Одатлар динда далил бўладими?

Савол: “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” деган қоидага биноан одатлар динда далил бўла оладими?

Жавоб: Одатлар Далили шарий бўлолмайди. Дин одатларга тобе бўлмайди. Одатлар, модалар исломиятга мос бўлиши керак. Бир ишнинг исломиятга мос бўлишини таъминлаш учун бу ишга алоқадор турли қавллар айтилган бўлса, булардан замонга ва шахсга мос бўлган қавл танланади. “Аҳком вақт ўтиши билан ўзгаради” дегани мана шу. (Бариқа) 

Савол: Урф-одатга тегишли суннатлар қайсилар? Одатга алоқадор суннатларни қилиш мустаҳаб бўлса, чап қўлни ишлатиш, яъни мустаҳабнинг тарки макруҳ эмасми?

Жавоб: Макруҳ эмас. Муборак, шарафли ва тоза ишларни қилаётганда ўнгдан бошлаш мустаҳабдир.

Батафсил

Ҳозирги кунда одат бўлган баъзи бидъатлар

Савол: Ҳозирги кунда ишланаётган бидъатлар қайсилар?

Жавоб: Ибодатларга бир нарса илова қилиш бидъатдир, катта гуноҳ бўлади. Динимиз нуқсон эмас. Астағфируллоҳ, Аллоҳу таоло ёки Жаноби Пайғамбаримиз динда бир нарсани кам қилиб қолдирган-у, ундан ҳам яхшироғини биз қила оламизми? Ибодатга бидъат аралаштириш Аллоҳу таолонинг динида нуқсонлик топиш, қўйган ҳукмларини ёқтирмаслик, динни ўзгартириш бўлади.

Масалан, шом намозининг фарзини 3 ракат ўрнига кўпроқ ибодат қилиш учун 4 ракат ўқиш бидъатдир. Ундай намоз 3 ракатнинг ўрнига ҳам ўтмайди, намози умуман қабул бўлмайди.

Батафсил

Унутилган суннат ва фарзлар

Савол: Ҳозирги пайтда унут бўлиб бораётган суннат амаллар ва аҳамият берилмай қўйган фарз амаллар қайсилар?

Жавоб: Суннатлар икки хил бўлади:

1) Суннати ҳудо (муаккад суннатлар).

2) Завоид суннатлар (одатга боғлиқ бўлган суннатлар).

Унутилган бир суннатни қайта тиклаш жуда қийматли ва қадрли амал. Бир ҳадиси шарифда: “Унутилган бир суннатимни қайта тиклаганга юз шаҳид савоби бор” деб марҳамат қилинди. (Ҳаким)

Батафсил

Инсон яратди

Бир Аллоҳга айтай хамду санолар,

Бир қисм тупроқдан инсон яратди.

Тан қафасин қилмоқ учун мунаввар,

Жон нуридан шамъи-тобон яратди.

Кўрмакка кўз берди, тилга мақолат,

Жонни қўйди танда беш кун омонат,

Азалда ҳаркимга қилса иноят,

Кўкрагинда нури иймон яратди.

Аввало яратди Одам отани,

Анга жуфт айлади Ҳавво онани,

Фирдавси аълода эди макони,

Анга душман малъун шайтон яратди.

Ҳақдан нузул бўлди Мусога “Таврот”,

“Инжил” васфин Исо айлади исбот,

Довуд “Забур” ўқиб, қилди муножот,

Муҳаммад шонинда “фурқон” яратди.

Муҳаммадни сарвар айлаб жаҳона,

Деди: “Пайғамбардур охир замона ”,

Жабройилдан ваҳй эндириб равона,

Кофирларга Шоҳимардон яратди.

Бирин паст айлади, бирин сарбаланд,

Бирни фақир айлаб, бирни давлатманд,

Бирни хор айлади, бирни аржуманд,

Бирни гадо, бирни султон яратди.

Овозаси етиб Рум-у Яманга

Миср, Шому Ҳиндистону Даҳанга,

Донғи кетиб Хитой билан Хўтанга,

Бир амири соҳиб-қирон яратди.

Салтанати беклар ичра шаҳона,

Шижоат баҳрида дурри ягона,

Эшмуҳаммад шоҳдан қолди нишона,

Тангрим ани марди майдон яратди.

Қаро ердан яшил сабза кўкартиб,

Ҳар ёғочдан турли мева чиқартиб,

Кун-кундан боғларнинг меваси ортиб,

Гул очилиб, боғу бўстон яратди.

Маҳдумқули айтар, Ҳаққа ситойиш,

Ҳар мушкил ишимга сенсан кушойиш,

Кечаю кундузга бериб намойиш,

Хуршид ила моҳи тобон яратди.

Батафсил

Турли савол-жавоблар

Савол: Бир йигит билан учрашиб турамиз. Динни яхши билмайди, намоз ўқимайди. Аммо мен уни йўлга соламан. Чунки уйланганимдан кейин барини қиламан деяпти. Отам эса уни солиҳ йигит эмас деб умуман рози бўлмаяпти. Нима қилишимни маслаҳат берасиз?

Жавоб: Флирт вақтида ёшлар ўзининг аслида қандай эканликларини ошкор этмайдилар. Ўзларини мулойим ва итоатли қилиб кўрсатадилар. Уйлангандан кейин ҳақиқий юзи кўринади. “Динни яхши билмайди, намоз ўқимайди. Аммо мен уни йўлга соламан” деяпсиз. Ким кимни йўлга солиши кейин, яъни турмуш қургандан кейин маълум бўлади. Аввал динни ўргансин! Намоз ўқишни бошласин. “Уйлангандан кейин барини қиламан” деганига эътибор берилмайди.

Батафсил

Севишганлар куни (Валентин куни)

Савол: “Валентин куни” деб номланувчи севишганлар кунини нишонлаш, ҳадя олиб-беришнинг зарари борми?

Жавоб: Бу кун худди оталар, оналар кунидек оддий бир кун, холос. Агар ғайридинларнинг диний ҳиссиёт ва мақсадларига алоқаси бўлмаган, шунчаки дунёвий мақсадларда белгиланган кун бўлса эди, уни нишонлашнинг зарари бўлмасди . Яъни янги турмуш қурганлар, эр-хотин бир-бирига ҳадя беришлари мумкин бўларди. Лекин ҳозирги кунда "севги-муҳаббат" деганда беникоҳлар орасидаги ношаърий, яъни исломга зид бўлган, ўйнаш орттириш назарда тутилади. Бу эса асло жоиз эмас, ҳаром бўлган нарса эса, умуман нишонланмайди. Дунёвий одат бўлган нарса жоиз, лекин ушбу одат динимизга зид бўлса, нишонланмайди.

Батафсил