Намознинг ичидаги фарзларига «рукн» дейилади. Рукнлар ҳаммаси бўлиб беш донадир:
1. ҚИЁМ: Намоздаги бешта рукндан биринчиси бўлиб, оёқда тик туриш деган маънони англатади. Тик туролмайдиган хаста, намозини ўтириб ўқийди. Ўтира олмайдиганлар эса, чалқанча ётган ҳолда боши билан имо-ишора қилиб ўқишади. Бу вазиятда касалнинг юзи осмонгамас, Қиблага қараб туриши учун, бошининг тагига ёстиқ қўйилади. Оёқларни Қиблага узатиб ётмаслик учун, тиззаларни букиб ётиш керак.
|
Аллоҳу акбар |
4 марта |
|
Ашҳаду анло илоҳа иллаллоҳ |
2 марта |
|
Ашҳаду анна Муҳаммадан расулуллоҳ |
2 марта |
|
Ҳайя алас-салоҳ |
2 марта |
|
Ҳайя алал-фалоҳ |
2 марта |
|
Аллоҳу акбар |
2 марта |
|
Ло илоҳа иллаллоҳ |
1 марта |
Азон - хабар бериш, халққа билдириш деганидир. Беш вақт намоз учун, қазо намозлари учун ва Жума намозларида эркакларнинг азон айтишлари - суннати муаккададир. Аёл кишиларга, азон ёки иқомат айтиш макруҳдир. Азон - бошқаларга билдирмоқ мақсадида юксакроқ жойга чиқиб, бевосита ўз жонли овози билан айтиш орқали адо этиладиган ибодатдир. Азон айтаётганда муаззиннинг, икки қўлини қулоқларига кўтариб, бармоқларининг биттаси билан қулоқ тешикларини беркитиши мустаҳабдир. Иқомат айтиш, азон айтишдан афзалроқдир. Азон ҳам, иқомат ҳам Қиблага қараб айтилади. Азон ва иқомат айтаётганда гапирмаслик ва бири салом берса, муаззин алик олмаслиги керак.
Савол: Таҳорат ва ғуслнинг соғлиққа фойдалари борми?
Жавоб: Ҳа, фойдалари жуда кўп. Лекин фақат дунёвий фойдаси учунгина таҳорат олиш жоиз бўлмайди. Моддий ҳеч бир фойдаси бўлмаса ҳам Аллоҳу таолонинг амри бўлгани учун бажариш керак. Таҳорат ва ғуслнинг соғлиққа фойдаларидан бир нечтасини қуйида келтириб ўтамиз:
1. Ҳар куни қўлларимиз турли жойларга тегади, микроблар ёпишади. Қўл, юз ва оёқларни ювиш, тери касалликларидан ва турли миркоблардан сақланиш воситасидир.
Савол: Тиш қонаса-ю, лекин қон оғзидан ташқарига чиқмаса, таҳорат бузиладими?
Жавоб: Оғзидан ташқарига чиқмаганунча таҳорати бузилмайди. Бутун фиқҳ китобларида оғиздан қон чиққанида, қон қусганида таҳорат бузилади, деб айтилган. Ҳеч бир китобда қон ютганида таҳорат бузилади, деб айтилмаган.
“Саодати абадия” китобида айтиладики: “Оғизнинг ичи таҳорат бузилишида ич орган ҳисобланади. Рўза бузилишида эса баданнинг сирти ҳисобланади. Шунинг учун милкдаги ёки оғиздаги қон ташқарига чиқмагунича таҳорат бузилмайди.
Савол: Таҳорат учун сув тополмаган ва таяммум қилиш имкони ҳам бўлмаган киши Ханбалий мазҳабини тақлид қилиб, таҳоратсиз ва таяммумсиз намоз ўқий оладими?
Жавоб: Таяммум қилиш имконсиз дейишнинг ўзи имконсиз. Чунки тупроқ, мармар, тош, ғишт, черепица, лакланмаган сопол тувак, кўза, қум, оҳак, тупроқ чанги билан таяммум қилишдек кенг имконлари бор. Намознинг аҳамиятини биладиган киши ёнида булардан бирини олиб юришга ярамайдими. Шунда ҳам таяммум қилиш имкони бўлмаган киши икки намозни жам қилади.
