1. Имомнинг ва ёлғиз намозхоннинг ҳар ракъатда Фотиҳани сурасини бир дафъа ўқиши – вожибдир.
2. Фотиҳадан кейин бир сура ёки камида уч қисқа оят ўқиш.
3. Фарз намозларининг илк икки ракъатида ва бошқа бутун намозларнинг ҳар ракъатида Фотиҳадан кейин бир Замми сура ўқиш вожиб.
1. Таҳрима такбири ва Қунут такбирида эркаклар қўлларини қулоққа, аёллар эса кўкракка кўтариши суннатдир.
2. Такбирда кафтни қиблага қаратиб туриш.
3. Такбирдан кейин қўл боғлаш.
1. Қиёмда, сажда ўрнига қараб туриш.
2. Рукуъда оёқ учларига қараб туриш.
3. Саждада бурун қўйилган жойга қараб туриш.
Савол: Жинлар инсонга зарар бера оладими, инсон шаклига кира оладими? Уларнинг зараридан сақланиш учун нима қилиш керак?
Жавоб: Жинларнинг мусулмони ва мусулмон бўлмагани бор. Мусулмон бўлган жинлардан инсонга бир зарар келмайди. Улар фақат ибодат билан машғул бўладилар. Аҳли суннат олимлари уларни танийди. Солиҳ инсонлар каби кўриниб, суҳбат қиладилар. Кофир бўлган жинлар инсонларга турли шаклларда зарар берадилар. Инсондан ажралмай турли шаклларга кира оладилар. Масалан, микроб шаклига кириб, инсоннинг томирларида юради. Фақат мўминларнинг юрагига кира олмаса ҳам, қалбига васваса солиши мумкин. Эчки, илон, мушук шаклига кирганлари кўп кузатилган.
Кофир жинлар яхши инсон шаклига ҳам кириб, яхши ва фойдали ишлар қилиши мумкин. Кофир ва фосиқлар билан дўст бўлиб олгандан кейин ҳеч улардан ажралмай, гуноҳ ҳамда куфрга судрайди. Жинлар ва шайтонлар тушда ҳам кўринади. Жуда чиройли шаклга кириб, иҳтилом (жунуб бўлиш)га сабаб бўлади. Фаришталар инсонни жинларнинг зараридан сақлайди. Ояти карима ва дуо ўқиб, Аллоҳу таолога сиғинганларга ҳам жинлар ҳеч нарса қилолмайди.
Инсонларга касалликларнинг даволарини ва керакли дориларни ўргатганлари, тутқаноқ хастасининг баданига кириб, унга зарар берганилиги, инсонларга назари текканлиги китобларда ёзилган. Жин уч синфга бўлинади:
1. Ел ва ҳаво каби бўлганлар.
2. Ердаги қўнғиз ва жониворлар каби бўлганлар.
3. Диннинг амр ва тақиқларига бўйсунишга мажбур бўлганлар. Буларга ҳисоб ва азоб бор.
Жин олов ва ҳаводан яратилганлиги учун жуда енгилдир. Тез ҳаракат қилади, енгил бир туртиш билан ўладилар. Умрлари қисқа, дин билимлари оз ва кибрли бўладилар. Бир-бирлари билан доимо урушиб юрадилар. Жинларнинг ўлими ерда йўқ бўлиш билан тугайди. Қарилари ёшариб, гўдаклик ҳолига келади ва ўлиб, ерда йўқолади.
Кофир жинлар фолчи ва сеҳр-жоду қиладиганлар кимсалар билдирган кишиларга сеҳр-жоду қиладилар. “Ҳадиқа”даги ҳадиси шарифда “Сеҳр (жоду) қилган, қилдирган ва бунга ишонган бизлардан эмас” деб буюрилган. Фолчилар, мунажжимлар ва жинлар билан гаплашиб ҳар саволга жавоб берувчилар сеҳр-жоду қилувчилар синфига киради. Буларнинг олдига бориб, сўзлаганларига, қилганларига ишониш, баъзан тўғри чиқса ҳам, Аллоҳдан бошқасининг ҳамма нарсани билишига ҳамда истаганини қилишига ишониш бўлиб, куфрдир.
Ўтган нарсаларни жиндан сўраш жоиз, келажакда бўладиган нарсаларни сўраш эса жоиз эмас. Чунки келажакни ва ғайбни фақат Аллоҳу таоло билади. Кофир жинлар ёлғончи бўлганлиги учун бўлиб ўтган нарсаларни ҳам кўрмасдан туриб кўрдик дейишлари мумкин. Жин билан гаплашадиганларга бориб, инсонни жиндан қутқарганига ишониб, унга пул бериш жоиз эмас.
Жиндан қутулиш учун энг таъсирли қурол Калимаи тамжид, яъни “Ла ҳавла ва ла қуввата илла биллоҳ алиййил азим” ва истиғфор дуосидир. Буларни ўқиб юрган кимсадан жинлар қочади ва сеҳр-жоду бузилади. Жин мактуби дейилган дуони ёнида олиб юрган ёки уйида сақлаган кимсага жин тегмайди, ҳатто кишига ўрганиб, ёпишиб олган жин ҳам кетади.
Оятил курси, Ихлос, Муаввизатайн ва Фотиҳа сураларини тез-тез ўқиб туриш ҳам инсонни жиндан муҳофаза этади. Бу ояти карималарни ўқиш билан, бу мактубни ёнида олиб юриш билан, шифо оятларини ўқиш билан ва буларни сувга эзиб, фойдаланишни истаганлар аҳли суннат эътиқодига мос тўғри имон соҳиби бўлиш керак. Буларни ёзган ва ишлатганнинг эътиқоди тўғри бўлмаса ва ҳаром ишлайдиган бўлса, фойдаси тегмайди.
Жин ва шайтон ёмонлигидан сақланиш учун, тутқаноқ касали ва сеҳр-жодуга қарши ҳимоя этувчи оят дейилган “Ояти хирз”ни етти кун ўқиш ва бу оятларни ёнида олиб юриш керак.
Авлиёларнинг руҳлари кўринмай ҳам, кўриниб ҳам севганларига фойда беради ҳамда балолардан сақлайди. Уларни танишга, севишга ва севилишга ҳаракат қилиш керак.
Савол: Ҳайит байрамларида нималар қилиш керак?
Жавоб: Байрамда эрта туриш, ғусл этиш, мисвок қўлланиш, хушбўй ҳидлар суриниш, янги ва тоза либос кийиш, севинганини билдириш суннатдир.
Ҳайит кунлари узук тақиш, кўришган кишиларга кулар юз билан салом бериш, фақирларга кўп садақа бериш, исломиятга тўғри хизмат этаётганларга ёрдам бериш, аразлаганларни яраштириш, қариндошларини, дин биродарларини зиёрат этиш, уларга ҳадя бериш суннатдир.
Байрам кечасини иҳё этган кимсалар катта савобга қовушиши билдирилган. Ҳадиси шарифда “Байрам кечаларини иҳё этганларнинг қалби қалблар ўлган кунда ўлмайди” деб марҳамат қилинди. (Табароний)
Аразлашиб қолганлар ҳайитни кутмай дарров ярашиб олишлари керак. Аллоҳу таолони ва Пайғамбаримизни севган кимса инсонларнинг қусурларига қарамайди. Яхши инсон, яъни мўмин барча билан яхши муомалада бўлади. Бошқаларга ташвиш келтирмаганидек, ўзи ҳам бошқалардан келган азиятларга сабр қилади. Бир камчилиги сабабли ҳеч кимдан аразламаслик керак.
Аразлашган бўлса ҳам, буни уч кундан ортиқ давом эттирмаслик лозим. Агар байрамгача давом этган араз-гиналар бўлса, кўп ўтказмай тезда ярашиб, розилашиб олиш керак. Ҳадиси шарифларда марҳамат қилиндики:
“Бир-бирингиз билан муносабатингизни узманг. Бир-бирингиздан юз ўгирманг. Бир-бирингизга адоват ва душманлик қилманг. Бир-бирингизни ҳасад қилманг. Эй Аллоҳнинг қуллари биродар бўлинглар. Бир мусулмоннинг биродари билан уч кундан ортиқ аразлашиб юриши ҳалол эмас.” (Бухорий)
“Мусулмонлар билан уч кундан ортиқ аразлашган одам Жаҳаннамга кетади.”(Насоий)
“Бир-бири билан аразлашган икки кишидан қайси бири биринчи бўлиб салом берса, гуноҳлари авф бўлади. Берилган саломга наригиси алик олмаса, униг ўрнига фаришталар жавоб беришади. Алик олмагандан шайтон хурсанд бўлиб, илтифотлар ёғдиради.” (Ибн Абу Шайба)
“Мўмин кишининг биродарига уч кундан ортиқ жаҳл қилиши жоиз эмас. Уч кундан кейин унга салом бериб, аҳволини сўраш керак. Саломига алик олса, савобга бирга шерик бўлади. Алик олмаса, гуноҳга қолади. Салом берган одам аразлашиш айбидан қутулган бўлади.” (Абу Довуд)
“Дин қардоши билан бир йил аразлашиб юрган одам, уни ўлдиргандек гуноҳга ботади.” (Байҳақий)
“Амаллар душанба ва пайшанба куни Аллоҳу таолога арз қилинади. Аллоҳу таоло ўзига ширк қўшмаган барча қулларини авф этади. Фақат бу мағфиратга бир-бирига адоват қилган икки мўмин эриша олмайди. Аллоҳу таоло “Бу иккиси ярашмагунча амалларини менга келтирманглар” деб буюради.” (И.Молик)
“Икки киши бир-бири билан ярашмасдан вафот этадиган бўлса, Жаҳаннамни кўрмасдан Жаннатга киролмайди. Жаннатга кирсалар ҳам бир-бири билан юзлашолмайдилар.” (Ибн Ҳиббон)
Савол: Бир ҳадисда “Тарк этилиб, унутилган бир суннатимни қайтиб тиклаганга юз шаҳид савоби берилади” деб марҳамат қилинган. Ҳозирги кунимизда тарк этилган суннатлар қайсилар? Агар билганимизда бошқалар қилмаса ҳам биз ишлаб юз шаҳид савобига қовушардик.
Жавоб: Тарк этилган кўплаган суннатлар бор. Бир ҳадиси шарифда “Умматим бузилган вақтда суннатимга ёпишганга бир шаҳид савоби бор” деб айтилган. (Табароний, Ҳаким)
Асосан қуйидаги суннатлар кўп тарк этилади:
Мусофаҳа этиш, яъни суннатга мос қўл олиб кўришиш унутилган.
Соқол суннатга мос қўйилмайди.
Намозларда бош кийим кийишга аҳамият берилмайди.
Таҳорат олишда қўл ва оёқлар уч мартадан ювилмайди. Бармоқ оралари уч марта ҳилолланмайди (ҳўл бармоқ билан бармоқ ораларини артиш).
Аксирган кимса “Алҳамдулиллоҳ” демайди. Эшитганлар эса динда бўлмагани ҳолда “Соғ бўл” дейдилар. Ҳолбуки “Алҳамдулиллоҳ” дейиш суннат, буни эшитган мусулмон киши “Ярҳамукаллоҳ” дейиши фарздир.
Фақат таниганларига салом бериш қиёмат аломатларидандир. Салом суннатга мос берилмайди. Бир хонада ўтирилганда бир киши бу хонага ўн марта кириб-чиқса, ҳар кирганида салом бериши суннатдир. Бу суннат ҳам унутилган.
Масжидга кирган кимса Қуръон ўқилмаётган бўлса, салом бермайди. Масжидда салом берилмайди деб ҳисобланади.
Таҳоратда бутун бошни масҳ этиш унутилди. Моликий ва ханбалийда бутун бошни масҳ этиш фарз бўлгани ҳолда бу суннат одатда бажарилмай қолмоқда. Фақат фарз билан қониқиш ҳосил қилинмоқда.
Дуо қилаётганда қўллар суннатга мос тутилмайди.
Жаноза намози ўқилаётганда суннат бўлган тасбеҳлар тарк этилмоқда. Намозлардан кейин Оятал курси ўқилмаяпти.
Бир суннатни тиклаганга юз шаҳид савоби берилганига кўра, бир фарзни тиклаганга қанча савоб берилишини ўйлаб кўриш керак. айниқса, фарзлар ҳеч қачон тарк этилмаслиги керак.
Кўпчилик тарк этган баъзи фарзлар:
Фарзларни ва ҳаромларни ўрганиш (билмаган кимса доим гуноҳ ишлайди).
Тўғри эътиқод соҳиби бўлиш (аҳли суннат эътиқодини ўрганиш).
Аллоҳ дўстларини дўст, душманларини душман деб билиш.
Намоз ўқиш ва ушр бериш.
Ҳижобга риоя қилиш.
Салом берилганда алик олиш.
Аксириб “Алҳамдулиллоҳ” деган кимсага “Ярҳамукаллоҳ” деб жавоб бериш.
Ҳалолдан топиб, ҳалолдан еб-ичиш.
Ризққа Аллоҳнинг кафил эканлигини билиш.
Таваккал ва қаноат этиш.
Аллоҳу таолога берган неъматлари учун шукр этиш, яъни уларни динга мос шаклда ишлатиш.
Жаноби Ҳақдан келган бало-қазога сабр этиш, яъни исён этмаслик.
Гуноҳларга тавба этиш.
Ота-онага яхшилик қилиш.
Амри маъруф қилиш (фарзи кифоядир).
Гуноҳлардан қочиб, ибодат билан машғул бўлиш.
Оламга ибрат назари билан қараш.
Тилини ҳаёсиз сўзлардан сақлаш.
Ҳеч кимни масхара қилмаслик.
Ҳаромга қарамаслик.
Қулоғини чолғулардан сақлаш.
