Бир амалга ҳам "суннат", ҳам "макруҳ" дейилса...

Савол: Тўрт мазҳаб орасида фарқли ҳукмлар бўлганидек бир мазҳаб ичида ҳам фарқли ижтиҳодлар учраб туради. Баъзан бири суннат деб айтган амалга бошқа олим макруҳ ҳам деган. Бу ҳолатда қайси бирига амал қилиш керак?

Жавоб: "Фатво фалон олимнинг ҳукми бўйича берилган" деб қайси қавл танлангани кўрсатилмаган бўлса, макруҳ деган олимнинг гапига амал қилиб, бу иш қилинмайди. Масалан, таҳоратда юзини юваётганда қалб билан ният қилиш суннат. Тил билан ният қилишга ҳам "суннат", "мустаҳаб" ёки "бидъат" деб уч хил ҳукм берилгани “Ибни Обидин”да ёзилган. Суннат ёки бидъат дейилган бир ишни қилмаслик кераклиги “Бариқа”, “Ҳадиқа” ва “Ибни Обидин”да билдирилган. (Саодати абадия) 

Батафсил

Чаршаф, салла кийиш, соқол қўйиш

Савол: Кундалик урф-одатга тегишли суннатларга риоя қилмаслик гуноҳми?

Жавоб: Суннатлар урф-одат, анъанага тегишли бўлиш-бўлмаслигига қараб икки хил бўлади:

1- Суннати ҳудо: азон, иқомат айтиш каби ислом динининг шиорларидир. Бошқа динларда йўқ.

2- Суннати зоида: кўпликда "суннати завоид" дейилади. Расулуллоҳнинг юриш-туриш, кийиниш шакли, еб-ичишлари, воситага минишлари, бир ишни ўнгдан бошлаши ёки чапдан бошлашлари, соч кўриниши, салла ўраш шакли каби одатлардир.(Ҳадиқа)

Батафсил

Махсус кунларни нишонлаш

Ота-оналар куни

Савол: Ота-оналар кунининг динимизда ўрни борми? Бу кунларда ҳадя бериладими?

Жавоб: Европадан кириб келган “Ота-оналар куни” одатдир. Бундай урф-одатдаги янгиликларга одатда бидъат дейилади. Одатда бидъат бўлганлиги ва зарарли эмаслиги, динга зид тарафи бўлмаганлиги учун ота-оналар кунини нишонлашнинг ва бу кун муносабати билан ҳадя беришнинг зарари йўқ.

Ота-онани йилда бир кун ёдга олишнинг ўрнига ҳар куни хотирлаш, уларга хизмат қилиш, вафот этган бўлишса, уларга дуо қилиш, хайр-ҳасанотда бўлиш керак. 

Батафсил

Нафақа нима?

Савол: Нафақа дегани нима? Унга нималар киради?

Жавоб: "Нафақа - одамнинг яшаши учун зарур нарсалар бўлиб, бунга "ҳавойижи аслия" дейилади. Унга егулик-ичгулик, кийим-кечак ва уй-жой киради. Яъни озиқ-овқат, уй ижара ҳақи, кийим ва уй ашёлари харажати нафақадандир. Бу харажатлар замонга, ҳолатга, урф-одатга қараб ўзгариб туради." (Ниқоя) 

Хотинга нафақа

Савол: Хотинга нафақа бериш эр киши зиммасига қачон фарз бўлади? Хотини бой бўлса ҳам барибир эри нафақа бериши керакми?

Жавоб: Ҳа, хотини бой бўлса ҳам, унинг нафақасини бериш эрнинг зиммасидаги фарздир. Нафақа, никоҳ ўқилиши билан эрга фарз бўлади.

Батафсил

Ҳақиқий дўстлар

Машҳур ҳадис олимларидан Воқидий (раҳматуллоҳи алайҳ) ҳазратлари баён қилади:

“Бир гал пулим қолмай анчагина қарзланиб қолдим. Байрам ҳам яқинлашиб қолганди. Аёлим “Бизку йўқчилик ва етишмовчиликка сабр қиламиз. Лекин шу болаларимизнинг ҳоли нима кечади? Улар ҳар куни қўшни болаларни безанган ва чиройли кийимларда кўришади. Бизнинг фарзандларимиз эса, йиртиқ-ямоқ кийимлар кийишган. Ҳеч бўлмаса шуларнинг кийимларига сарфлайдиган пул топсангиз” деб йиғлаб-сиқтади.

Батафсил

Ҳурмати мусоҳара нима?

Савол: Ҳурмати мусоҳара дегани нима ва бунинг натижаси қандай бўлади?

Жавоб: Ҳар қандай бир аёл билан зино қилиш ёки у аёлнинг баданидан хоҳлаган бир жойига шаҳват билан тегиниш, унутиб ёки янглишиб ушласа ҳам Ҳанафий ва Ханбалий мазҳабларида "ҳурмати мусоҳара"га сабаб бўлади. Энди шу аёлнинг насаб ва сут орқали бўлган онаси ва қизлари билан у эркакнинг уйланиши, аёлнинг ҳам эркакнинг ўғли ва отаси билан турмуш қуриши абадий ҳаром бўлади.

Савол: Ҳурмати мусоҳара фақат шаҳват билан тегинганда ҳосил бўладими?

Жавоб: Ҳа, эркак ёки аёл бирбирига шаҳват билан тегсалар, ҳурмати мусоҳара ҳосил бўлади.

Батафсил