Савол: Кимларга салом берилмайди?
Жавоб: Қуйидаги кишиларга фақат шу қуйидаги ҳоллардагина салом берилмайди:
1. Намоз ўқиётганга;
2. Хутба ўқиётган кишига ва уни тинглаётганга;
3. Қуръони карим ўқиётган кишига ва уни тинглаётганга;
4. Ваъз айтаётган кишига ва уни тинглаётганга;
Савол: "Саодати Абадия" китобида “Имомнинг биринчи ракатда иккинчи ракатда ўқийдиган зам сурасидан икки баробар узунроқ сура ўқиши суннатдир” дейилган. Масалан имом биринчи ракатда 5 оятлик "Фил" сурасини, иккинчи ракатда 4 оятлик "Қурайш" сурасини ўқиса, макруҳ бўладими? Ёки биринчи ракатда 3 оятлик "Наср", иккинчи ракатда 4 оятлик "Таббат" сурасини ўқиса, макруҳ бўладими? Макруҳ ва суннат бўладиган ҳолатларга мисол келтирасизми?
Жавоб: Келтирилган мисолларнинг ҳеч қайсиси макруҳ бўлмайди. Иккинчи ракатда биринчи ракатда ўқилган сура билан оятлар сони бирдек бўлса, ҳатто ундан икки оят узун бўлса ҳам, макруҳ бўлмайди. Уч оят узун бўлса, макруҳ бўлади. Яъни иккинчи ракатда биринчи ракатда ўқиган сурадан 3 оят узунроқ сура ўқилса, макруҳ бўлади.
Савол: Иқомат (қомат) ўқишга тааллуқли ҳадиси шарифлар борми?
Жавоб: Албатта бор. Қуйида бир нечтасини келтириб ўтамиз:
“Намоз учун иқомат ўқилганда само эшиклари очилади ва дуолар қабул бўлади.” (Табароний)
“Шайтон азонни эшитиши билан у ердан қочади. Сўнгра такрор келиб, васваса беради. Иқомат ўқилганда қочади ва яна такрор келади. яна васваса беради.” (Муслим)
Савол: Қон ҳам, инсоннинг бошқа органлари ҳам бошқага берилмайди, дейишади. Зарурат бўлганда ҳам берилмайдими?
Жавоб: Қийматли дин китобларида шундай билдирилган:
“Зарурат бўлганда ҳаромлар мубоҳ ҳолга келади.” (Радд-ул мухтор)
“Заруратсиз инсоннинг бир аъзосидан фойдаланиш ҳаромдир. Қўлланиши ҳаром бўлган нарсани дори сифатида ейиш ва ичиш ҳам жоиз эмас.” (Дурр-ул мухтор)
Савол: Инсон аъзоларидан фойдаланиш ва аёл сутини ичишнинг ҳукми қандай?
Жавоб: Инсон органидан заруратсиз фойдаланиш ва аёл сутини ичиш ҳаромдир.
“Ниҳоя”, “Хония” ва “Таҳзиб” китобларида бундай дейилган:
“Табиби муслим-и ҳозиқ [мусулмон ва мутахассис шифокор] шифо беришини ва бошқа дори йўқлигини айтса, хастанинг қон ичиши, ўлакса ейиши жоиздир. Айниқса ўлимдан қутулиш учун иттифоқ билан ҳалол бўлади.” (Радд-ул мухтор, 5-жилд, 249-саҳифа)
Савол: Баъзи егуликларнинг зарар берадиганларга, аллергияси борларга ҳаром, зарар бермаганларга мубоҳ эканлигини айтмоқдасиз. Ҳалол-ҳаром одамга қараб ўзгарадими? Бировга ҳаром бўлган нарса, бошқасига ҳалол бўлиши мумкинми?
Жавоб: Истиснолар кўп. Бировга ҳалол бўлган нарса, бошқасига ҳаром бўлиши мумкин. Қуйида бунга далиллар келтирамиз:
1. "Бойга закот фарз бўлишига қарамай фақирга фарз эмас. Ҳаж ҳам ҳаммага фарз эмас. Қурбон сўйишда ҳам бой-фақир деб ажратилади. Садақа-и фитрда ҳам шундай." (Дурар)
Демак, бировга фарз бўлган ибодат бошқасига фарз эмас.
2. "Тик туриб намоз ўқиш [қиём] фарз. Лекин хасталарга фарз эмас." (Жавҳара)
Демак, бирига фарз бўлган бир хусус, бошқасига фарз бўлмаслиги мумкин.
