1. Имомнинг ва ёлғиз намозхоннинг ҳар ракъатда Фотиҳани сурасини бир дафъа ўқиши – вожибдир.
2. Фотиҳадан кейин бир сура ёки камида уч қисқа оят ўқиш.
3. Фарз намозларининг илк икки ракъатида ва бошқа бутун намозларнинг ҳар ракъатида Фотиҳадан кейин бир Замми сура ўқиш вожиб.
1. Таҳрима такбири ва Қунут такбирида эркаклар қўлларини қулоққа, аёллар эса кўкракка кўтариши суннатдир.
2. Такбирда кафтни қиблага қаратиб туриш.
3. Такбирдан кейин қўл боғлаш.
1. Қиёмда, сажда ўрнига қараб туриш.
2. Рукуъда оёқ учларига қараб туриш.
3. Саждада бурун қўйилган жойга қараб туриш.
Савол: Бир кимса аҳли суннатдан бўлмаса, аммо куфрга туширувчи бидъати ҳам йўқ. Бундай бидъат аҳлининг қилган ибодатлари саҳиҳ бўладими?
Жавоб: Аҳли суннат эътиқодида бўлмаган кимсага бидъат аҳли дейилади. Бидъат аҳлининг қилган ибодатлари саҳиҳ бўлгани ҳолда қарздан ва азобдан қутулса ҳам, ваъда қилинган савобларга қовушолмайди. Охиратда дунёда қилган яхшилик, хайр ва ҳасанотларининг эвазига ҳеч нарса ололмайди. Буларга қовушиши учун тавба этиб, имонини тузатиш керак. Аҳли суннат бўлмаганнинг имони тўғри бўлмайди. Имони бузуқ бўлган кимса Аллоҳу таолонинг розилигига, севгисига қовушолмайди. Унинг раҳматидан, ёрдамидан маҳрум қолади. Роҳатни, ҳузурни тополмайди. Ҳадиси шарифда “Бир бидъат аҳлининг намози, рўзаси, ҳажи, умраси, жиҳоди, тавбаси, фарзи, нафиласи ва ҳеч бир яхшилиги қабул бўлмайди. Сарёғдан қил суғургандек диндан чиқиши осон бўлади” деб марҳамат қилинган. (Ибн Можа)
“Ҳадиқа” ва “Бариқа”да “Бидъат аҳлининг ҳеч бир ибодати қабул бўлмайди” ҳадиси шарифи очиқланиб “Ибодатлари саҳиҳ бўлади, фақат савоб берилмайди” дейилади. Тавбаси қабул бўлмайди дегани, амалини тўғри билиб, тавба этмагани учундир.
Фосиқларнинг ва бидъат аҳлининг ибодатлари саҳиҳ бўлса ҳам, қабул бўлмайди. Қабул бўлмайди дегани саҳиҳ бўлмайди дегани эмас. Саҳиҳ бўлади, фақат савоби бўлмайди деганидир. (Радд-ул мухтор)
Авлиёни севиш
Савол: Шоҳ-ул Кармоний исмли бир зот “Авлиёни севишдан ҳам устун ибодат бўлмайди” дейди. Бу сўз тўғрими? Бировни севиш қанақасига ибодат бўлсин?
Жавоб: Динимизда ҳубби филлоҳнинг, яъни Аллоҳ учун Аллоҳнинг севганларини севишнинг аҳамияти жуда катта. Ҳубби филлоҳ имоннинг асоси, шартидир. Ҳубби филлоҳсиз имон бўлмайди. Жаноби Ҳақ ҳазрати Исога “Агар ер ва кўкда бўлган бутун махлуқларнинг ибодатини бажарсанг ҳам, дўстларимни севмагунингча ва душманларимга душманлик этмагунингча уларнинг ҳеч фойдаси бўлмайди” деб ваҳий туширди. (К. Саодат)
Мусо алайҳиссалом “Ё Рабби, сен учун энг қадрли амал қайси?” деб сўради. Аллоҳу таоло “Мен учун авлиёмни, дўстларимни севиш ва душманларимга душманлик кўрсатишдир” деб буюрди. (Мактуботи маъсумия)
Фиқҳ олими Муҳаммад бин Ҳусайин Бажли Расулуллоҳни тушида кўрди. Энг яхши амал қайсилигини сўради. Расулуллоҳ “Авлиёнинг ёнида бўлиш” деб жавоб бердилар. Тирик авлиё тополмасакчи деганида “Тирик бўлса ҳам, вафот этган бўлса ҳам уни севиш энг яхши амалдир” деб буюрдилар. (Сафинатул ироқия)
Авлиё Аллоҳнинг дўстлари деганидир. Авлиёни севиш Аллоҳу таолони севишдир. Бир кимса бир зотни севса ва унга ҳеч қанақа хизмат, яхшилик қилолмаса, фақат унинг ота-онасига ёки болаларига турли яхшилик ҳамда эҳсонда бўлса, у зот булардан мамнун бўлмайдими? Уни севмайдими? Мана шундай авлиёларнинг ҳам Аллоҳу таолонинг яқинлари даражасида эканликлари ҳадиси шарифда билдирилмоқда. Аллоҳнинг яқинларини севиш, уларга хизмат этиш қандай буюк неъматдир.
Эътиқоди бузуқ бўлган кимса на авлиё бўлади, на амали қабул бўлади.
Жунайд Бағдодий ҳазратларининг бошқа шаҳарда яшайдиган мухлисларидан бири ҳикоя қилади:
Бир куни бозорда бир гўзал аёлни кўриб, ўзимни ушлай олмай унга қайта-қайта қарадим. Сўнгра пушаймон бўлиб, тавба-истиғфор этдим. Кечқурун уйга келганимда аёлим “Бугун юзингиз қорайиб қолибди. Нима бўлди?” деди.
Кўзгуни олиб қарасам, ҳақиқатан юзим қорайиб қолган. Нимадан бўлганини ўйлаётиб, хаёлимга ҳалиги аёлга қараганим эсимга тушди. Бир ғорга кириб, бирнеча кун чиқмасданг кўз ёш тўкдим, гуноҳимнинг авфи учун Аллоҳга ёлвордим. Барибир кўнглим ҳузур топмади. Кейин эсимга Жунайд Бағдодий ҳазратларини бир зиёрат қилсам деган фикр келди. Шайхнинг остонасига бориб эшикни қоққанимда менга “Киргин, эй Абдуллоҳ, сен бозорда гуноҳ қилгин-да, биз Бағдодда истиғфор этайлик, шундайми” дедилар.
Ичкарига кириб муборак қўлларини ўпиб, ўтирдим. Жуда уялиб, ўзимни йўқотиб қўйган эдим. Жунайд Бағдодий ҳазратлари шундай деб давом этдилар:
- Пушаймонлик, надомат ва тавба киши учун қандай улуғ неъматдур. Қалбнинг ёрдами бўлмаса, аъзоларнинг дин амрига бўйсуниши жуда қийин. Қалбда улуғ зотларнинг севгиси бўлмаса, қалбнинг ёрдами ҳам бўлмайди. Буларни уддасидан фақат Аллоҳ одамлари - валийлар чиқа олишади. Ул зотларнинг вазифасидур бу! Улуғларни севган қалб маҳрум қолмайди.
Саййид Маҳмуд Баҳоуддин Бухорий ҳазратлари узоқ бир қишлоқдаги шогирдларидан бирининг уйига меҳмонга борди. Кечаси уйда ўтириб уй эгасига “Бор, эшикка қара, у ерда турган ким экан?” деди.
Уй эгаси чиқиб, эшикда шу қишлоқдаги Юсуф исмли бир кишининг турганини кўрди. Юсуф суҳбатга қатнашиш учун изн сўради. “Кирсин” дейилгандан кейин, ичкарига кирди.
Юсуфнинг қўлида бир товоқ нок бор эди. Нокни одоб билан Нақшбандий ҳазратларининг олдига қўйди. У зот уй эгасидан катта бир тоғора келтиришини сўради. Олиб келгач, нокларни унинг ичига тўкди. Сўнгра қўли билан нокларни аралаштириб, бирини чиқарди. Юсуфга берди, қолган нокларни тақсим этишни айтиб “Ҳеч ким қўлидаги нокни емасин” деди.
Юсуфдан нокларни қаердан олганини сўради. Юсуф нокни қаердан олганини айтганида “Олиб келган нокларингга бўлган шубҳамиз нима биласанми?” деди. Юсуф “Ҳазрат, менга қишлоғимизга бир авлиё зотнинг келганини хабар бердилар. Мен сизни имтиҳон этиш учун бир кило нок олдим ва ноклардан бирини ишоратладим. Агар ростда авлиё киши бўлса, мен ишоратлаган нокни топади деб ўйладим” деди.
Нақшбанд ҳазратлари “Бўлмаса қара, қўлингдаги нок ўша ишоратлаган нокми?” деди. Юсуф қўлидаги нок ўзи ишоратлаган нок эканлигини кўриб “Ҳа, ҳазрат, ишоратлаган нок шу” деди.
Нақшбандий ҳазратлари унга дедики:
“Бизни мажбур этдинг, Юсуф. Нокни каромат кўрсатиш учун эмас, сенинг биздан узоқлашмаслигинг учун танлаб сенга бердик. Агар биз буни билиб, сенга бермаганимизда эди, сен биз ҳақимизда ёмон ўйлардинг. Ва бу орқали кўп зарарга учрардинг. Биз ўзимиз сабабли бировнинг зарар кўришини истамаймиз. Жаноби Аллоҳнинг авлиёларини имтиҳон этишга уриниш, яхши инсонларга ярашмайди. Бизни таниб туриб, бу имтиҳонни қилганингда ҳалок бўлардинг. Танимаганинг учун авф этилдинг, бўлмаса устозини имтиҳон этган малъун бўлади деб айтилган.”
Қилган ишидан пушаймон бўлган Юсуф узр сўраб, хатосини кечиришини истади ва бундан кейин талабалари қаторига у ҳам қўшилди.
