Тўғри йўлда бўлишнинг шартлари

Савол: Ҳозир турли жамоатлар бир неча масалада бир-бирларига зид қарашларга эга. Бирининг ҳалол деганига бошқаси ҳаром дейди. Бирининг суннат деганига иккинчиси бидъат дейди. Қайси жамоанинг айтганлари тўғри?

Жавоб: Ҳадиси шарифларда аҳли суннат вал жамоат эътиқодида бўлиш ва солиҳларни севиб улар билан бирга бўлишга ҳаракат қилиш, улардан ажралмаслик амр этилади. Тўғри йўлда бўлишнинг ўз шартлари бор. Буларнинг баъзиларини айтиб ўтайлик:

1) Ягона ҳақ дин исломиятдир.

Батафсил

Тўғридек кўринадиган хатоликлар

Савол: “Пайғамбар худо эмас-ку, у ҳам инсон” ёки “Олимлар пайғамбар эмас, улар ҳам инсон. Масалан, имоми Аъзам ҳам хато қилади” дейиш тўғрими?

Жавоб: Ёмонлаш мақсадида айтилган бундай сўзлар ҳарқанча тўғри бўлса ҳам, нотўғридир. Мана шундай замирида ҳақорат яширинган бемаъни одамларнинг гапларидан бирнеча мисоллар келтириб ўтамиз. Гумроҳлар:

 1) “Пайғамбар Аллоҳнинг ҳалол қилганини ҳаром қила олмайди” дейишади. Бу гаплари билан гўёки икки жаҳон сарвари бўлмиш Пайғамбаримиз шундай ишларни қилаётгандек тасаввур уйғотишга уринишади.

Батафсил

Кимларга мазҳабсиз деб айтилади

Савол: Диний китоблар ёзиб, динга хизмат қилаётган инсонларга маълум бир мазҳабга тобе бўлмади,- деган сабаб билан "мазҳабсиз" деб ҳақорат ва туҳматлар қилиш инсофданми?

Жавоб: “Мазҳабсиз” таъбири - диний таъбирдир. Ҳақорат билан ҳеч қандай алоқаси йўқ. Дини бўлмаганга динсиз, ақли бўлмаганга ақлсиз, пули бўлмаганга пулсиз, мазҳаби бўлмаганга мазҳабсиз дейилади. Бу табиий  нарса. Масалан, Афғоний, Абдуҳ ва Қарзовий деган шахсларнинг ўзлари: "бизнинг мазҳабимиз йўқ",- деб ҳамиша баралла жар солишган. Уларни ўзлари фахрланиб айтиб юрган сифатлари билан таърифлаш, яъни мазҳабсиз деб айтиш ҳақорат ёки туҳмат бўлмайди. Аксинча ҳақиқатни очиқча айтиш бўлади.

Батафсил

Чаршаф, салла кийиш, соқол қўйиш

Савол: Кундалик урф-одатга тегишли суннатларга риоя қилмаслик гуноҳми?

Жавоб: Суннатлар урф-одат, анъанага тегишли бўлиш-бўлмаслигига қараб икки хил бўлади:

1- Суннати ҳудо: азон, иқомат айтиш каби ислом динининг шиорларидир. Бошқа динларда йўқ.

2- Суннати зоида: кўпликда "суннати завоид" дейилади. Расулуллоҳнинг юриш-туриш, кийиниш шакли, еб-ичишлари, воситага минишлари, бир ишни ўнгдан бошлаши ёки чапдан бошлашлари, соч кўриниши, салла ўраш шакли каби одатлардир.(Ҳадиқа)

Батафсил

Рўзани бузадиган ва бузмайдиган ҳолатлар

Савол: Оғзимдаги қуртлаган тишга қўйилган дори рўзани бузмайди-ю, нима учун тил тагига ташланган таблетка рўзани бузади? Бадандаги соғлом терига қўйилган дори вужудга шимилса ҳам рўзани бузмайди-ю, оғиздаги соғлом терига қўйилган дори шимилса, нимага рўзани бузади?

Жавоб: Тилнинг тагидаги тери билан бадан сиртидаги тери бирдек эмас. Тил таги юмшоқ, шилимшиқ бир тўқимадир. Тиббиётда бунга микоза дейилади. Бадан сиртидаги тери билан жуда фарқ қилади. Буларни бир-бири билан асло қиёслаб бўлмайди. Тишнинг тузилиши эса микозанинг тузилишидан фарқ қилади.

Батафсил

Рўзада мазҳаб тақлиди

Савол: Рўза тутишда эҳтиёж туғилса, бошқа уч мазҳабни тақлид қилиш мумкинми?

Жавоб: Албатта, мумкин. Динимизда тўрт ҳақ мазҳаб бор. Булар, астағфируллоҳ, фақат сўзда эмас, амалда ҳам ҳақ. Бир мазҳабда бажарилиши қийин бўлган ишни, бошқа мазҳаблардан бирини тақлид қилиб бажариш, бутун ислом олимлари наздида жоиз, ҳатто баъзан лозим бўлади. Масалан, Шофеъийда таҳорат олаётганида бехосдан томоғига сув кетиб қолса, рўзаси бузилмайди. Бўғзига сув кетиб қолган Ҳанафий ёки Моликий мазҳабидаги киши Шофеъий мазҳабини тақлид қилиб, рўзасида давом этади. Яна Ҳанафийда идрор йўлига пахта қўйиш рўзани бузмайди, Шофеъийда эса бузади. Буни билмаган Шофеъий мазҳабидаги киши “Аввалги рўзаларимни Ҳанафий мазҳаби бщйича тутдим” деб ният қилиб, аввалги рўзаларини қутқариши мумкин. Шунингдек, Ханбалий мазҳабида ўзи истамай қон ютиб қўйиш рўзани бузмайди. Мана шундай ҳолатга тушиб қолган Ҳанафий ёки Шофеъий мазҳабидаги киши Ханбалий мазҳабини тақлид қилиб, рўзасида давом этиши мумкин.

Батафсил