатларини яхши кўради. Кибр – ёмон феъл-атвордир. Ҳаромдир. Холиқни, Раббини унутмоқнинг аломати, белгисидир. Кўпгина дин арбоблари ушбу ёмон ҳасталикка чалингандир. Ҳадиси шарифда “Қалбида заррача кибр бўлган киши Жаннатга кирмайди” дейилади. Кибрнинг акси – “Тавозу” аталади. Тавозу ўзини бошқалар билан тенг, баровар кўришдир. Бошқалардан устун ҳам, паст ҳам кўрмасликдир. Тавозу – инсон учун жуда яхши феъл-атвордир. Ҳадиси шарифда “Тавозу қилганга муждалар бўлсин” дейилади. Тавозу соҳиби ўзини бошқалардан паст кўрмайди. Залил ва мискин бўлмайди. Молини ҳалол топиб, кўп ҳадялар беради.

Батафсил