Бир амалга ҳам "суннат", ҳам "макруҳ" дейилса...

Савол: Тўрт мазҳаб орасида фарқли ҳукмлар бўлганидек бир мазҳаб ичида ҳам фарқли ижтиҳодлар учраб туради. Баъзан бири суннат деб айтган амалга бошқа олим макруҳ ҳам деган. Бу ҳолатда қайси бирига амал қилиш керак?

Жавоб: "Фатво фалон олимнинг ҳукми бўйича берилган" деб қайси қавл танлангани кўрсатилмаган бўлса, макруҳ деган олимнинг гапига амал қилиб, бу иш қилинмайди. Масалан, таҳоратда юзини юваётганда қалб билан ният қилиш суннат. Тил билан ният қилишга ҳам "суннат", "мустаҳаб" ёки "бидъат" деб уч хил ҳукм берилгани “Ибни Обидин”да ёзилган. Суннат ёки бидъат дейилган бир ишни қилмаслик кераклиги “Бариқа”, “Ҳадиқа” ва “Ибни Обидин”да билдирилган. (Саодати абадия) 

Батафсил

Чаршаф, салла кийиш, соқол қўйиш

Савол: Кундалик урф-одатга тегишли суннатларга риоя қилмаслик гуноҳми?

Жавоб: Суннатлар урф-одат, анъанага тегишли бўлиш-бўлмаслигига қараб икки хил бўлади:

1- Суннати ҳудо: азон, иқомат айтиш каби ислом динининг шиорларидир. Бошқа динларда йўқ.

2- Суннати зоида: кўпликда "суннати завоид" дейилади. Расулуллоҳнинг юриш-туриш, кийиниш шакли, еб-ичишлари, воситага минишлари, бир ишни ўнгдан бошлаши ёки чапдан бошлашлари, соч кўриниши, салла ўраш шакли каби одатлардир.(Ҳадиқа)

Батафсил

Махсус кунларни нишонлаш

Ота-оналар куни

Савол: Ота-оналар кунининг динимизда ўрни борми? Бу кунларда ҳадя бериладими?

Жавоб: Европадан кириб келган “Ота-оналар куни” одатдир. Бундай урф-одатдаги янгиликларга одатда бидъат дейилади. Одатда бидъат бўлганлиги ва зарарли эмаслиги, динга зид тарафи бўлмаганлиги учун ота-оналар кунини нишонлашнинг ва бу кун муносабати билан ҳадя беришнинг зарари йўқ.

Ота-онани йилда бир кун ёдга олишнинг ўрнига ҳар куни хотирлаш, уларга хизмат қилиш, вафот этган бўлишса, уларга дуо қилиш, хайр-ҳасанотда бўлиш керак. 

Батафсил

Ота-онанинг динга зид буйруқлари

Савол: Ота-онам рўмол тақишимга қарши. Эътироз қилсам, ота-она ҳақлари ҳақида гапиришади. Нима қилишимни тавсия қиласиз?

Жавоб: Ота-онанинг динга зид бўлмаган амрлари бажарилади. “Ичкилик ич, намоз ўқима, ўранма” дейдиган бўлса, бу амрлари бажарилмайди. Бундай амрларни бажармаган фарзанд ота-онасига осий бўлмайди. Фарзандларини динга мос тарбияламаган ота-онанинг фарзанди устида ҳаққи бўлмайди. Ота-онангизни ранжитмасдан ҳал қилишга урининг. Сизнинг динга амал қилишингиздан ота-онангиз ҳузурсиз бўлса, бунинг сизга зарари бўлмайди. Ким нима деса ҳам ҳижобга риоя қилиб, намоз ўқишда давом этишга ҳаракат қилишингиз керак.

Батафсил

Қиз фарзанд бир неъмат

Савол: Хотини қиз туққанда ранжийдиганлар бор. Қиз фарзанднинг динимиздаги ўрни қандай?

Жавоб: Қиз фарзанд кўрганда хафа бўлиш, айниқса хотинини айблаш жуда нотўғри иш. Қуръони каримда маолан: “Аллоҳ истаган одамига қиз, истаганига ўғил фарзанд беради. Хоҳлаганига ўғил ҳам, қиз ҳам беради. Хоҳлаган одамини бепушт қилиб қўяди. Албатта У (барча нарсани) билгувчи ва (Ўзи истаган нарсани яратишга) қодирдир.” дейилган. (Шўро, 49-50)

Пайғамбаримиз: “Қиз фарзандларингизни хор кўрманг” деб буюрганлар. Уларни хор кўриш динни билмасликдан юзага келади. Аввало хайрли фарзанд сўраш керак. Хайрли бўлмаганидан кейин қиз ёки ўғил нима фарқи бор?

Батафсил

Отанинг масъулияти

Савол: Ота фарзандларидан қанча ёшигача масъул бўлади?

Жавоб: Ўғилларидан оқил-болиғ бўлгунича, қизларидан эса турмушга чиққунича масъул бўлади.

Савол: Ота ўғлини уйлантиришга мажбурми?

Жавоб: Ота ўғлини уйлантиришга мажбур эмас.

Батафсил