Тўғри йўлда бўлишнинг шартлари

Савол: Ҳозир турли жамоатлар бир неча масалада бир-бирларига зид қарашларга эга. Бирининг ҳалол деганига бошқаси ҳаром дейди. Бирининг суннат деганига иккинчиси бидъат дейди. Қайси жамоанинг айтганлари тўғри?

Жавоб: Ҳадиси шарифларда аҳли суннат вал жамоат эътиқодида бўлиш ва солиҳларни севиб улар билан бирга бўлишга ҳаракат қилиш, улардан ажралмаслик амр этилади. Тўғри йўлда бўлишнинг ўз шартлари бор. Буларнинг баъзиларини айтиб ўтайлик:

1) Ягона ҳақ дин исломиятдир.

Батафсил

Тўғридек кўринадиган хатоликлар

Савол: “Пайғамбар худо эмас-ку, у ҳам инсон” ёки “Олимлар пайғамбар эмас, улар ҳам инсон. Масалан, имоми Аъзам ҳам хато қилади” дейиш тўғрими?

Жавоб: Ёмонлаш мақсадида айтилган бундай сўзлар ҳарқанча тўғри бўлса ҳам, нотўғридир. Мана шундай замирида ҳақорат яширинган бемаъни одамларнинг гапларидан бирнеча мисоллар келтириб ўтамиз. Гумроҳлар:

 1) “Пайғамбар Аллоҳнинг ҳалол қилганини ҳаром қила олмайди” дейишади. Бу гаплари билан гўёки икки жаҳон сарвари бўлмиш Пайғамбаримиз шундай ишларни қилаётгандек тасаввур уйғотишга уринишади.

Батафсил

Кимларга мазҳабсиз деб айтилади

Савол: Диний китоблар ёзиб, динга хизмат қилаётган инсонларга маълум бир мазҳабга тобе бўлмади,- деган сабаб билан "мазҳабсиз" деб ҳақорат ва туҳматлар қилиш инсофданми?

Жавоб: “Мазҳабсиз” таъбири - диний таъбирдир. Ҳақорат билан ҳеч қандай алоқаси йўқ. Дини бўлмаганга динсиз, ақли бўлмаганга ақлсиз, пули бўлмаганга пулсиз, мазҳаби бўлмаганга мазҳабсиз дейилади. Бу табиий  нарса. Масалан, Афғоний, Абдуҳ ва Қарзовий деган шахсларнинг ўзлари: "бизнинг мазҳабимиз йўқ",- деб ҳамиша баралла жар солишган. Уларни ўзлари фахрланиб айтиб юрган сифатлари билан таърифлаш, яъни мазҳабсиз деб айтиш ҳақорат ёки туҳмат бўлмайди. Аксинча ҳақиқатни очиқча айтиш бўлади.

Батафсил

Ҳазрати Исо ва янги йил

Савол: Насронийлар ҳазрати Исонинг янги йилда келишига ишонгани учун йил бошини байрам қиладиларми?

Жавоб: Насронийларнинг ҳазрати Исонинг йил бошида келишига доир бир эътиқодлари йўқ. Улар ҳазрати Исонинг хочда ўлганига ишонадилар. “Инсонларни гуноҳдан қутқариш учун тангри ўз ўғли Исони ўлдирди” дейишади. Баъзан Исо алайҳиссалом учун “Ўғил Аллоҳ” баъзан эса “Тангри учдир. Уч тангри бирдир” дейишади. Бу тентакликлар ҳам Инжиллардаги сохталаштиришлардан келиб чиқмоқда. Насронийларнинг ўйин-кулгилари, Санта Клоус деганлари хаёлий нарсадир.

Батафсил

Ҳазрати Исонинг қурбон қилиниши

Савол: Христиан китобларида “Қурбон байрамида қўчқор қурбон қилиш бемаъни, чунки жами одамзод ўрнига Исо қурбон қилинган” дейилиб, яна қуйидагилар ҳам ёзилади:

“Қутилиш учун Исонинг қурбон этилиши кифоя.” (Ибронийлар 9/25,26)

“Исо инсониятнинг қутилиши учун тўлов сифатида ўз ҳаётини берди.”  (И.Тиомтеос 2/5-6)

 “Тангри марҳаматсиз бўлганида эди, ҳар кимга қарзини тўлатарди. У одил, марҳаматли бўлгани ва дунёни жуда севгани учун  барчанинг кечирилиши учун ёлғиз ўғлини фидо этди.” (Юханна 3; 16)

 “Тўғри бўлган Масиҳ тўғри бўлмаганларнинг гуноҳи сабабли бир марта ўлди.” (И.Петрус 3;18)

“Эски инсонлар нуқсонсиз қўзи Масиҳнинг қонининг тўлови билан қутилдилар.” (И.Петрус 1;18,19)

Бу ёзувларда ҳақиқат борми?

Жавоб: Бунга ўхшаш рисолалар кўплаб тарқатилмоқда. Уларда илмга, ақлга, мантиққа зид бўлган хусуслардан баъзилари қуйида келтирилди:

1) “Тангрининг ёлғиз ўғли” дейилади. Нимага бошқа ўғил-қизи йўқ? Тангрининг ўғли бўлгач, ўғилнинг бобоси ҳам бўлиши керак эмасми? Тангри нима учун ўғилга эҳтиёж сезди? Тангрини гўштли, суякли деб ўйлайдилар. Тангрининг ўғли ўларкан-да, тангри ўлмайдими? Ҳолбуки исломиятда Аллоҳу таоло бирдир, самаддир, яъни ҳеч нарсага муҳтож эмас, аксинча ҳамма нарса унга муҳтождир. У туғмайди ва туғилмайди. Ҳеч бир нарса унга шерик ва тенг эмас. (Ихлос сураси)

2) Ҳазрати Исонинг инсониятнинг қутилиши учун тўлов сифатида ўлганлиги айтилади. Модомики гуноҳсиз кимсани тўлов сифатида ўлдириш билан инсонлар қутиларкан, нимага насронийларнинг тангриси марҳамат қилиб (!) бошқа гуноҳсизни, маъсумни ёки такрор ҳазрати Исони ўлдирмайди? Ёки бошқа бир гўдакни яратиб, уни ўлдирмайди? Бир бегуноҳни гуноҳкорларни ўрнига қатл қилиш қанақасига адолат бўлди? Уни ўлдирмасдан инсонларнинг гуноҳини авф эта олмасмиди? Оддий бир черков попи ҳар қандай гуноҳни кечира олади-да, ҳамма нарсага кучи етган тангри авф эта олмайдими? Ёки христианларнинг тангриси қўрқадиган ундан ҳам қудратлироқ бирон мавжудот борми? "Ҳеч қандай тўловсиз ҳаммани кечирдим"- деса, ким нима дея оларди? Коинотнинг ёлғиз яратувчиси бўлмиш Аллоҳни ҳеч ким, ҳеч нарсага мажбур қила олмайди. Қилган ишларининг ҳам ҳисобини сўролмайди. (Анбиё, 23)

3) Айбсиз кишини ўзга айбдорларнинг ўрнига жазога маҳкум қилишиб, ўлдириш қанақасига марҳамат бўларкан? Бу – қайси ақлга, қайси мантиққа тўғри келади? Христианларнинг тангриси беайб, бегуноҳ инсонни марҳаматли бўлгани учун ўлдирдими? Техаслик бир шоввоз ўғрилик қилса, унинг ўрнига Бағдоддаги бир бечора жазоланадими?

Қуръони каримда маолан: “Ҳеч ким бошқасининг гуноҳини олмайди” деб буюрилган. (Нажм, 38)

4) Ҳеч қандай ғам-ташвиш бўлмаган Жаннат турганда, христианларнинг тангриси нима учун айнан бу ифлос дунёни севади? Ҳолбуки Қуръони каримнинг турли жойларида дунё ёмонланади. (Анкабут, 64)

Бундан, христианларнинг ишонган тангриси Жаннатни ва Жаҳаннамни кўрмаганга ўхшайди. Агар христианлар Жаннат ва Жаҳаннамни яратган Аллоҳу таолони билганларида эди, ҳурофотлар занжири бўлган христианликни дарҳол тарк этардилар.

5) Уларнинг эътиқодлари бўйича: “Ҳар бир гўдак гуноҳкор бўлиб туғилади. Исо уларни мана шу гуноҳларидан қутқариш учун қурбон бўлди.” Инсонларнинг туғилишидан гуноҳкор бўлиши ақлга, мантиққа тўғри келмайди. Янги туғилган гўдак нима учун гуноҳкор бўлсин? Одамларнинг гуноҳини авф қилиш учун ҳамма нарсага қодир бўлган Аллоҳу таоло нима учун айнан ҳазрати Исонинг қатл қилинишини истади? Роҳиблар ўзларининг ножўя эътиқодлари бўйича, гуноҳ кечириш ҳуқуқи ва имтиёзлари борлигини рўкач қилиб, дуч келган гуноҳкорнинг гуноҳини "поклаб" ётишибди-ку. Ўша "ҳуқуқ ва имтиёзни" берган Худонинг ўзи нимага шу ҳуқуқдан маҳрум? Битта попни ўлдириб қўйган одам, иккинчи бир попнинг ёнига бориб гуноҳини "кечиртирмоқда"! Қисқаси христианликда бунақа беманиликларнинг чеки-чегараси йўқ. Улар ҳақиқий Инжилни битта ёлғиз нусхадан асоссиз равишда бир-биридан фарқли тўртта қилиб олганларидек ёлғиз Аллоҳни ҳам, бетайин сабаблар билан учтага кўпайтириб олишди. Бу қилмишларини изоҳлаш учун: “Уч - бир демакдир. Бу учта алоҳида парча бир-бирига қўшилса яна бир бўлади” дейишяпти. Миллион парча бир-бирига қўшилса, яна бир бўлармиш. Бу нима дегани? Ҳозирги миссионерлар эски христианларнинг шунақа тентакликларини қандай изоҳлашни билолмай, бир ботқоқдан чиқиб, бошқасига ботишмоқда. Яна “Ҳамма иши тўғри бўлган ҳеч ким йўқ. Ҳатто бир одам ҳам йўқ” дейишади. (Римликлар 3;10)

Христианлар бутун дунёдаги одамларнинг ўзларига ўхшаб, тўғриликдан бенасиб, гуноҳкор ва бузғунчиликка мойил деб эътиқод қилишади. Жаноби Аллоҳ ер юзига тўғри ва солиҳ минлаган авлиё-ю анбиё юборган-ку ахир! Христианларнинг ақидаси бўйича, пайғамбарлар ҳам, солиҳ ва тўғри одамлар эмас. Лекин черковларнинг тўридан жой олган роҳиблар бегуноҳ ва тўғрисўз! Қандай тентаклик! Ўша миссионер китобида яна мана бундай "оят"ни учратамиз: “Диннинг амрларини бажариш билан ҳеч ким тангри олдида оқланмайди.” (Римликлар 3;20)

Бу қандай дин бўлдики, диннинг амрларига бўйсинган одам ҳам қутила олмаса? Нажот топиш учун “Муқаддас қонунга кўра ҳамма нарса қон билан тозаланади ва қон тўкилмасдан кечирим бўлмайди” (Ибронийлар 9;12) дейилган. Демак, христианлар асрлар давомида катта салб юришларини уюштириб, мусулмонларнинг гуноҳларини қон билан тозалашмоқчи бўлган экан-да. Авваллари “Исо Худонинг ўғли” дейишарди. Энди эса бунга ҳазрати Одамни ҳам қўшиб олишибди. Ҳар асрда тўхтовсиз қилиниб келган тузатиш, қайчилаш ва иловалар туфайли Инжиллар қандай аянчли ҳолга келди. Шундай аҳмоқона китобчалар билан мусулмонларни диндан чиқаришга уринишмоқда. Лекин динини пухта биладиган мусулмон буларга алданмайди. Чунки мусулмонлик илм динидир. Христианлик эса, хурофотларга ғарқ бўлган. Шунинг учун илм аҳли орасида “Насронийлар олим бўлса христианликдан, мусулмонлар жоҳил қолса, мусулмонликдан чиқади” деган ибора машҳурдир.

Батафсил

Ҳазрати Исо - пайғамбардир, унга сиғинилмайди

Буюк ислом олими “Тафсир-и кабир” ва бошқа турли қийматли қитоблар соҳиби имоми Фахриддин Розий (раҳматуллоҳу алайҳ) Ол-и Имрон сурасининг 61-ояти каримасининг тафсирида айтадиларки: “Хоразм шаҳрида эдим. Шаҳарга бир роҳибнинг келганини ва христианликни ёйишга уринаётганини эшитдим. Ёнига бордим. Суҳбат бошланди. Менга “Муҳаммад алайҳиссаломнинг пайғамбар эканлигини кўрсатадиган далил нима?” деди. Шу жавобни бердим.

Фахриддин Розий: Мусонинг, Исонинг ва бошқа пайғамбарларнинг (алайҳимуссалом) хариқалар, мўъжизалар кўрсатганлари ҳақида хабарлар бўлгани каби Муҳаммад алайҳиссаломнинг ҳам мўъжизалар кўрсатгани ҳақида хабар бизгача етиб келган. Бу хабарлар тавотур (қувватли, ишончли хабар) ҳолидадир. Тавотур йўли билан келган хабарларни ё қабул этасан, ё рад этасан. Агар рад қиладиган бўлсанг ва мўъжиза кўрсатиш одамнинг пайғамбар эканлигига далолат қилмайди десанг, у ҳолда тавотур йўли билан бизга хабар берилган бошқа пайғамбарларга ҳам ишонмаслигинг керак. Агар тавотур билан келган хабарларнинг ҳақлигини ва мўъжиза кўрсатган зотнинг пайғамбар эканлигига ишонсанг, Муҳаммад алайҳиссаломнинг пайғамбар эканлигини қабул қилишингга тўғри келади. Чунки Муҳаммад алайҳиссалом мўъжизалар кўрсатган ва бу мўъжизалар бизларга тавотур ҳолида етиб келган. Бошқа пайғамбарларнинг пайғамбарлигига тавотур билан билдирилган мўъжизалари сабабли ишонган бўлсанг, Муҳаммад алайҳиссаломнинг ҳам пайғамбар эканлигига имон келтиришинг керак!

Роҳиб: Мен Исонинг (алайҳиссалом) пайғамбар эмас, илоҳ- тангри ўғли эканлигига ишонаман.

(Тангри – маъбуд демакдир. Сиғиниладиган барча нарсага тангри дейилади. Аллоҳу таолонинг исми Аллоҳдир, тангри эмас. Аллоҳу таолодан бошқа тангри йўқдир. Аллоҳ калимаси ўрнига қасдан тангри дейиш, жуда янглиш ва чиркин бир одат.)

Фахриддин Розий: Биз ҳозир пайғамбарлик ҳақида суҳбатлашяпмиз. Илоҳлик масаласидан олдин нубувват (пайғамбарлик) мавзуини ҳал қилиб олишимиз керак. Бундан ташқари Исо алайҳиссаломнинг илоҳ эканлигини даво қилишинг ҳам нотўғри. Чунки илоҳ, тангри деган мавжудотнинг ҳамиша, ҳамма вақт бор бўлиши лозим. У ҳолда модда, жисм ва маълум бир жой қоплайдиган нарсалар илоҳ бўлолмайди. Ҳолбуки Исо алайҳиссалом жисм эди, инсон эди. Йўқдан бор қилинди, сизларнинг эътиқодларингиз бўйича ўлдирилди. Аввал бола эди, кейин улғайди. Еб-ичарди, худди бизга ўхшаб гапирарди. Ётар, ухлар, уйғонар ва юрарди. Ҳар бир инсондек яшаш учун бир қанча нарсаларга муҳтож эди. Муҳтож бўлган одам бой бўла оладими? Аввал йўқ бўла туриб, кейиндан пайдо бўлган бирон нарса ҳечам абадий бўла оладими? Вақт ўтиши билан ўзгарадиган нарса давомли, абадий бор бўла оладими?

Исони (алайҳиссалом) қочиб яширинган жойидан яҳудийлар тутиб, осди, дейсизлар. Ўша вақтда Исонинг (алайҳиссалом) қаттиқ ғам чекканлигини, бу аҳволдан қутилиш учун чора излаганини айтасизлар. Агар у, сизлар эътиқод қилгандек ҳақиқий Илоҳ ёхуд илоҳнинг бир парчаси бўлганида яҳудийларнинг кўзидан ўзини яширишни уддалаган, ҳатто уларни ҳалок қилган бўлмасмиди? Илоҳнинг ўғли бўлса, нимага ғам чекди ва яширинишга жой излади? Валлоҳи, мен бунга ҳайрат қиламан. Ақли бўлган одам бу сўзларни қандай гапиради, буларга қандай ишонади? Бу сўзларнинг нотўғрилигига ақлнинг ўзи гувоҳ.

Исо ҳақида тасаввурларингиз бир-бирига зид. Уч хил гапирасизлар:

1) У Худодан фарқли ўлароқ кўзга кўринадиган жисмоний бир илоҳ эмиш. Тангри эмиш. Оламларнинг илоҳини ўлдига чиқаришингиз, яҳудийлар уни ўлдирган вақтда оламнинг илоҳини ўлдирганликларини таъкидлаш бўлади. Бу тақдирда оламнинг илоҳсиз қолиши керак бўларди. Ҳолбуки оламнинг илоҳсиз қолиши мумкин эмас. Бундан ташқари, яҳудийлар ноҳақ бўла туриб уни тутиб ўлдиришлари, унинг ожизлигини ва ноҳақликка учраганини кўрсатади. Мана шундай ожиз ва қувватсиз бир одам оламларнинг илоҳи бўла оладими?

Исо алайҳиссаломнинг Аллоҳу таолога кўп ибодат қилгани тавотур билан собитдир. Исо алайҳиссалом илоҳ бўлганида эди, тоат-ибодат қилмасди. Чунки илоҳ асло ўзига ўзи ибодат қилмайди. (Аксинча бошқалар унга ибодат қилади.)

Роҳибнинг сўзи ёлғон эканлиги шундан ҳам билинади.

2)  Уни том маънода мутлақ илоҳ дейсизлар. У тангрининг ўғли дейсизлар. Бундай эътиқод тамоман чирик. Чунки илоҳ жисм ва сифат бўлолмайди. Илоҳнинг бир жисмга қўшилиши, у билан бирлашиши имконсиз. Агар илоҳ жисм бўлганида эди, бошқа бир жисмга ҳам қўшиларди. Жисмга қўшилган нарса жисм бўлади ва икки жисмнинг моддалари аралашади. Бу эса илоҳнинг парчаланишига олиб келади. Агар илоҳ сифат бўлганида эди, маълум бир маконга муҳтож бўларди. Бу эса, илоҳнинг бошқа қандайдир омилларга муҳтож бўлиши демакдир. Бошқасига муҳтож бўлган зот илоҳ бўла олмайди. (Илоҳнинг Исо алайҳиссаломга қўшилишига сабаб нима эди? Исо алайҳиссаломга сабабсиз қўшилиши, ҳеч қандай сабабсиз, асоссиз бир нарсани бошқа нарсадан устун кўришдир. Бунинг эса нотўғри эканлигини “Жавоб беролмади” китобида Аллоҳу таолонинг бир эканлигини исбот этаётганимизда билдирганмиз.)

3) У ўзи бевосита тангри эмас. Лекин худонинг бир парчаси унга хулул қилган, қўшилган, дейсизлар. Агар бу парча, илоҳнинг илоҳ бўлишида катта роль ўйнайдиган таъсирли бир фактор бўлса, унда ўша парча илоҳдан ажралгач ҳақиқий илоҳнинг илоҳлиги бузилади. Агар бу парча илоҳнинг илоҳ бўлишида ҳеч қандай роль ўйнамайдиган, таъсирсиз бир бўлак бўлса, унда бу парчанинг тангрига тегишли парча бўлмаслиги керак. Энди Исо алайҳиссаломнинг тангри, илоҳ эканлигига бошқа қандай далилинг бор?

Роҳиб: У ўликларни тирилтирди, туғма кўрларнинг кўзини очди ва Пес деган теридаги қичишадиган оқ доғларни даволагани учун тангри бўла олади. Бундай ишларни фақат тангри қила олади.

Фахриддин Розий: Маълумки далилнинг йўқлиги мадлул (далилнинг далиллаб берган нарсаси)нинг мавжудиятини инкор қилишга асос бўла олмайди.  Далил бўлмагунча мадлул ҳам бўлмайди десанг, олам яратилишдан аввал, яъни азалда оламни яратган Яратувчининг йўқ бўлганини даво қилган бўласан, бу эса нотўғри! Чунки олам - Яратувчининг борлигига далилдир. Далил бўлмаса ҳам мадлул бўла олади десанг, азалда махлуқлар йўқ пайтда ҳам Яратувчининг бор бўлганини қабул қилган бўласан. Энди, Исо алайҳиссалом ҳали яратилмаган пайтларда, яъни азалда илоҳнинг унга хулул қилиб, бирлашганини айтсанг, буни далилсиз қабул қилган бўласан. Чунки Исо алайҳиссалом кейин яратилди. Бу - унинг азалда бор эканлигига далилнинг йўқлиги демакдир. Тангрининг Исо алайҳиссалом баданига хулул қилганини, яъни унинг вужудига бир парча кирганини далилсиз қабул қиласан-у, менга, сенга, ҳайвонларга, ўтларга ёхуд тошларга келиб кирмаганини қаердан биласан? Нимага буларга ҳам, далилсиз келиб кирганига, булар билан бирлашганига эътиқод қилмайсан?

Роҳиб: Илоҳнинг айнан Исога хулул қилиши билан сенга, менга ва бошқа мавжудотга келиб кирмаганининг сабаби шундоғам маълум-ку!  Исо алайҳиссаломда мўъжизалар кўринди. Сенда, менда ва бошқа борлиқларда эса, бундай ҳолатлар кузатилмади. Демак бундан илоҳнинг айнан унга хулул қилганини, бошқа мавжудот баданига умуман кирмаганини яққол кўрамиз.

Фахриддин Розий: Исонинг (алайҳиссалом) вужудида илоҳнинг мужассамлашганига далил сифатида, Унинг мўъжизалар кўрсатганини даво қиляпсан. Далил бўлмагунча, яъни мўъжизалар кўрилмагунча нимага бошқа баданда мужассам бўла олмайди дейсан? Сенда, менда ва бошқа мавжудотларда мўъжизалар кўринмаганини сабаб-далил кўрсатиб, тангрининг бизларга хулул қилмаганини иддао қила олмайсан. Чунки юқорида "далил мавжуд бўлмаса ҳам, мадлул (далилнинг далиллаб берган нарсаси) мавжуд бўла олади" деган эдик. Мана шу қоида бўйича, илоҳнинг бирон жисмга хулул қилиши (кириши), у билан бирлашиши, унинг танасида мужассамлашиши далилга, яъни мўъжизалар кўрсатишга боғлиқ эмас. У ҳолда илоҳнинг менга, сенга, мушукка, ит ёки сичқон баданига ҳам хулул қилганига ишонишинг, эътиқод қилишинг керак. Илоҳнинг мана шундай паст махлуқларга хулул қилганига, уларнинг баданларига келиб кирганига халқни ишонтиришга уринган дин ҳечам ҳақ дин бўла оладими?

Ҳассани аждарга айлантириш, ўликни тирилтиришдан анча мушкул иш. Чунки ҳасса билан илон ҳеч қайси жиҳатдан бир-бирига яқин эмас. Мусо алайҳиссаломнинг ҳассани аждарга айлантирганига эътиқод қиласизлару лекин унга "тангри" ёки "тангрининг ўғли" демайсизлар. Исо алайҳиссаломга нима учун "тангри, фалон-писмадон" дейсизлар?

Роҳиб бу сўзимга қарши ҳеч нарса дея олмади, жим бўлишга мажбур бўлди.” (Саодати Абадия)

Батафсил